Azpelar
Azpelarra (Colchicum autumnale) Colchicaceae familiako lorea da. Azafraiaren antzekoa baina jateko oso desegokia, toxikoa, izan ere koltxizina izeneko toxina sortzen du[1]. Udazkenean loratzen da
| Azpelar | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Liliales |
| Familia | Colchicaceae |
| Generoa | Colchicum |
| Espeziea | Colchicum autumnale |
Deskribapena aldatu
Landare belarkara eta bizikorra da, 25 cm-ko altuera hartzen duena.
Loreak 4-7 cm luzera duten sei petalo morez osaturik daude. Barnean sei estamin laranja ditu. Polinizatzeko orduan obarioa lur azpian aurkitzen da[2].
Hedadura eta habitata aldatu
Europa guztian hedaturik dago, erdialdean eta mendebaldean bereziki. Britainia Handian eta Irlandan ere bai[3]. Azken urteetan Suedian eta Errusian ere naturalizatu dela ikusi da, eta baita Zeelanda Berrian ere[4].
Altuera handiko zelai hezeetan aurkitzen da.
Erabilera aldatu
Ohar medikoa
Erraboil itxurako bere kormoak koltxizina du, hezueri eta Mediterranear sukarra sendatzeko erabiltzen dena.[5]
Landareen ekoizpenean ale poliploideak ekoizteko ere erabiltzen da koltxizina.
Toxikotasuna aldatu
Koltxizina landarearen atal guztietan aurkitzen da, beraz dena kontsideratzen da pozoitsua. Hartz-baratxuriaren (Allium ursinum) antza badu eta animalia belarjaleek nahastuta jan dezakete[6]. Bereziki kaltegarria da felidoentzat.
Erreferentziak aldatu
- ↑ (Gaztelaniaz) S.L., Botanical-online. «¿El azafrán silvestre se puede comer?» www.botanical-online.com (Noiz kontsultatua: 2018-11-05).
- ↑ Parnell, J. and Curtis, T.. (2012). Webb's An Irish Flora. Cork University Press ISBN 978-185918-4783..
- ↑ «Colchicum autumnale - Burke Herbarium Image Collection» burkeherbarium.org (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ (Ingelesez) «Plants of the World Online | Kew Science» Plants of the World Online (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ BBC News. (2008-01-19). Medicinal plants 'facing threat'. .
- ↑ «Vsak dan prvi - 24ur.com» www.24ur.com (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q152553
Multimedia: Colchicum autumnale / Q152553
Espezieak: Colchicum autumnale
