Kable bidezko telebista

Kable bidezko telebista edo CATV (Community Antenna Television) telebista-sistema bat da, eta zuntz optikozko sareen edo kable ardazkideen bidez telebistetara igortzen diren irrati-maiztasuneko seinaleen bidez eskaintzen da.^[1]

Telebistaz gain, kable horrek telefonia-zerbitzuak eta Interneteko sarbidea ere eman ditzake. Sistema horrek zuntz optikozko kable bidezko edo kable ardazkide bidezko telebista-sareak erabiltzen ditu linea digital edo analogiko bihurtzeko.

Telebista-kableak, normalean, hirietan zehar banatzen dira, linea elektrizitate- eta telefono-kableekin partekatuz; ohiko telebista-irratidifusioan erabiltzen den airearen bidezko metodoari kontrajarriz, kasu honetan ez da telebista-antenarik behar.^[2]

Kable bidezko telebista sortzen da hainbat motatako telebista eta irrati-difusioko seinaleak abonatuen etxeetara eramateko, haiek hainbat ekipo hartzaile, erreproduzitzaile eta, batez ere, antenen ekipamendu eduki behar ez dezaten.

Horrez gain, ordainpeko eduki gehigarriak eskaintzeko ohiko sistema izan da interneta alor horretan agertu arte.^[3]

Historia aldatu

Ohikoena kable-ardazkideen bidezko konexioa ematea da.

CATV zerbitzuak telebista-irudiak abonatuen etxeetara transferitzen ditu. Lehen kable bidezko telebista-sarea 1940 urtean sortu zen Oregonen. Sareak antena-, anplifikadore- eta seinale-nahasgailu-sistema bat zuen, eta seinalea kable bidez bidaltzen zitzaien bizilagunei; horrela, guztiek telebista ikusten zuten antenarik gabe. Gaur egun mundu osoan dago hedatuta.

Arkitektura aldatu

Hainbat sare-topologia dauden arren, jarraian, CATV sare baten elementu nagusiak biltzen dituen bat deskribatzen da, modu eskematizatuan. Sinplifikatze aldera, ez da deskribatzen sarearen beraren bidez, gorantz, pay-per-view motako zerbitzuetarako edo Interneterako konexioa errazteko interaktibotasuna izateko aukera. Deskribatutako sarea osatzen duten elementuak honako hauek dira:

Goiburua aldatu

Goiburua sareak transmitituko dituen edukiak taldekatzeaz eta tratatzeaz arduratzen den sarearen zentroa da. 1. irudian ikus daiteke nola aplikatzen zaizkion kommutazio-matrize bati jatorri desberdineko bideo-seinaleak.

Sarearen goiburu terminala aldatu

Sarearen goiburu terminalaren ardura da goiburuan sortutako seinale elektrikoa jasotzea eta seinale optiko bihurtzea, herritarrek banatutako banaketa-zentroetara zuntz bidez bidaltzeko.

2. irudian ikus daitezke terminal hori osatzen duten elementuak, bai eta banaketaz arduratzen direnak ere. Hona hemen elementu horiek:

Banaketa-zentroa aldatu

Banaketa-zentroan, seinale optikoa berriro elektriko bihurtzen da eta banatu egiten da banatzaileei aplikatzeko. Banatzaile bakoitzean seinalearen maila igotzeko anplifikadore bat dago, zatiketak ahulduta. Ondoren, berriz optika bihurtzen da, eta zuntz bidez, zerbitzatu beharreko eraikinetara hurbiltzen da. Espaloiraino doan zuntza esaten zaio, nahiz eta hori guztiz zehatza ez izan. Zuntz horiek Sare optikoaren amaiera deritzenetan amaitzen dira.

Sare optikoaren amaiera aldatu

Sare optikoaren amaiera sarearen azken kate-maila da. Orokorrean, eraikinetako eremu komunetan jartzen dira, hala nola garajeetan edo kontagailu-geletan, eta espaloiraino doan zuntzen terminal gisa erabiltzen dira. Seinale optiko horiek berriz ere elektriko bihurtuko dira, eta banatzaile bati aplikatzen zaizkio kable ardazkideen bidez, telebistako seinalea eramaten baitute zerbitzuko abonatuen etxeetara.

Erreseina historikoa aldatu

1949ko otsailean, Ameriketako Estatu Batuetako Astoria hirian (Oregon), Leroy Parsons ingeniariak kable bidezko telebistaren aitzindaritzat jo daitekeen sare txiki bat sortu zuen. Antena, anplifikadore eta seinale-nahasgailuen sistema batek osatzen zuen. Seinale konbinatu hori kable bidez banatzen zitzaien bizilagunei eta, horrela, hainbat programa ikus zitzaketen antenarik gabe eta kalitate-maila onarekin.

1968ko maiatzean, Parsons kable bidezko telebistaren aita izendatu zuten, eta gaur egun Coxcomb Hillen dagoen "Astoria zutabea" (Astoria Column) izeneko monumentu bat eraiki zuten haren omenez. Hala ere, komunikazioan aditu teoriko batzuk eszeptiko agertu ziren mugatuta ikusten zituzten aukeren aurrean.

Espainiako lehen kable operadoreei kable historikoen operadore deritze.^[4]

Espainia aldatu

1972an, Espainiako orduko Irrati- eta Telebista-Zuzendaritza Nagusia eta orduko Compañía Telefónica Nacional de España akordio batera iritsi ziren, eta horren bidez, kable bidezko telebista herrialdean ezartzeko planetan Telefonicaren lankidetza arautzen zen. Akordioak, lehenik Madrilen eta Bartzelonan kableatzea eskatzen zuen eta, geroago, zerbitzua ezartzea erabakitzen zen beste hiriburu batzuetan. Sareak Zuzendaritza Nagusiaren esku jarri ziren 10 urterako, eta handitzeko aukera eskaintzen zuen. Hasierako faseak 8 km² inguruko eremua hartzen zuen Madrilen eta Bartzelonan (32 km² arteko handitze-aurreikuspenekin, ia bi hirietako hirigunea garai hartan), eta 9 kanaleko edukiera ere bazuen (horietatik 4 zuzenean hartzeko eta gainerakoak bihurgailuarekin). 1976an, sareen aurrerapen-maila oso aurreratuta zegoen, baina aldaketa politikoa zela eta, Espainiako kable bidezko lehen telebista-sareak ez ziren 1980ko hamarkadaren hasierara arte agertu, batez ere bideo komunitario gisa ezagutzen den modalitatean; izan ere, eraikin batean edo eraikin-multzo batean bideo-erreproduzitzaile baten seinalea bidaltzen zen TBko antena kolektiboaren sistemaren bidez, zeinaren bidez "sistemaren administratzaile" batek filmak pasatzen baitzituen telebista-kanon baten truke.

Sasi-sare horiek, batez ere erakusketa-eskubideen gatazken ondorioz, bilakaera handia izan zuten, eta 1980ko hamarkadaren amaieran CATVen lehen sareak sortu ziren. Sare horiek, lurreko telebista-kate espainiarrekin batera, atzerriko hainbat kanal igortzen zituzten, gehienak sateliteetatik zetozenak, eta ekoizpen propioko kanal batzuk ere gehitzen zituzten, bereziki tokikoak, erakargarriagoak izan zitezen. Sare horiek legez kanpo jardun dute, ez baitzen lege-esparru arautzailerik egon 1995eko abenduaren 22an Kable bidezko Telekomunikazioei buruzko 42/1995 Legea aldarrikatu zen arte.^[5]

Telekomunikazioei buruzko 32/2003 Lege Orokorrak 42/1995 Lege ia osoa indargabetu zuen, eta, aldi berean, kable bidezko telebistak, jabari publiko irrati-elektrikoa, informazio-gizartearen zerbitzuak eta abar arautzeko esparru berri kontingente bat ezarri zuen. Telekomunikazioei buruzko 9/2014 Lege Orokorrak aurrekoa ordeztu eta eguneratu zuen, Europako zuzentarauak 2009/136/EE Zuzentarauaren eta 2009/140/CE. Kable historikoko sare gehienek eta operadore handiek triple play eta quadruple play eskaintzen dute.

Kable bidezko telebista Euskal Herrian aldatu

1998. urtean, Hego Euskal Herrian egin zen kable-telebistaren lehiaketaren bidez Euskaltel EAEn, eta Retena Nafarroan, bilakatu ziren kable-kudeatzaile.^[6]

Gaurkotasuna eta gainbehera aldatu

Gaur egun, kable bidezko telebista ez da lehen beste kontsumitzen. COVID-19 pandemiaren ondoren, kable bidezko telebista zenbait lekutan merkaturatzeari utzi zitzaion, beste formatu batzuek ordezkatu zutelako; hala nola IPTV eta eskariaren araberako bideoa: Netflix, Amazon Prime Video, Disney+, HBO Max, Paramount+, besteak beste. Hori dela eta, kontsumitzaileak jada ez daude prest ikusten ez duten kanal-kopuru handi baten eta prezio altuaren truke ordaintzeko.^[7]^[8]

Mundu mailako kable bidezko telebista kateak aldatu

Kable bidezko telebista famatuenetako bat izan zen HBO.

Kate ezagunenak CNN, FOX eta ESPN izan dira. Batez ere Amerikako Estatu Batuetan izan du garrantzia teknologia honek. Internetek indarra hartu duen heinean, kable bidezko kate askok web-plataformak sortu dituzte. HBO, adibidez, aurrez kable bidezko kateak zituzten enpresetatik sortu zen.

Kable-arauketa aldatu

Espainia aldatu

Espainian, Telekomunikazioei buruzko maiatzaren 9ko 9/2014 Lege Orokorrak arautzen du kable bidezko telebista, II. tituluaren barruan. Lege horrek indargabetu egin zuen aurreko Telekomunikazioei buruzko 32/2003 Lege Orokorra, eta ekainaren 14ko 10/2005 Legeak, Lurreko Telebista Digitala Bultzatzeko, Kable bidezko Telebista Liberalizatzeko eta Aniztasuna Sustatzeko Premiazko Neurriei buruzkoak, egindako aldaketak sartu zituen bere testuan, zeinak zerbitzuaren liberalizazio eraginkorra indarrean jartzen baitzuen. Lege-lerrunik gabe, 920/2006 Errege Dekretuak irrati eta telebista kable bidez hedatzeko zerbitzua emateko araudi orokorra definitzen du.

Erreferentziak aldatu

↑ «CATV (Kable bidezko telebista) datuen sarea azaltzen da» eu.eyewated.com (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
↑ Ley 9/2014, de 9 de mayo, General de Telecomunicaciones.. .
↑ Aranzabal, Joxe. (2011-05-16). «Kable bidezko telebistaren argi-ilunak» Faroa (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
↑ Revista de Comunicación de la SEECI 0 (11) 2004-11-15 doi:10.15198/seeci.2004.11. ISSN 1576-3420. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
↑ (Gaztelaniaz) https://telos.fundaciontelefonica.com/. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
↑ Peñafiel Saiz, Carmen; Xamardo Gonzalez, Nikolas; Zabaleta Urkiola, Iñaki. (1999). «Kable bidezko telebista Hego Euskal Herrian» Uztaro: giza eta gizarte-zientzien aldizkaria (Uztaro 28): 79–88. ISSN 1130-5738. (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
↑ (Gaztelaniaz) 8x7cu. (2022-03-13). «5 causas por las que la industria de la televisión por cable está muriendo» Traders Studio (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).
↑ (Gaztelaniaz) Trula, Esther Miguel. (2020-08-19). «La audiencia de la tele se desploma y su caída es lineal. Ya es oficialmente un medio en declive» Magnet (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q184452
Multimedia: Cable television / Q184452

[1] «CATV (Kable bidezko telebista) datuen sarea azaltzen da» eu.eyewated.com (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

[Ley_9/2014_General_de_Telecomunicaciones-2] Ley 9/2014, de 9 de mayo, General de Telecomunicaciones.. .

[3] Aranzabal, Joxe. (2011-05-16). «Kable bidezko telebistaren argi-ilunak» Faroa (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

[4] Revista de Comunicación de la SEECI 0 (11) 2004-11-15 doi:10.15198/seeci.2004.11. ISSN 1576-3420. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).

[5] (Gaztelaniaz) https://telos.fundaciontelefonica.com/. (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).

[6] Peñafiel Saiz, Carmen; Xamardo Gonzalez, Nikolas; Zabaleta Urkiola, Iñaki. (1999). «Kable bidezko telebista Hego Euskal Herrian» Uztaro: giza eta gizarte-zientzien aldizkaria (Uztaro 28): 79–88. ISSN 1130-5738. (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).

[7] (Gaztelaniaz) 8x7cu. (2022-03-13). «5 causas por las que la industria de la televisión por cable está muriendo» Traders Studio (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).

[8] (Gaztelaniaz) Trula, Esther Miguel. (2020-08-19). «La audiencia de la tele se desploma y su caída es lineal. Ya es oficialmente un medio en declive» Magnet (Noiz kontsultatua: 2022-11-16).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]