Zerrenda:Bizantziar enperadoreak

Bizantziar Inperioko agintarien zerrenda jarraian.

Ez da oso argia Erromatar Inperioaren eta Bizantziar Inperioaren arteko muga, bada bien arteko mugarik ez dela ere dioenik. Historialariek agintari ezberdinak hautatu ohi dituzte Bizantziar lehen agintaritzat:

• Diokleziano: 324. urtean Diokleziano agintari erromatarrak inperioa bi zonalde administratiboetan bereizi zuen: ekialdea eta mendebaldea.
• Konstantino I.a Handia: Erromatar Inperioko hiriburua Konstantinopolisera aldatu zuen inperioari izena ematen zion Erromaren ordez.
• Valente: Bere agintean zehar izan zen Adrianopoliseko bataila Erdi Aroaren hasiera puntutzat hartzen dutenek Bizantziar Inperioa Erdi Aroarekin bat hasten dela irizten dute zenbaitetan.
• Arkadio: Honen aurrekari Teodosio I.a Handia izan zen Inperio Erromatarraren bi alderdietan aldi berean agindu zuen azkena, eta beraz Erromatar Inperioko azken agintaria; haren oinordekoa litzateke Bizantziar Inperioko lehena.
• Zenon I.a: isauriar agintariaren garaian amaitu zen behin betiko Mendebaldeko Inperio Erromatarra Romulo Augustulo azken agintari izan zuena.
• Heraklio: Grekera inperioko hizkuntza ofizial bihurtu zen latinaren ordez eta Herakliok Augusto titulua alde batera utzi eta Basileus titulua erabiltzen hasi zen.
• Anastasio I.a: grekoen zenbaki sistema ofizial bihurtu zen, numismatika munduan hau izaten da muga.
• Inor: bizantziarrak erromatarrak zirela zioten eta beraz ez zela bereizpenik antzinako eta euren garaiko agintarien artean.

Ondoren aipatzen den leinuen sailkapena ez da behin betikoa zenbait liburu eta mediotan beste sailkapenak aurki litezke betiere antzekoak direnak.

Erromatar agintariak

• Ikus Erromatar Inperioko agintarien zerrenda.

Konstantinotar dinastia

• Konstantino I.a Handia (272 - 337, agintari 306 eta 337 urteen artean)
• Konstantzio II.a (317 - 361, agintari 337 eta 361 urteen artean): Konstantino I.aren semea.
• Juliano Apostata (331 - 363, agintari 361 eta 363 urteen artean): Konstantino I.aren suhia, Konstanzio II.aren koinatua, Konstanzio I.aren biloba.

Leinuz kanpokoak

• Joviano (332 - 364, agintari 363 eta 364 urteen artean): Julianoren aginduetara zegoen soldadua.

• 
  Konstantino I.a
• 
  Juliano
• 
  Joviano

Valentiniar-Teodosiar Dinastia

• Valente (328-378, agintari 364 eta 378 urteen artean): Valentiniano I.a Mendebaldeko Inperioko agintariaren anaia.
• Teodosio I.a Handia (346-395, agintari 379 eta 395 urteen artean): Valenteren iloba baten senarra.
• Arkadio (377-408, agintari 395 eta 408 urteen artean): Teodosio I.aren semea
• Teodosio II.a (401-450, agintari 408 eta 450 urteen artean): Arkadioren semea.
• Martziano (392-457, agintari 450 eta 457 urteen artean): Arkadioren suhia eta Teoddosio II.aren koinatua.

• 
  Valente
• 
  Teodosio I.a Handia
• 
  Arkadio
• 
  Teodosio II.a
• 
  Martziano

Leonen Dinastia

• Leon I.a Handia (401-474, agintari 457 eta 474 urteen artean)
• Leon II.a (467-474, agintari 474 urtean): Leon I.aren biloba.
• Zenon I.a Tarasikodissa (425-491, agintari 474tik 475ra eta 476tik 491 urterarte): Leon I.aren suhia, Ariadneren , Leon II.aren amaren, lehen senarra.
• Basilisko (agintari 475 eta 476 urteen artean): Zenonen tronu-lapurra, Leon I.aren koinatua.
• Anastasio I.a Isauriarra (430-518, agintari 491 eta 518 urteen artean): Leon I.aren suhia, Ariadneren bigarren senarra.

• 
  Leon I.a
• 
  Leon II.a
• 
  Zenon I.a
• 
  Basilisko
• 
  Anastasio I.a

Justiniar Dinastia

• Justino I.a Handia (450-527, agintari 518 eta 527 urteen artean)
• Justiniano I.a Handia (482-565, agintari 527 eta 565 urteen artean): Justino I.aren iloba.
• Justino II.a (520-578, agintari 565 eta 578 urteen artean): Justiniano I.aren iloba.
• Tiberio II.a (540-582, agintari 578 eta 582 urteen artean): Justinoren iloba-biloba baten, 574. urtean Justino II.ak semetzat hartua.
• Maurizio (539-602, agintari 582 eta 602 urteen artean): Tiberio II.aren suhia.

Leinuz kanpokoak

• Fokas Tiranoa (???-610, agintari 602 eta 610 urteen artean): Maurizioren tronu-lapurra.

• 
  Justino I.a
• 
  Justiniano I.a
• 
  Justino II.a
• 
  Tiberio II.a
• 
  Maurizio
• 
  Fokas

Herakliden Dinastia

• Heraklio (575-641, agintari 610 eta 641 urteen artean)
• Konstantino III.a (612-641, agintari 641 urtean): Heraklioren semea.
• Heraklonas (626-641, agintari 641 urtean): Heraklioren semea, Konstantino III.aren anaiordea.
• Konstante II.a Heraklio Pogonato ("Bizarduna") (630-668, agintari 641 eta 668 urteen artean): Konstantino III.aren semea.
• Konstantino IV.a (649-685, agintari 668 eta 685): Konstante II.aren semea.
• Justiniano II.a Rhinotmetus ("Sudur-moztua") (668-711,agintari 685 eta 695 urteen artean lehenekoz): Konstantino IV.aren semea.

Leinuz kanpokoak

• Leontzio (660-705, agintari 695 eta 698 urteen artean): Justiniano II.aren jenerala, Justiniano II.aren tronu-lapurra.
• Tiberio III.a Apsimaros (???-705, agintari 698 eta 705 urteen artean): soldadua, Leontzioren tronu-lapurra.

Berrezarkuntza

• Justiniano II.a Rhinotmetus: Leontziok tronua lapurtu zion eta Tiberio III.a garaituz itzuli zen agintera 705 eta 711 urteen artean.

Leinuz kanpokoak

• Filipiko Bardanes (???-713, agintari 711 eta 713 urteen artean): soldadua, tronu-lapurra.
• Anastasio II.a (???-721, agintari 713 eta 715 urteen artean): leinuz kanpokoa, Filipikoren idazkaria, Senatuak autatua.
• Teodosio III.a (???-???, agintari 715 eta 717 urteen artean): zerga biltzailea, matxinaturiko tropek agintari izendatua.

• 
  Heraklio, Konstantino III.a eta Heraklio
• 
  Konstante II.a
• 
  Konstantino IV.a
• 
  Justiniano II.a
• 
  Leontzio
• 
  Tiberio III.a
• 
  Filipiko
• 
  Anastasio II.a
• 
  Teodosio III.a

Isauriar Dinastia

• Leon III.a Isauriarra (675-741, agintari 717 eta 741 urteen artean)
• Konstantino V.a Copronymus ("Izen likitsekoa") (718-745, agintari 741 urtean lehenekoz): Leon III.aren semea.
• Artabasdo (??? - 743, agintari 741 eta 743 urteen artean): Konstantinoren tronu-lapurra, Leon III.aren suhia eta Konstantino V.aren koinatua.
• Konstantino V.a Copronymus: boterea berreskuratu zuen 743tik 775era.
• Leon IV.a Khazara (750-780, agintari 775 eta 780 urteen artean): Konstantino V.aren semea.
• Konstantino VI.a Itsua (771-797, agintari 780 eta 797 urteen artean) Leon IV.aren semea.
• Irene Atenaskoa (755-803, agintari 797 eta 802 urteen artean): Leon IV.aren emaztea, Konstantino VI.aren ama.

Leinuz kanpokoak

• Nizeforo I.a Logoteta (765-811, agintari 802 eta 811 urteen artean): Ireneren aginduetara zegoen logoteta (inperioko ekonomiaren arduraduna).
• Estaurazio (???-812, agintari 811 urtean): Nizeforo I.aren semea.
• Mikel I.a Rangabe (???-844, agintari 811 eta 813 urteen artean): Nizeforo I.aren suhia, Estaurazioren koinatua.
• Leon V.a Armeniarra (775-820, agintari 813 eta 820 urteen artean): Mikel I.aren jenerala.

Frigiar edo Amoriar Dinastia

• Mikel II.a Hitz-motela edo Amoriarra (770-829, agintari 820 eta 829 urteen artean): Konstantino VI.aren suhia.
• Teofilo (813-842, agintari 829 eta 842): Mikel II.aren semea.
• Teodora (815-867): Teofiloren alarguna eta bere seme Mikel III.aren erregeorde.
• Mikel III.a Mozkorra (840-867, agintari 842 eta 867 urteen artean): Teofilo eta Teodoraren semea.

Mazedoniar Dinastia

• Basilio I.a Mazedoniarra (811-886, agintari 867 eta 886 urteen artean): Mikel III.aren alargunarekin ezkondua.
• Leon IV.a Jakintsua (866-912, agintaria 886 eta 912 urteen artean): Basilio I.aren semea ziurrenik, agian Mikel III.aren semea.
• Alexandro III.a (870-913, agintari 912 eta 913 urteen artean): Basilio I.aren semea.
• Konstantino VII.a Porfirogeneta ("Purpura kolorez jaioa") (905-959, agintari 913 eta 959 urteen artean): Leon IV.aren semea
• Erroman I.a Lekapeno (agintari-laguna) (870-948, Konstantino VII.arekin batera agintari 920 eta 944 urteen artean): Konstantino VII.aren aitaginarreba.
• Erroman II.a Porfirogeneta (939-963, agintari 959 eta 963 urteen artean): Konstantino VII.aren semea.
• Nizeforo II.a Fokas (912-969, agintari 963 eta 969 urteen artean): Erroman II.aren alargunarekin ezkondua; Basilio II.aren eta Konstantino VIII.aren ugazaita.
• Joan I.a Tzimiskes (925-976, agintari 969 eta 976 urteen artean): Erroman II.aren koinatua.
• Basilio II.a Bulgaroktono ("bulgariar hiltzailea") (958-1025, agintari 976 eta 1025 urteen artean): Erroman II.aren semea.
• Konstantino VIII.a Porfirogeneta (960-1028, agintari 1025 eta 1028 urteen artean): Erroman II.aren semea, Basilio II.aren anaia.
• Erroman III.a Argiro (968-1034, agintari 1028 eta 1034 urteen artean): Konstantino VIII.aren suhia, Zoe Porfirogenetaren lehen senarra
• Mikel IV.a Plafagoniarra (1010-1041, agintari 1034 eta 1041 urteen artean: Erroman III.aren alargunarekin ezkondua, Zoe Porfirogenetaren bigarren senarra.
• Mikel V.a Istinkari edo Itsasharotza (1015-1042, agintari 1041 eta 1042 urteen artean): Mikel IV.aren lehengusua.
• Zoe Porfirogeneta, (978-1050, erregeorde 1028 eta 1050 urteen artean): Konstantino VIII.aren alaba.
• Konstantino IX.a Monomako (1000-1055, agintari 1042 eta 1055 urteen artean): Mikel IV.aren alargunarekin ezkondua, Zoe-ren hirugarren senarra.
• Teodora Porfirogeneta (980-1056, emperatriza 1055 eta 1056 urteen artean): Konstantino VIII.aren alaba, Zoeren arreba.

Leinuz Kanpokoak

• Mikel VI.a Estratiotiko ("Gudazalea") (???-1059, agintari 1056 eta 1057 urteen artean): Teodoraren autagaia.

Dukas-Komneno Dinastia

• Isaak I.a Komneno (1007-1060, agintari 1057 eta 1059 urteen artean): Mikel VI.aren tronu-lapurra.
• Konstantino X.a Dukas (1006-1067, agintari 1059 eta 1067 urteen artean): Isaak I.ak tronua ukatu zuenean oinordeko izendatu zuten.
• Erroman IV.a Diogenes (1032-1072, Mikel VII.aren aginte-laguna 1067 eta 1071 urteen artean) : Konstantino X.aren alargunarekin ezkondua, Eudozia Makrembolitissa
• Mikel VII.a Dukas Parapinakios (1050-1090, agintari 1067 eta 1078 urteen artean): Konstantino X.aren semea.
• Nizeforo III.a Botaniates (1001-1081, agintari 1078 eta 1081 urteen artean): Mikel VII.aren alargunarekin ezkondua.
• Alexio I.a Komneno (1057-1118, agintari 1081 eta 1118 urteen artean): Isaak I.aren iloba; Konstantino X.aren iloba-biloba batekin ezkondua.
• Joan II.a Komneno (1087-1143, agintari 1118 eta 1143 urteen artean): Alexo I.aren semea.
• Emanuel I.a Komneno (1118-1180, agintari 1143 eta 1180 urteen artean): Joan II.aren semea.
• Alexio II.a Komneno (1169-1183, agintari 1180 eta 1183 urteen artean): Emanuel I.aren semea.
• Androniko I.a Komneno (1118-1185, agintari 1183 eta 1185 urteen artean): Alexo I.aren biloba, Joan II.aren iloba, Alexo II.aren lehengusu propioa, Alexo II.aren alargunarekin ezkondua.

Angelo Dinastia

• Isaak II.a Angelo (1156-1204, agintari 1185. eta 1195. urteen artean): Alexio I.aren hereniloba
• Alexio III.a Angelo (1153-1211, agintari 1195. eta 1203. urteen artean): Isaak II.aren anaia.
• Isaak II.a Angelo (enperadorekide 1203. eta 1204. urteen artean): Alexio IV.aren aginte-lagun berezarria.
• Alexio IV.a Angelo (1182-1204, agintari 1203. eta 1204. urteen artean): Isaak II.aren semea.
• Nikolas Kanabos (???-1204, agintari 1204. urtean 11 egunez)
• Alexio V.a Dukas Murzuflo ("Bekain Handia") (1140-1204, agintari 1204 urtean): Alexio II.aren suhia.

Gurutzatuek Konstantinopolis hartu zutenekoa

1204. urtean gurutzatuek Konstantinopla hartu eta arpilatu zuten. Alexio V.a enperadorea hil ondoren, Konstantinoplako Inperio Latindarra sortu zuten, eta Balduin IX.a Flandriakoa bihurtu zen enperadore Balduin I.a izenarekin. Bizantziar Inperio osoaren gaineko kontrola erreklamatzen bazuten ere, latinoek ez zuten hiriburuaren ingurua eta Greziako zenbait eskualde baino kontrolatzen. Konstantinoplatik ihes egindako aristokraziak estatu berriak sortu zituen, eta ordura arteko Bizantziar Inperioa erresuma txikitan banatu zen: Nizeako Inperioa, Trebisondako Inperioa, Epiroko Despoterria etab. Aipaturiko hiru estatu berriak izan ziren garrantzitsuenak. Konstantinoplako patriarkak soilik bermatzen zuen bizantzioko agintarien titulua eta, guztien artean indartsuena Nizeako Inperioa zenez, estatu honetako agintariak izan ziren bizantziar enperadoreen oinordekoak. 57 urteren buruan Nizeak Konstantinopla bereganatzea lortu zuen, eta Bizantziar Inperioa berriro osatu zen.

Laskaris Dinastia (Nizeako Inperioa)

• Konstantino Laskaris (???-1205, agintari 1204 urtean Nizean): Konstantinopoliseko Hagia Sofian koroatua izan omen zen gurutzatuek hiria hartzen zuten bitartean, Teodoro I.aren anaia.
• Teodoro I.a Laskaris (1174-1222, agintari 1204 eta 1222 urteen artean Nizean): Alexo III.aren suhia.
• Joan III.a Dukas Vatatzes (1192-1254, agintari 1222 eta 1254 urteen artean Nizean): Teodoro I.aren suhia.
• Teodoro II.a Laskaris (1221-1258, agintari 1254 eta 1258 urteen artean Nizean): Juan III.aren semea.
• Joan IV.a Dukas Laskaris(1250-1305, agintari 1258 eta 1261 urteen artean Nizean): Teodoro II.aren semea.

Paleologo Dinastia

• Mikel VIII.a Paleologo (1224-1282, agintari 1259 eta 1282 urteen artean, Nizean 1261 urterarte eta ondoren en Konstantinopolisen): Alexo III.aren birbiloba.
• Androniko II.a Paleologo (1258-1332, agintari 1282 eta 1328 urteen artean; aginte-laguna: Mikel IX.a Paleologo 1294 eta 1320 urteen artean): Mikel VIII.aren semea.
• Androniko III.a Paleologo (1296-1341, agintari 1328 eta 1341 urteen artean): Androniko II.aren biloba.
• Joan V.a Paleologo (1332-1391, agintari lehenekoz 1341 eta 1347 urteen artean): Androniko III.aren semea, Juan VI.ak tronua lapurtua.
• Joan VI.a Kantakuzeno (1295-1383, 1341 urtetik aginte-laguna, agintean bakarrik 1347 eta 1354 urteen artean): Juan V.aren aitaginarreba.
• Joan V.a Paleologo (agintean berrezarria 1354 eta 1376 urteen artean): Androniko IV.ak tronua lapurtua.
• Androniko IV.a Paleologo (1348-1385, agintari 1376 eta 1379 urteen artean): Juan V.aren semea.
• Joan V.a Paleologo (agintean hirugarren aldiz berrezarria 1379 eta 1390 urteen artean) Juan VII.ak tronua lapurtua.
• Joan VII.a Paleologo (1370-1408, agintari 1390 urtean): Androniko IV.aren semea.
• Joan V.a Paleologo (laugarren aldiz agintari 1390 eta 1391 urteen artean)
• Emanuel II.a Paleologo (1350-1425, agintari 1391 eta 1425 urteen artean): Juan V.aren semea.
• Joan VIII.a Paleologo (1392-1448, agintari 1425 eta 1448 urteen artean): Emanuel II.aren semea.
• Konstantino XI.a Paleologo (1405-1453, agintari 1448 eta 1453 urteen artean): Bizantzioko azken agintaria.

Bizantziar agintari tituluaren eskaleak, erbestean

• Demetrio Paleologo (1453-1460)
• Tomas Paleologo (1460-1465)
• Andres Paleologo (1465-1502)

1502. urtean Espainiako Errege-erregina Katolikoek titulua erosi omen zuten, eta ordutik Espainiako erregeek ere erreklamatzen dute.

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Bizantziar enperadoreak

• Basilio II.ari buruzko artikulua ARGIA astekarian