Wikipedia

Zabor-posta

Zabor-posta (ingelesez: spam) hartzailearen baimenik gabe bidalitako mezuak dira. Orokorrean helburu komertziala izaten dute, iragarki itxurako mezuekin, biktimak engainatuz etekin ekonomikoa helburua duten mezuak ere ohikoak diren arren. Hasieran posta elektroniko eta eztabaida-taldeetan zegoen zabor-posta, baina gaur egun blog, wiki, foroak, bat-bateko mezularitza eta beste zenbaitetan ere badugu.[1][2][3]

Epe motzean jasotako zabor-mezuen kopuru handia.

Gorrotatutako zerbait da zabor-postaren kontu hau.[4] Gogaikarria izateaz gain, banda-zabalera handia kontsumitzen du. Badaude, ordea, mezu hauek iragazteko sistemak.

Azken urteotan, gainera, zabor-posta kopurua izugarri hazi egin da, zenbait posta elektroniko helbide jakinda oso erraza eta merkea baita mezuak bidaltzea.

(1) Spam-sortzailea den webgunea; (2) Spammerra; (3) Spamwarea;(4) Ekipo kutsatuak; (5) Birus edo troiarrak; (6) Posta zerbitzariak; (7) Erabiltzaileak; (8) Web Trafikoa.

Zabor-posta bidaltzen duenak ehunka edo milaka kexa mezu jasoko ditu ordainetan. Posta elektroniko zerbitzari ugarik, ordea, ez erantzutea gomendatzen dute, honi esker bidaltzaileak benetan helbide hori existitzen dela eta erabiltzen dutela egiazta dezakeelako.[5]

Mezu elektronikoen % 70 spam direla uste da, eta ondorioz, posta elektronikoak eraginkortasuna galtzen du. Mondragon Unibertsitateak ikerketa bat egin du spama pertsonalizatu daitekeen ezagutzeko.[6]

2002az geroztik guztiz orokortuta dago posta-zerbitzarietan zabor-mezuak automatikoki iragazten dituzten programen erabilera.

Zabor-postaren aurkako neurriak azken erabiltzailearentzat aldatu

Ez dago zaborraren aurkako teknika perfektorik. Baina adituek zenbait aholku ematen dituzte kopurua txikia izan dadin:

Diskrezioa aldatu

Helbide elektroniko asko ez jarri mezu bateko "Nori" atalean. Era berean, mezuak birbidaltzerakoan, hartzaileen helbideak "Bcc" eremuan sartzea, hartzaile bakoitzak beste hartzaileen helbide elektronikoen zerrenda ez edukitzeko.

Helbidea mozorrotzea (Address munging) aldatu

Address munging deiturikoa helbide elektronikoa mozorrotzeko praktika da, modu automatikoan bilduak izateko arriskua saihesteko, baina hala ere, giza irakurleak jatorrizkoa berreraikitzeko aukera ematen dio: Adibidez, honen ordez: jon@adibide.eus , honela idatzi: jon abildua adibide . net Antzeko teknika bat da helbide elektronikoaren zati bat edo zatika irudi gisa bistaratzea da.

Zabor mezuei ez erantzutea aldatu

Aholku arrunta izaten da spam mezuak ez erantzutea, zerbitzarira spam mezuentzako erantzun gisa heltzen diren erantzuna helbide elektronikoa baliozkoa dela baieztatzen baitu.[7]

Harremanetarako formularioak aldatu

Enpresak eta partikularrek batzuetan ez dute beren helbide elektronikoa argitaratzen, webguneko "harremanetarako formulario" bidez egiten baita posta elektronikoz bidaltzeko. Inprimaki hauek, hala ere, batzuetan erabiltzaileek arazorik dute, ez baitira euren hobetsitako posta elektronikoko bezeroa erabili, edo erantzunetan erroreak sor daitezkeelako. Gainera, harremanetarako formularioak eragozpen handia dute, teknologia egokia duen webgune bat behar dute eta.

Posta elektronikoan HTML desaktibatzea aldatu

Posta-programa moderno askok web nabigatzaileen funtzionaltasuna dute, hala nola, mezuetan HTML, URL eta irudiak bistaratu daitezke.

Ezaugarri hau saihestea edo desgaituta ez da spama ekiditen, baina baliteke zenbait arazo saihestea, erabiltzaile batek spam mezua irekitzen badu: irudi iraingarriak, webeko akatsen jarraipena egiten dutenak, Javascript-ek zuzendutakoak edo HTML errendatzailearen segurtasun ahulezien aurkako erasoak. HTML, irudiak edo eranskinak automatikoki deskargatzen eta erakusten ez duten posta-bezeroek arrisku gutxiago dute.

Erabilgarri dauden e-posta helbideak aldatu

Helbide nagusiaz gain, helbide nagusira birzuzenduta dauden bigarren mailako helbide batzuk edukitzea egokia izaten da zerbitzu ez seguruetan emateko. Posta elektronikoko erabiltzaile batek gune batean bere helbidea eman dezake batzuetan, guneko jabeak spam bidaltzeko erabiliko ez duelakoan. Arriskua txikiagotzeko modu bat izan daiteke epe erdi batera deuseztuko duen helbide elektroniko bat ematea, Hortik mezu elektroniko bat bidaliko zaionean benetako kontu batera birzuzenduko da. Helbide birbideratzea posible izaten da hainbat posta-zerbitzutan. Helbideak eskuz ezgaitu daitezke, denbora-tarte jakin baten ondoren iraungita edo mezu kopuru jakin bat birbidalitakoan iraungi daitezke. Gune baten jabeak zehaztu duen helbide bat edo segurtasun-arau-hauste bat izan den jakin dezake.[8]

Ganorazko pasahitza ziurrak erabiltzea aldatu

Pasahitza ziurrak ("ham pasahitzak. ez spam) erabiltzen dituzten sistemek ezezagun duten bidaltzaileak diferente tratatzen dituzte.[9]

Zabor-posta salatzea aldatu

Zabor-postaren jarraipena egitea eta delituaren berri ematea ezinbestekoa da gero spammer zerbitzua itxi ahal izateko eta akusazio penala bideratzeko.[10] [11] Zoritxarrez, zaila da zaborra detektatzea, eta on-line-ko zenbait tresna daude, hala nola SpamCop eta Network Abuse Clearinghouse bezalako laguntza, baina ez dira beti zehatzak. Historikoki, spamaren berri emateak ez du emaitza handirik izan spam-aren desagerketari dagokionez, zerbitzariek spamak beste URL, ISP edo IP helbideetara mugitu izan baitituzte.

Herrialde askotan, kontsumitzaileek nahi ez dituzten eta iruzurrezko mezu komertzialak bidal diezazkiekete agintariei, adibidez. AEBetan AEBetako Merkataritzako Batzorde Federalak (FTC),[12] edo beste herrialde batzuetako antzeko agentziek mantendutako posta-helbidera.[13]

Spam-iragazketa automatikoa aldatu

Naive Bayes spam iragazketa zabor-posta tratatzeko oinarrizko teknika bat da. Erabiltzailearen posta elektronikoaren beharretara egokitu daiteke, eta spam antzematen zabor-detekzio faltsuaren tasa txikia izaten du, erabiltzaileentzat orokorrean onargarria izaten dena. Spama iragazteko modu zaharrenetariko bat da, 1990eko hamarkadan egin ziren lehenengo urratsak teknika hauetan. Zabor-posta automatikoki iragazten zuen iFile programa 1996an kaleratu zen. Hala ere, Bayesiar iragazkiak ez ziren ezagunak izan 1998ra arte.[2] Geroxeago iragazki komertzialetara ere hedatu ziren. Geroago, 2002. urtean, Paul Graham-ek positibo faltsuen tasa era erabaiorrean gutxitu zuen, eta orduan orokortu zen erabilera, harrezkero spam-iragazki bakar gisa erabili ahal izan zen eta. [3][4]

Spam hitzaren jatorria aldatu

Ameriketako Estatu Batuetako Hormel Foods urdaitegi enpresak latako haragia merkaturatu zuen 1937an Hormel’s Spiced Ham izenarekin. Produktuak arrakasta handia izan zuela ikusita izena laburtu zioten eta lau letratan utzi zuten: SPAM.

Bigarren Mundu Gerran sobietar eta britainiar soldaduen jaki izan zen eta 1957z geroztik mundu osoan merkaturatu zuten. 60ko hamarkadan are ezagunagoa egin zen latari eraztun bat erantsi ziotenean lata-irekitzekorik gabe zabaldu ahal izateko.

Orduan hasi ziren Monty Python famatuak latako okelaz trufatzen. “SPAM” hitza tonu eta bolumen ezberdinetan oihukatzeko ohitura Internetera pasatu zen modu metaforikoan, Interneteko ohiko solasak euren ‘oihutxoekin’ eragozten duten eskatu gabeko mezu elektronikoak izendatzeko.

"Flying Circus" esketx famatuan, komediante britainiarrak bikingo batzuen itxuran agertzen ziren, neskatila batek ondoko menua eskaintzen zien: “arrautzak eta hirugiharra; arrautzak, saltxitxak eta hirugiharra; arrautzak eta spam; arrautzak, hirugiharra, saltxitxak eta spam; spam, hirugiharra, saltxitxak eta spam; spam, arrautzak, spam, spam, hirugiharra eta spam; saltxitxak, spam, spam, hirugiharra, spam, tomatea eta spam...”. Eszena bukatzerako bikingo guztiak batera kantuan hasten dira: "Spam, spam, spam, spam. Spam goxoa! Spam zoragarria! Spam, spa-a-a-a-a-am, spa-a-a-a-a-am, spam. Spam goxoa! Spam goxoa! Spam goxoa! Spam goxoa! Spam goxoa! Spam, spam, spam, spam".

Zabor-mezuen edukiak aldatu

Hauek dira Zabor-mezu gehienek izaten duten edukiak:

  • Iragarki komertzialak, gehienetan jatorri eta kalitate susmagarriko produktuak dira.
  • Iragarki pornografikoak.
  • Aberasteko metodo errazak.
  • Legearen mugan aurkitzen diren zerbitzuak.

Badira beste mezu batzuk helburu komertzialik izan ez arren gogaikarriak direnak (ingelesez junkmail deitzen zaie):

  • Mezua-Katea (norbaiti mezu bat bidaltzen zaio eta eskatzen zaio berak beste pertsona batzuei bidaltzeko).
  • Birus faltsuak iragartzen dituzten oharrak.
  • Mezua birbidaltzeagatik sari faltsuak agintzen dituztenak.

Zabor-postaren aurkako legeak aldatu

Azkenaldian herrialde askok (AEB, Mexiko, Espainia, ...) bultzatu dituzte zabor-postaren aurkako legeak, eta zenbaitetan debekatu ere egin da.

Produktu bat saltzeko SPAM-a erabiltzeko arrazoiak aldatu

Gehienbat SPAMa oso merkea delako, baina batez ere sareko internauta guztiengana heltzeko aukera ematen duelako. Spammer batek 170 euro inguru kobra ditzake milioi bat mezu bidaltzeagatik. Huskeria bat beste edozein marketin bidek -telemarketinak, telebistako publizitateak, eta abar- balio duenaren aldean.

Uste da, spam-aren erantzun-indizea da 15 erantzun/bidalitako mezu milioi bakoitzeko. Irudi lezake erantzun gutxi direla, baina posta elektronikoa hain merkea da, non erantzun-indize ezdeus horrekin ere posible baita mozkinak ateratzea.

SPAM mota berriak aldatu

Erabiltzaileak gero eta zabor-posta gehiago jasotzen du eta denborarekin joera hori okerrera doa. Gainera, SPAMaren izurria gaur egun eztabaida-taldeetan blog, wiki, foroak, telefono mugikorretara edo bat-bateko mezularitzan programetara zabaltzen hasi da.

Soluzio berriak eta martxan dagoen ikerketa aldatu

Zenbait hurbilketa proposatu dira

Kostu bidezko posta elektronikoa aldatu

Mezu elektroniko ugari bidaltzea oso merke izateak zabor-postaren hazkuntza errazten duenez, igorleak kostu batzuk ordaindu beharko lituzkeela proposatu da, zabor-zerbitzarientzat oso garestiak izan daitezen.[14]

Ikasketa automatikoan oinarritutako sistemak aldatu

Adimen artifizialeko teknikak zabaltzen ari dira spam mezuak bidaltzeko, hala nola, neurona-sare artifizialeko algoritmoak eta iragazki bayesiarrak. Metodo horiek probabilitate-metodoak erabiltzen dituzte sareak prestatzeko, esaterako, spamean aurkitutako hitzen kontzentrazioaren edo maiztasunaren azterketa, etae-postako eduki zuzenak.[15]

Beste teknika batzuk aldatu

Kanalaren posta elektronikoa spam-aren aurkako jarduerak banatzen saiatzen diren mezu elektroniko bat da, egiaztapena behartuz (ziurrenik, errebote mezuak erabiltzen ez badituzu atzera-sakatzea) lehenengo posta elektronikoa kontaktu berrietara bidaltzen denean.

Ikerketa biltzarrak aldatu

Spam ikerketa bada biltzar batzuen gaia, esaterako Text Retrieval Conference (TREC)

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Ugarte Urizar, Itziar. (2018-05-18). «Eskatu gabe datorren zaborra» Berria (Noiz kontsultatua: 2019-02-27).
  2. ↑ «Birusak eta zabor-posta detektatzea» www.euskadi.eus 2017-09-26 (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  3. ↑ «Antibirusa» www.euskadi.eus 2017-09-26 (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  4. ↑ «Spam edo desio ez ditugun mezuak» Argia (Noiz kontsultatua: 2019-02-27).
  5. ↑ Qué hacer ante los virus informáticos : guía tecnológica.. Sociedad para la Promoción y Reconversión Industrial [2004] ISBN 8488940912. PMC 433297776. (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  6. ↑ Teknopolis. (2015/12/12). «Spam pertsonalizatua» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  7. ↑ «ADS Websites | Agency of Digital Services» digitalservices.vermont.gov (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  8. ↑ «Customers: TD Ameritrade failed to warn of breach» www.securityfocus.com (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  9. ↑ «Countering Spam by Using Ham Passwords» dwheeler.com (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «- GoDaddy ES» GoDaddy (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  11. ↑ Government of Canada, Innovation. «Canada's Anti-Spam Legislation - Home» www.fightspam.gc.ca (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  12. ↑ (Ingelesez) «Spam» Consumer Information 2011-09-27 (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  13. ↑ www.dia.govt.nz (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  14. ↑ «My Way News - Man quits job, makes living suing e-mail spammers» web.archive.org 2010-12-27 (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).
  15. ↑ (Ingelesez) Özgür, Levent; Güngör, Tunga; Gürgen, Fikret. (2004). Yang, Zheng Rong ed. «Spam Mail Detection Using Artificial Neural Network and Bayesian Filter» Intelligent Data Engineering and Automated Learning – IDEAL 2004 (Springer Berlin Heidelberg): 505–510.  doi:10.1007/978-3-540-28651-6_74. ISBN 9783540286516. (Noiz kontsultatua: 2019-06-04).

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Zabor-posta&oldid=9663293"(e)tik eskuratuta