Västerås
Västerås (suedieraz vɛstɛrˈoːs ahoskatua) Suediako ekialdeko hiria eta Västmanlandeko konderriko hiriburua da. 2010ko erroldaren arabera 110.877 biztanle ditu eta herrialdeko bosgarren hiria da.
| Västerås Västerås | ||
|---|---|---|
urban area in Sweden (en)  | ||
 | ||
| ||
| Administrazioa | ||
| Herrialdea |  Suedia | |
| Konderria | Västmanlandeko konderria | |
| Västmanland | Probintzia | |
| Izen ofiziala | Västerås | |
| Jatorrizko izena | Västerås | |
| Posta kodea | 72X XX | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 59°37′02″N 16°32′32″E / 59.617319°N 16.542157°E | |
 | ||
| Azalera | 52,94 km² | |
| Altuera | 17 m | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 128.660 (2020ko abenduaren 31) 126 (2020) | |
| Dentsitatea | 2.094,39 bizt/km² | |
| Informazio gehigarria | ||
| Telefono aurrizkia | 021 | |
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | |
| http://www.vasteras.se/ | ||
Geografia aldatu
Mälaren aintziraren mendebaldeko ertzean kokaturik dago hiria, Stockholm hiriburutik 100 kilometro mendebaldera. Izenak berak ere kokapenaren berri ematen du, Västra Aros izenak "mendebaldeko bokalea"n esan nahi baitu.
Historia aldatu
Suediako eta Europa iparraldeko hiri zaharrenetakoa da. Mila urte baino gehiago dituzten Bikingoen Aroko asentamenduaren aztarnak aurkitu dira, honen adierazgarri Anundshög eremu arkeologikoa, k.a. 500 urtearen inguruan eraikitako harrespila, harrizko itsasontziaren itxuran egina.
XI mendearen hasieran Suediako bigarren hiri handiena zen eta XII menderako dagoeneko apezpikuaren egoitza ere bihurtu zen. Halakoa zen Västeråsen garrantzia, Gustavo I.a Vasa erregeak ere Erlijio Erreforma aurrera atera zuen Biltzar Nagusia bertan bildu zuela. 1623an Johannes Rudbeckiusek Suediako eskola zaharrena sortu zuen Västeråsen.
XVIII eta XIX mendean luzoker edo pepinoaren ekoizle handia bihurtu zen, hiria Gurkstaden (Pepinoaren hiria) ezizena hartzeraino. 1891ean zentrale hidroelektriko txiki bat eraiki zen, ASEA, gerora haundituz joan zena. Gaur egun hiri erabat industriala bihurtu da.
Klima aldatu
 Datu klimatikoak (Västerås (1961–1990)) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | -3.8 | -3.8 | -0.2 | 4.7 | 11.1 | 15.9 | 17.1 | 15.8 | 11.4 | 7.0 | 1.5 | -2.2 | 6.2 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 40.0 | 29.2 | 32.3 | 34.9 | 39.6 | 54.4 | 75.3 | 71.5 | 67.4 | 56.5 | 56.5 | 44.7 | 602.3 |
| [erreferentzia behar] | |||||||||||||
Kirolak aldatu
Västerås SK Bandy Suediako bandy talde arrakastatsuena da. Bandya neguko kirol bat da, izotz hockeyaren antz handia duena. Munduko Bandy Txapelketaren hainbat edizio jokatu zian dira Västeråsko ABB Arena estadioan.
