Uribarri Ganboako urtegia

Uribarri Ganboa
Uribarri Ganboa
Mota	urtegi
Geografia
Koordenatuak	42°56′N 2°37′W / 42.93°N 2.62°W
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Araba
Hidrografia
Arro hidrografikoa	Ebroren arro hidrografikoa

Uribarri Ganboako urtegia Arabako erdialdeko urtegi bat da, Arratzua-Ubarrundia eta Barrundia udalerrietan kokatua. Arabako biztanleak ez ezik, Bizkaikoak ere hornitzen ditu urez. Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoko urtegirik handiena dugu: 220 hektometro kubikoko edukiera dauka. Zadorra ibaiak hornitzen du nagusiki. 1947an hasi ziren eraikitzen, 1956ko abenduan bukatu, eta 1958an goraino bete zen lehen aldiz.

Urrunagako urtegitik hurbil dago. Areago, 3,5 km-ko luzerako hodi batek bi urtegiak lotzen ditu^[1]. Bi urtegiek Zadorrako urtegiak izeneko multzoa osatzen dute.

Halaber, aisialdi gune zabala ere bada.

Ezaugarriak aldatu

Uribarri Ganboa urtegiko bide berdea.

Uribarri Ganboako urtegi gaineko Azuako zubia.

Uribarri Ganboako urtegiko hondartza.

Urtegiaren perimetro osoak 45 kilometro ditu. Bizikletaz edo oinez egin daitekeen bide berde batek osatzen du perimetro oso horrek.

1.800 ha bete ditzake, 148.000.000 m3 ur edukitzerakoan.

Presa 530 m luze eta 32 m garai da (ibaiaren ibilguarekiko)^[2]. Zazpi uhateko gainezkabidea du.

Urtegia eta Uribarri Ganboa herria, atzealdean Gasteiz.

Mendixur aldatu

Presaren ikuspegia.

Presa azpiko ikuspegia, presaren 7 uhatetatik 5 ura askatzen ari direla.

Mendixurko parke ornitologikoan hegaztiak begiratu eta aztertu daitezke. Urtegiaren hego-ekialdearen muturrean dago, Garaioko parkearen ondoan. Mendixur (Barrundia) herritik gertu dago.

Behatoki bat
Lertxunak eta ahateak

Garaio aldatu

Garaio urtegiaren hego-ekialdeko ertzean dagoen parkea da, Zadorra ibaiaren bokalean kokatutakoa eta penintsula sortzen duena.

Matura (Barrundia) da herririk gertuena.

Landa aldatu

Landa urtegiaren ipar-mendebaldeko ertzean dagoen parkea da, izen bereko herritik hurbil.

Uharteak aldatu

Mendebaldean Zuhatza uhartea dago, urtegiko uharterik handiena. Ekialdean, bestalde, Orenin dago.

Inguruko herriak aldatu

Arratzu-Ubarrundiako udalerrikoak diren Landa (iparraldeko ertzean) Uribarri Ganboa (mendebaldean) eta Langara Ganboa (hegoaldean) herriek inguratzen dute urtegia.

Bestela, Barrundiako Mendixur eta Matura hego-ekialdean ditugu.

Aspaldiko herriak aldatu

Urtegia eraiki zutenean Ganboako Udala desegin zuten. Geratu ziren lurrak eta biztanleak Arratzua-Ubarrundiako, Burgeluko eta Barrundiako ondoko udalerrien artean banatu zituzten. Orduko herri batzuk, Mendizabal eta Zuhatzu Ganboa, urperaturik geratu ziren, eta beste batzuk, aldiz, jendez hustu ziren lurrik gabe geratu zirelako, hala nola, Azua, Larrintzar eta Garaio. Langara Ganboa, Marieta eta Mendixur herriek iraun egin zuten, baina mugarteak oso murriztuta geratu zitzaizkien. Orenin uharte bihurtu zen, eta, beraz, ez zen bizitzeko egoki geratu.^[3]

Arratzua-Ubarrundiako udalerrian ere izan zuen eragina urtegia eraikitzeak, presa haren herri nagusian eraiki baitzen, Uribarri Ganboan. Herrigunearen eta haren lurren zati handi bat urpean geratu zen, eta Landa herritik, berriz, egun Zuhatza uhartea izenekoa geratu zen. Aipatutako eragina Barrundiako udalerrian ere izan zen; Urizar herritik etxe bat baino ez zen geratu, eta gainerakoa urpean.^[3]

Kaltetutako herrietako biztanle gehienek beste herri batzuetara joan behar izan zuten bizitzera, kasu askotan egoera penagarrian. Gehienak Gasteizera joan ziren, baina beste batzuk, berriz, leku askoz urrunagoetara.^[3]