Umberto Eco (Alessandria, 1932ko urtarrilaren 5a - Milan, 2016ko otsailaren 19a) italiar idazlea eta intelektuala izan zen, Erdi Aroan, semiotikan, filosofian, kritika literarioan aditua, 1980an Il nome della rosa ("Arrosaren izena") izeneko eleberria idazteagatik ezaguna da batik bat. Semiotika azterketak egin zituen batez ere.

Umberto Eco

(1984)
Bizitza
JaiotzaAlessandria1932ko urtarrilaren 5a
Herrialdea Italiako Erresuma  (1932ko urtarrilaren 5a -  1946ko ekainaren 18a)
 Italia  (1946ko ekainaren 18a -  2016ko otsailaren 19a)
BizilekuaAlessandria
Milan
Urbino
Lehen hizkuntzaitaliera
HeriotzaMilan2016ko otsailaren 19a (84 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: pankreako minbizia
Familia
Ezkontidea(k)Renate Ramge  (1962ko irailaren 24a -
Hezkuntza
HeziketaTuringo Unibertsitatea 1954) laurea (en) Itzuli : filosofia
Hezkuntza-mailazientzietan doktorea
Hizkuntzakitaliera
frantsesa
latina
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakfilosofoa, eleberrigilea, saiakeragilea, pedagogoa, gidoilaria, itzultzailea, unibertsitateko irakaslea, semiotician (en) Itzuli, idazlea, literatura-kritikaria, mediebalista, literaturan aditua eta historialaria
Lantokia(k)Bolonia
Enplegatzailea(k)Boloniako Unibertsitatea
Collège de France
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakJames Joyce, Jorge Luis Borges, Tomas Akinokoa, Arthur Conan Doyle, Charles Sanders Peirce eta Immanuel Kant
KidetzaCollege of 'Pataphysics (en) Itzuli
Linzeen Akademia
CICAP (en) Itzuli
Royal Academy of Science, Letters and Fine Arts of Belgium (en) Itzuli
Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia
International Association for Semiotic Studies (en) Itzuli
Izengoitia(k)Dedalus
Genero artistikoasaiakera
eleberria
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa

umbertoeco.it
IMDB: nm0248767 Allocine: 76428 Allmovie: p292685
Last fm: Umberto+Eco Musicbrainz: b7050d34-937c-4aa4-9291-66ed4d9c0f0e Discogs: 518283 Edit the value on Wikidata

Biografia aldatu

Turingo Unibertsitatearen laguntzari esker (1954), Italiako Irrati Telebistan lan egin zuen, eta Turingo Unibertsitateko irakasle ere izan zen (1956-64). Florentzian eta Milanen eskolak eman zituen, eta azkenik, 1971n, Boloniako Unibertsitateko irakasle izendatu zuten.

Lanak aldatu

Hasierako lanak estetikaren inguruan egin zituen: Opera aperta (1962, "Lan irekia") horietan ezagunena da; lan horretako tesien arabera, musika modernoak, poesia sinbolistak eta kontakizun mota berriak (Kafka, James Joyce) mezu irekiak, zalantzazkoak, eskaintzen dituztela proposatu du, entzuleak edo irakurleak interpretazioan eta haien sorkuntzan parte har dezan.

Ondoren, komunikazioaren eta semiotikaren eremuan murgildu zen, eta zenbait lan argitaratu: A Theory of Semiotics (1976, "Semiotikaren teoria") eta Semiotics and Philosophy of Language (1984, "Semiotika eta hizkuntzaren filosofia"), biak ingelesez idatziak. Itzulpengintza, literatura kritikaz, historiaz eta komunikazioaz idatzitako lan ugarien arteko batzuk hizkuntza askotara itzuliak izan dira.

Itzulpena source ala target oriented erara egin behar den, hau da, jatorrizko testura edo iritsierakora begira egin behar den, da traduktologian gaur dabilen galdera nagusia. Jatorrizko hizkuntzara begira egiten denean, autorearen pentsakera eta haren unibertso espirituala adierazi behar ditu itzulpenak. Beraz, nahiz eta sintaxi-moldaera bat edo hitz joko bat gehixkotan agertu, Homeroren «egunsentiak arrosa koloreko behatzak zituen», esate baterako, ezin da epiteto hori alde batera utzi, esaldi bat askotan ez errepikatzeko erakutsi izan arren eskolan. Zeren jakin behar baitu irakurleak greziarrentzat beti arrosa koloreko behatzak zituela egunsentiak, ipar ameriketar batentzat Washingtonek beti ondoan DC duen bezala. (Umberto Eco) [1]

Ecoren eleberri ezagunenak, Il nome della rosa (1981, "Arrosaren izena"), XIV. mendean Italiako monasterio batean gertatutako hilketa misteriotsua du gaia, baina sakonean egia da, teologia, filosofia eta historiaren ikuspegitik zalantzan jarri eta aztertu nahi dena. Liburu hori mundu osoan best seller izan zen. 1986an Jean Jacques Annaudek eleberri horretan oinarritutako film bat zuzendu zuen. Ospe handia eman zion hurrengo lanak ere, 1989 argitaratutako Il pendolo di Foucault ("Foucaulten pendulua") izenburukoak.

Idatzitako eleberrien 30 milioi ale baino gehiago saldu zituen.[2][3]

Eleberriak aldatu

Saiakerak aldatu

Ecok filosofia, semiotika, hizkuntzalaritza eta estetikari buruzko saiakerak idatzei ditu:

  • Il problema estetico in San Tommaso, Turin: Edizioni di Filosofia, 1956
  • Storia figurata delle invenzioni. Dalla selce scheggiata al volo spaziale, Milan: Bompiani, 1961 (Giovanni Battista Zorzolirekin batera)
  • Opera aperta, Milan: Bompiani, 1962. [4]
  • Diario minimo, Milan: Mondadori, 1963
  • Apocalittici e integrati, Milan: Bompiani, 1964
  • Il caso Bond (Oreste del Buonorekin batera), Milan: Bompiani, 1965
  • Le poetiche di Joyce, Milan: Bompiani, 1966
  • Appunti per una semiologia delle comunicazioni visive, Milan: Bompiani, 1967
  • L'Italie par elle-meme. A portrait of Italy. Autoritratto dell'Italia (beste egileekin batera), Milan: Bompiani, 1967
  • La struttura assente, Milan: Bompiani, 1968
  • La definizione dell'arte, Milan: Mursia, 1968
  • L'arte come mestiere, Milan: Bompiani, 1969
  • I sistemi di segni e lo strutturalismo sovietico (Remo Faccanirekin batera), Milan: Bompiani, 1969
  • L'industria della cultura, Milan: Bompiani, 1969
  • Le forme del contenuto, Milan: Bompiani, 1971
  • Il nuovo medioevo, Milan: Bompiani, 1972 (beste egileekin batera)
  • Estetica e teoria dell'informazione, Milan: Bompiani, 1972
  • Il segno, Milan: Isedi, 1973
  • Il costume di casa, Milan: Bompiani, 1973
  • Beato di Liébana, Milan: Franco Maria Ricci, 1973
  • Trattato di semiotica generale, Milan: Bompiani, 1975 [5]
  • Il superuomo di massa, Roma: Cooperativa Scrittori, 1976
  • Dalla periferia dell'impero, Milan: Bompiani, 1977
  • Come si fa una tesi di laurea, Milan: Bompiani, 1977
  • Lector in fabula, Milan: Bompiani, 1979
  • Il "Milione": descrivere l'ignoto, L'espresson, 1982
  • Postille al nome della rosa (1983), Milan: Bompiani, 1984
  • The Sign of Three. Peirce, Holmes, Dupin 1983
  • Sette anni di desiderio, Milan: Bompiani, 1983
  • Semiotica e filosofia del linguaggio, Turin: Einaudi, 1984
  • Sugli specchi e altri saggi, Milan: Bompiani, 1985
  • Lo strano caso della Hanau 1609, Milan: Bompiani, 1989
  • Leggere i Promessi sposi (Maria Cortirekin batera), Milan, Bompiani, 1989
  • I limiti dell'interpretazione, Milan: Bompiani, 1990 [6]
  • Stelle e stellette, Genova: Melangolo, 1991
  • Vocali, Napoli: Guida, 1991
  • Il secondo diario minimo, Milan: Bompiani, 1992
  • La memoria vegetale, Milan: Ed. Rovello, 1992
  • La ricerca della lingua perfetta nella cultura europea, Bari: Laterza, 1993
  • Six Walks in the Fictional Woods, Cambridge: Harvard U.P., 1994
  • Povero Pinocchio, Modena: Comix, 1995
  • In cosa crede chi non crede? (Carlo Maria Martinirekin batera), Roma: Liberal, 1996
  • Cinque scritti morali, Milan: Bompiani, 1997[7]
  • Kant e l'ornitorinco, Milan: Bompiani, 1997
  • Tra menzogna e ironia, Milan: Bompiani, 1998
  • La bustina di Minerva, Milan: Bompiani, 2000
  • Riflessioni sulla bibliofilia, Milan: Ed. Rovello, 2001
  • Sulla letteratura, Milan: Bompiani, 2002
  • Dire quasi la stessa cosa. Esperienze di traduzione, Milano: Bompiani, 2003
  • Bellezza. Storia di un'idea dell'Occidente, Milan: Motta On Line, 2002
  • Storia della bellezza, Milan: Bompiani, 2004
  • Il linguaggio della terra australe, Milano: Bompiani, 2004
  • Il Codice Temesvar, Milan: Ed. Rovello, 2005
  • Nel segno della parola (Daniele Del Giudice eta Gianfranco Ravasirekin batera), Milan: Rizzoli, 2005
  • A passo di gambero. Guerre calde e populismo mediatico, Milan: Bompiani, 2006
  • La memoria vegetale e altri scritti di bibliofilia, Milan: Bompiani, 2006
  • Sator Arepo eccetera, Roma: Nottetempo, 2006
  • Storia della bruttezza, Milan: Bompiani, 2007
  • 11/9 La cospirazione impossibile, Milan: Edizioni Piemme, 2007
  • Dall'albero al labirinto, Milan: Bompiani, 2007
  • Nebbia , Turin: Giulio Einaudi Editore, 2009
  • Non sperate di liberarvi dei libri (Jean-Claude Carrièrerekin batera), Milan: Bompiani, 2009
  • Vertigine della lista, Milano: Bompiani, 2009
  • Il Medioevo. Barbari, Cristiani, Musulmani, Milan: Encyclomedia Publishers, 2010
  • Il Medioevo. Cattedrali, Cavalieri, Città, Milan, Encyclomedia Publishers, 2011
  • Il Medioevo. Castelli, Mercanti, Poeti, Milan, Encyclomedia Publishers, 2011
  • Costruire il nemico e altri scritti occasionali, Milan: Bompiani, 2011
  • Il Medioevo. Esplorazioni, Commerci, Utopie, Milan, Encyclomedia Publishers, 2011
  • Scritti sul pensiero medievale, Milan: Bompiani, 2012
  • Storia delle terre e dei luoghi leggendari, Milan: Bompiani, 2013

Irudi galeria aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. «Itzulpengintza eta hizkuntza perfektua» EIZIE (Noiz kontsultatua: 2022-08-02).
  2. «Umberto Eco idazlea hil da» Berria 2016-2-20.
  3. Aldás Revelo, José Oswaldo. (2019). Modelos de novela histórica en la obra narrativa del escritor italiano Umberto Eco (1980-2015). (Noiz kontsultatua: 2022-08-02).
  4. (Gaztelaniaz) Eco, Umberto. (pdf) Obra abierta. .
  5. Eco, Umberto. (1991). Tratado de semiótica general. (5. ed. argitaraldia) Lumen ISBN 84-264-0105-8. PMC 29607876. (Noiz kontsultatua: 2022-08-02).
  6. (Gaztelaniaz) Eco, Umberto. (2013-03-07). Los límites de la interpretación. Penguin Random House Grupo Editorial España ISBN 978-84-264-2195-1. (Noiz kontsultatua: 2022-08-02).
  7. (Gaztelaniaz) Eco, Umberto. (2010-10-15). Cinco escritos morales. Penguin Random House Grupo Editorial España ISBN 978-84-264-1816-6. (Noiz kontsultatua: 2022-08-02).

Kanpo estekak aldatu