Sameera Moussa
Sameera Moussa (1917ko martxoaren 3a - 1952ko abuztuaren 5a) egiptoar fisikari nuklearra izan zen, erradiazio ionizatzailean doktoratua, teknologia nuklearraren erabilera medikoa mundu guztiarentzat eskuragarria izan zedin lan egin zuena. Bakearen Aldeko Energia Atomikoaren Konferentzia antolatu zuen eta "bakerako atomoak" lemapean nazioarteko konferentzia bat ezartzeko deialdia babestu zuen.
| Sameera Moussa | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Sinbu Al Kubra (en)  , 1917ko martxoaren 3a |
| Herrialdea |  Egipto |
| Lehen hizkuntza | arabiera |
| Heriotza | Kalifornia, 1952ko abuztuaren 5a (35 urte) |
| Heriotza modua | : trafiko-istripua |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Kairoko Unibertsitatea (1935 - 1939) Zientziatan graduatua, Doktoretza : natura zientziak, erradiologia, desintegrazio erradioaktibo |
| Hizkuntzak | ingelesa arabiera |
| Irakaslea(k) | Ali Moustafa Attia Mosharafa (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | fisikari nuklearra, Q1108841 , assistant professor (en) eta medical physicist (en) |
| Enplegatzailea(k) | Kairoko Unibertsitatea |
Bizitza aldatu
Gaztaroa eta unibertsitatea aldatu
1917an jaio zen Egipton, el-Gharbiyako Gobernazioan. Bere ama minbiziak jota hil zen, eta orduan Nabawaya Moussa aita Kairora joan zen familiarekin, non dirua Hussein eskualdeko hotel txiki batean inbertitu zuen. Bere aitaren temaren ondorioz, Moussa Kaser Lo-Shok lehen eskolan egon zen, Kairoko eskola zaharrenetako bat. Lehen hezkuntza amaitu ondoren, Banat El-Ashraf eskolara sartu zen, bere aitak, Nabawya Moussa politikari eta ekintzaile ospetsuak eraikia eta zuzendua izan zena.
Bere hezkuntza ertainean nota onak lortu zituen arren, eta ingeniaritza ikasketak egiteko aukera izan arren, Kairoko Unibertsitateko Zientzia Fakultatean sartzea eskatu zuen. 1939an, Moussak BSc bat lortu zuen erradiologian klaseko lehen ohoreekin, zenbait materialetan X izpien erradiazio efektuak ikertu ondoren[1]. Moustafa Mousharafa doktoreak, fakultateko lehen dekanoak, bere ikaslearengan zuen uste ona adierazi zuen fakultatean irakasle irakurle izateko kontratatuz. Ondoren, fakultate berean lehen irakasle laguntzailea izan zen, eta unibertsitatean postua lortu zuen lehen emakumea, erradiazio atomikoan doktoretza lortu zuen lehena izan zelarik[2].
Ikerketa nuklearra aldatu
Moussak "bakerako atomoetan" sinesten zuen, eta esan zuen tratamendu nuklearra "aspirina bezain eskuragarri eta merke" bihurtuko zuela[3]. Helburu hori lortzeko lan egin zuen, eta bere ikerketa intentsiboaren bidez, kobrea bezalako metal merkeen atomoak apurtzen lagunduko zuen ekuazio historiko bat formulatu zuen, ondorioz bonba nuklear merke bati ere bideak irekiz.
Bakerako Energia Atomikoaren Konferentzia antolatu zuen eta "bakerako atomoak" lemapean nazioarteko konferentzia bat ezartzeko deia egin zuen, non garaiko zientzialari garrantzitsu asko gonbidatu ziren. Konferentziak hainbat gomendio egin zituen arrisku nuklearretatik babesteko batzorde bat ezartzeko, berak suharki defendatu zuena. Moussak bere burua eskaini zuen hainbat ospitaletan minbizia zuten pazienteak tratatzen laguntzeko, besteak beste bere amak gaixotasun horren aurkako borroka gogorra bizi izan baitzuen.
AEBetara bisita aldatu
Fulbright Atomic Program-eko beka bat jaso zuen Kaliforniako Unibertsitatean ikerketa ekipamendu modernoenak ezagutu eta erabiltzeko. Bere ikerketa nuklear aitzindaria aitortzeko, Estatu Batuetako instalazio atomiko sekretuak bisitatzeko baimena eman zion. Bisitaldiak eztabaida piztu zuen Estatu Batuetako akademiko eta zientzialarien artean, Moussa baitzen horrelako instalazioak bisitatzen zituen lehen atzerritarra.
Ameriketako Estatu Batuetan bizitzeko hainbat eskaintza errefusatu zituen, baita herritartasun amerikarra ere, "Egipto, nire aberri estimatua, nire zain dago" esanez.
Heriotza aldatu
1952ko abuztuaren 5ean, AEBetara egin zuen bisitaren bukaeran etxera itzultzeko asmoa zuen Sameerak. AEBetako presidenteak, ordea, bidaia batera gonbidatu zuten. Bidaia horretan hil zen Sameera, zihoan autoa labar batetik erori baitzen. Istripua oso bitxia izan zen, aurrerago frogatu baitzen gonbidapena faltsua zela, eta gainera, autoko gidariak autotik salto egin zuen istripua baino lehentxeago, eta ondoren, ez zen ezer gehiago jakin. Honek guztiak, pertsona batzuei prestatutako hilketa bat izan zela eta Mossad israeldarra atzean zegoela sinestarazi zien.[4][5]
Sariak eta ohoreak aldatu
Egindako ahaleginei esker, sari asko eman zizkioten. Horien artean:
- 1953, Egiptoko armadak ohoratua.
- 1981ean, Anwar al-Sadat orduko presidenteak Zientzia eta Arteen Lehen klaseko Agindua eman zion.
- Zientzia Fakultateko laborategi batek eta bere herriko eskola batek bere eponimoa daramate.
- Egiptoko telebistak The Immortal izeneko telesaila transmititu zuen bere biografia dramatizatuz.
- 1998an, Egiptoko Emakumearen Eguna ospatzen zen bitartean, bere jaioterrian, bere izena dakarren jardunaldi kultural bat ezartzea erabaki zen.
Erreferentziak aldatu
Datuak: Q4116311
Multimedia: Sameera Moussa / Q4116311
