René Thom

René Thom
	; Irudi gehiago
Fondation Louis-de-Broglie (en) lehendakari	; 1991 - 2000 ; ← Louis Néel - Georges Lochak (en) →
Fondation Louis-de-Broglie (en) lehendakari
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	René Frédéric Thom
Jaiotza	Montbéliard, 1923ko irailaren 2a
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Bures-sur-Yvette, 2002ko urriaren 25a (79 urte)
Hobiratze lekua	Q110338352
Familia
Seme-alabak	ikusi Françoise Thom;
Hezkuntza
Heziketa	Parisko Unibertsitatea 1951) ; Lycée Saint-Louis 1942) ; École normale supérieure ; (1943 - 1946)
Hezkuntza-maila	katedraduna
Tesia	Spheres and Steenrod squares fiber spaces (en)
Tesi zuzendaria	Henri Cartan
Doktorego ikaslea(k)	Jean-Louis Chaboche (en) ; Marc Chaperon; Marcos Sebastiani; David Trotman (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Irakaslea(k)	Henri Cartan
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	CNRS (1946 - 1951); Grenobleko Unibertsitatea (1953 - 1954); University of Strasbourg (en) (1954 - 1963); Institut des Hautes Études Scientifiques (en) (1964 - 1988)
Lan nabarmenak	ikusi catastrophe theory (en) ; Dold–Thom theorem (en) ; Thom–Sebastiani Theorem (en) ; Thom isomorphism (en) ; Thom conjecture (en) ; Thom space (en) ; Thom's first isotopy lemma (en) ; Thom's second isotopy lemma (en) ; cobordism (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Fields Domina (1958) ; Brouwer Medal (1970) ; National Order of Scientific Merit (1995) ; Prix de l'Etat (1970) ;
Kidetza	Frantziako Zientzien Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Poloniako Zientzien Akademia

René Thom (Montbéliard, Doubs, Frantzia, 1923 – 2002) matematikaria izan zen.

Hondamendien teoria garatzeagatik da ezaguna, emaitza etenak dituen ekintza etengabea matematikoki lantzen duena. Thomek lehenengo ikasketak Montbéliarden, Lyonen eta Parisen egin zituen. 1943an École Normale Supérieurren sartzea lortu zuen, eta han Henri Cartan eta Bourbaki matematikarien lana ezagutu zuen, berean eragin handia izango zuena. 1946an Estrasburgora joan zen, Henri Cartanekin lan egitera; han, beste matematikari batzuekin aritu zen, haien artean Ehresmann eta Koszulekin. Tesia, Cartanen zuzendaritzapean egin zuena, 1951an aurkeztu zuen Parisen.

1951an beka batekin joan zen Estatu Batuetara, eta han Einstein, Weyl, Steenrod, Calabi eta Kodairaren eraginpean jardun zen lanean. Frantziara itzulita, Grenoblen eta Estrasburgon aritu zen irakasle, eta 1964an Bures-sur-Yvetteko Zientzia Ikasketako Institutuan lanean hasi zen. Hondamendiaren teoriak aplikazio asko ditu fisikan, biologian eta giza zientzietan. Structural Stability and Morphogenesis (1972, Egonkortasun eta morfogenesi estrukturala) liburuan aurkeztu zuen, lehenengo aldiz, teoria hori, eta geroztik, matematikari askok garatu dute. Bestalde, Thomek beste arlo asko landu zituen: topologia (ezaugarri-klaseak bereziki), kobordismo deritzan teoria, eta Thomen zeharkakotasunaren teorema. Lan horiei esker, Fields domina jaso zuen 1958an. Gainera, Ville de Parisko Sari Zientifiko Handia jaso zuen 1974an, eta Londresko Matematika Elkarteko ohorezko kide egin zuten 1990ean. Euskal Herriko Unibertsitateak honoris causa doktore izendatu zuen 1995ean.

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q164428
Multimedia: René Thom / Q164428