Piarres Broussain

Piarres Broussain
	;
Mayor of Hasparren (en)	; 1905 - 1919 ; ← Morrochco Harriaga-Saint-Martin
Mayor of Hasparren (en)
Bizitza
Jaiotza	Hazparne, 1859ko abuztuaren 5a
Herrialdea	Lapurdi, Euskal Herria
Heriotza	Ortheze, 1920ko apirilaren 27a (60 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Parisko Medikuntza Eskola
Hizkuntzak	euskara
Jarduerak
Jarduerak	medikua eta politikaria
Kidetza	Euskaltzaindia; Eusko Ikaskuntza

Piarres Martin edo Pierre Martin Broussain Salagoiti (Hazparne, Lapurdi, 1859ko abuztuaren 5a - Ortheze, Okzitania, 1920ko apirilaren 27a) medikua, Euskaltzaindiaren sortzaileetakoa eta politikaria izan zen.

Biografia aldatu

Hazparne herriko Hazparne Barrandegia etxean jaio zen^[1] egoera ekonomiko oneko familia batean. Gratien Adema Zaldubik bataiatu zuen. Bost seme-alabaren artean gazteena zen. Ikasketak Larresoro eta Akizeko barnetegietan lehen eta Bordelen Bigarren hezkuntzari dagozkionak egin zituen, Parisera unibertsitera joan baino lehen. Horren ondorioz ama hizkuntza zuen euskara ia erabat galdua zuen.

Parisen 1880tik 1899ra egon zen Medikuntza ikasten. Urte horietan euskaltzaletasuna suspertu zitzaion eta hainbeste euskalarirekin gutun bidezko harreman estua izan zuen. 1890tik aurrera Manex Hiriart-Urrutirekin kontaktatu zuen eta Eskualduna aldizkaria argitaratzeari ekin zioten.1898an Hazparneko Durruti medikua hil zenez, 1899an Paristik etorri eta honen bulegoan jarri zen sendagile. 1904ko ekainaren 15ean Amendüzeko Maria Baratzartekin ezkondu zen; bi alaba izan zituzten.

1901an Hendaian eta 1902an Hondarribian antolatu ziren Bidasoz bi aldeetako euskaltzaleen arteko batzar zalapartatsuen ostean Resurreccion Maria Azkuek eta Hiriart-Urrutik berak euskararen batasunaz deman ari ziren bi aldeen arteko bitartekari lana egiteari uko egin zion. 1902an Paueko gobernadoreak euskara eta okzitaniera elizkizunetan eta katixima erakusteko erabiltzea debekatzen zuen aginduaren kontra sutsuki aritu zen, bera bezala mediku eta kargudun euskaltzalea zen Albert Constantinen laguntzaz.

1905etik Hazparneko auzapez bihurtuta, bere lagun euskaltzaleak laguntzen segitu zuen, Azkueren Hiztegia eta Kantutegiaren argitalpenetan adibidez. Euskararien Bilkura edo Cercle d'Etudes Euskariennes antolatzen ere funtsezkoa izan zen; elkartearen lehen batzarra Baionan egin zen, 1911ko azaroaren 9an. Bere etxean Heinrich Winkler hizkuntzalari alemaniarra eta beste batzuk jaso zituen bere ikerketa lanetan aritzen ziren bitartean.

Lehen Mundu Gerrak ekarri zuen etendura gogorra izan arren Broussainek euskararen aldeko lanean segitu zuen eta urteetan egindako lanagatik Eusko Ikaskuntzako (1918an sortua) zein Euskaltzaindiko (1919) zuzendaritzetan lekua eskaini zioten.^[2] Akademiaren helburuez eta euskara literarioari buruzko txostena Arturo Campiónekin batera egiteko eskatu zion baina 1920an bat-batean hil zen.

Hamarkada luzeetan nahiko ahaztuta egon zen, dirudienez Broussain abertzalea izateak eraginda; alabaina, 1978ko apirilaren 16an Hazparneko herrikideek eta Euskaltzaindiak omenaldia eskaini zioten. Jaioterrian bere izena daraman karrika dago.