Permafrost

Permafrost (ingelesezko perma-, permanent, "betiere" + frost, "antzigar"/"izotzaldi") udan izoztuta mantentzen den lurzoruari deritzo, gutxienez bi urtez iraun duena. Lurzoru mota hau ohikoa da Siberia, Alaska eta Kanada iparraldean. Hedaduraz, Artikoko lurraldeetako lur beti izoztuari ere deritzo.

Hiru motatakoa izan daiteke: jarraitua, lurpeko 0,5 m-tik 500 m-ra bitarteko parteak izozturik irauten duena; zatikakoa, permafrostaren barnean izoztu gabeko parte batzuk dituena; eta permafrostaren barnean parte gehienak izoztu gabe irauten duena. Klimak, tenperaturak, ezaugarri geomorfikoek eta landarediak eragiten dute permafrosten sorrera eta bilakaera. Lurrazalaren % 25 inguru hartzen du permafrostak, hormategiak barne.

Azken hamarkada eta urteetan, permafrosta gero eta lasterrago ari da urtzen klima aldaketa dela eta. Permafrostak metano eta karbono kopuru handiak biltegiratzen dituenez, urtzearen ondorioz emisioak ugari askatzen ari dira atmosferara eta, beraz, berotegi efektuko gasak. 2019an, 1.600.000 megatona karbono zeuden permafrostean; atmosferan barreiatuta, berriz, 870.000 megatona.

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak aldatu

(Ingelesez) Center for Permafrost (CENPERM) Cenperm.ku.dk

Datuak: Q179918
Multimedia: Permafrost / Q179918

Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.