Patxi Zubizarreta
Patxi Zubizarreta Dorronsoro (Ordizia, Gipuzkoa, 1964ko urtarrilaren 25a) euskal idazle oparoa da. Euskal Filologiako ikasketak egin zituen Gasteizen,[1] egun, bertan bizi da. Helduen Literaturan eta itzulpengintzan lan asko egindakoa den arren, Haur eta Gazte Literaturan argitaratutako lanengatik da bereziki ezaguna.[2] Lau aldiz eskuratu du Haur eta Gazte Literaturaren Euskadi Saria: 1998an, Gizon izandako mutila lanarekin; 2006an Pantaleon badoa liburuarekin; 2010ean Xia Tenzinen bidaia miresgarria lanarekin; eta 2019an Korri, Kuru, korri! lanarekin. Horrez gain, kolaboratzaile lanak ere egin ditu hainbat hedabidetan.
| Patxi Zubizarreta | |
|---|---|
 | |
Ahotsa | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Ordizia, 1964ko urtarrilaren 25a (60 urte) |
| Herrialdea |  Gipuzkoa, Euskal Herria |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | euskara gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea eta filologoa |
| Lantokia(k) | Euskal Autonomia Erkidegoa |
| Jasotako sariak | ikusi
|
  | |
Literatur ibilbidea aldatu
1990eko hamarkadan, batetik Haur eta Gazte Literaturako idazleak eta bestetik heldu literaturakoak bereizten ziren. Haietako zenbait, Patxi Zubizarreta barne, Helduen Literaturatik Haur eta Gazte Literaturaren mundura hurbiltzen hasi ziren, bi arlo horien arteko mugak apurtuz.
Irakasle lanetan ibili ondoren,[3] literatura munduan murgildu zen Ametsetako mutila (Elkar, 1991) lanarekin hasita.[4] Bibliografia luzea osatu du urte hauetan guztietan.
Hainbat genero landu ditu Zubizarretak: errealismo fantastikoa, zientzia-fikzioa, bidaia-liburua, umorea, familia, migrazioa, amodioa, kultura-aniztasuna eta herri-literatura. Baina gehien landu duen generoa ipuinak dira. Hainbat lanetan maiz jaso ditu tradiziotik etorritako ipuinak, narrazio nagusi batean harilkatuta.
Gaiei dagokienez, bere liburuetan gehien landu duen gaia immigrazioarena da, bereziki Ipar Afrika eta Europa artean ematen dena. Gai hau, immigrazioa, haurrentzako ulergarria den moduan azaltzen du, haiek erraz eta egoki uler dezaten.[5] Patxi Zubizarretaren lan ezagunenen artean da Usoa; liburu-bilduma honen lehen pausoak, Berria egunkariaren Mantangorri haurrentzako aldizkarian aurki ditzakegu.
Itzulpenei dagokionez, berriz, Zubizarretaren hainbat lan, euskaraz zein gazteleraz idatziak, beste hizkuntza batzuetan argitaratuak izan dira.
Bestalde, idazketarekin erlazionaturiko hainbat ekintzetan ere jarduten da, hala nola, prentsarekin kolaboratzaile moduan eta hitzaldi zein errezitaletan parte hartuz. Gainera, musika eta literatura uztartzeko ahalegin handiak egin ditu, hala nola, Hamar mezu eta dei bat, 28 letra eta 7 nota munduari itzulia egiteko, Zikoinaren hegaldia, etab.
Hain zuzen, musika, irudiak eta literatura uztartuz, zenbait ikuskizun ere sortu ditu. Besteak beste, Londresen egin zen IBBYren Nazioarteko Kongresuan aurkeztutako Flying over paper/Paperean hegan ikuskizuna, Galtzagorri Elkartearen eta Etxepare Euskal Institutuaren laguntzarekin;[6] edota bi elkarte horiekin Boloniako Haur Liburuaren Nazioarteko Azokan aurkeztutako Ants, horses, elephants (Inurriak, zaldiak, elefanteak).[7] 2001ean Zubizarretak herri askotara eraman zuen Zikoinaren hegaldia literatur ikuskizuna, Afrikako iparraldean jaio baina Europan bizi diren hainbat idazleren testuekin. Zubizarretak Iñigo Ramirez biolontxelo jotzaileak lagunduta errezitatzen zituen testuak.[8]
Estiloa aldatu
Zubizarretak erabiltzen duen estiloa oso landua da, baita arina ere. Horrek, irakurtzera gonbidatzen du irakurlea. Hitzaldietan aipatu[9] duen moduan, hegaztien irudiak behin baino gehiagotan erabili ditu bere liburuetan (zikoinak, enara, kukua...). Horren adibide, Midasen eraztuna edo Usoa, hegan etorritako neskatoa.
Sariak aldatu
- 1991: Xabier Lizardi saria, Matias Ploff-en erabakiak.
- 1993: Baporea saria, 1948ko Uda.
- 1995: A.M.Labaien saria, Eztia eta ozpina.
- 1998: Euskadi Saria, Gizon izandako mutila.
- 2002: Vitoria-Gasteiz Udaleko HGLko Itzulpen Saria, Printze txikia.
- 2003: White Ravens Saria (Juan Kruz Igerabiderekin batera), Paularen zazpi gauak.
- 2003: IBBYko Ohorezko Zerrenda, Printze txikia.
- 2005: Gipuzkoako Diputazioko Liburu Gaztea, Usoa, Karpeta morea.
- 2006: CCEI Saria, Sola y Sincola.
- 2006: Euskadi Saria, Pantaleon badoa.
- 2007: IBBYko Ohorezko Zerrendarako hautatu zen Urrezko giltza liburua.
- 2010: Euskadi Saria, Xia Tenzinen bidaia miresgarria.
- 2014: Haur Literaturako Mikel Zarate V. Saria, Mundua baloi batean.
- 2018: Mikel Zarate Haur Literaturako Saria, ¡Corre, Kuru, corre!.
- 2019: Euskadi Saria, Korri, Kuru, Korri!
- 2020: IBBYko Ohorezko Zerrendarako hautatu zen Korri, Kuru, Korri!
- 2021: Zarauzko Udalak antolatzen duen Lizardi Sariaren 40. edizioan Zerria narrazioa.
- 2022: Augustin Zubikarai Saria, Gau otsoa.
- 2023: Euskadi Saria, Zerria.
Lanak aldatu
| Pantaleon badoa | |
|---|---|
| Fitxategi:Xx.jpg | |
| Audioa | |
| Patxi Zubizarreta, Pantaleon badoa liburuaren pasarte bat irakurtzen. | |
| Datuak | |
| Argitaratze-data | 2005 |
| Generoa | Haur Literatura |
| Ilustratzailea | Jokin Mitxelena |
| Orrialdeak | 91 |
| ISBN | 84-7681-466-6 |
| Sariak | Euskadi saria - Euskarazko haur eta gazte literatura, 2006an |
| Gizon izandako mutila | |
|---|---|
| Fitxategi:Xx.jpg Azala: Zaldi kotxeari eraso. Goya | |
| Audioa | |
| Patxi Zubizarreta, Gizon izandako mutila liburuaren pasarte bat irakurtzen. | |
| Datuak | |
| Argitaratze-data | 1997 |
| Ilustratzailea | Asisko Urmeneta |
| Bilduma | Pamiela, Tamaina Ttikia |
| Orrialdeak | 125 |
| ISBN | 84-7681-266-3 |
| Sariak | Euskadi saria - Euskarazko haur eta gazte literatura, 1998an |
Oso luzea eta oparoa da Patxi Zubizarreta idazlearen liburuen zerrenda. Narrazioa, nobela, poesia, Haur eta Gazte literatura, antzerkia... denetarik idatzi du. Hauek dira Haur eta Gazte Literaturan azken urteetan argitara emandako liburuak:
- Usoa, hegan etorritako neskatoa (1999)
- Usoa, lehen kanpamendua (2002)
- Usoa, Zelatan (2002)
- Usoa, Karpeta morea (2003)
- Usoa, Bidaia kilikagarria (2003)
- Pantaleon lagunekin doa (2007, Pamiela)
- Midasen eraztuna
- Furia (2007, Erein)
- Pikolo (2008, Alberdania)
- Lapurrak Zooan (2008, Ibaizabal)
- Xia Tenzinen bidaia miresgarria (2009, Ibaizabal)
- Hiru egun balearen sabelean (2011, Pamiela)
- Mundua baloi batean (2014, Elkar)
- Laranja bat zaborretan (2015, Elkar)
- Elefante bat hegan (2015, Elkar)
- Beroki gorria (2016, Ibaizabal)[10]
- Urrezko giltza (2017, Elkar). Ilustratzailea, Jokin Mitxelena, musika Joserra Senperena.[11]
- Korri, Kuru, korri! (2018, Ibaizabal) Gazteleraz: ¡Corre, Kuru, corre! (2018, Edelvives).[12]
Itzulpengintza aldatu
Haur literatura unibertsalaren lan klasikoak itzuli ditu Mila gau eta bat gehiago (Alí Babá, Aladin eta Simbad) edo Antoine de Saint-Exupéryren Printze txikia.[13][1]
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «NorDaNor | EIZIE» nordanor.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
- ↑ Ten Books from Basque Literature for Children and Young People. .
- ↑ www.noticiasdealava.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
- ↑ Etxepare webgunean
- ↑ firaeducacion.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
- ↑ «Arrakasta handia izan du "Paperean hegan/ Flying over paper" ikuskizunak» Galtzagorri Elkartea (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
- ↑ «"Ants, horses, elephants" Boloniako Haur Liburuaren Azokan» Galtzagorri Elkartea (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
- ↑ «Zubizarreta Dorronsoro, Patxi - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
- ↑ Berak emandako hitzaldia: «EHUTB - PATXI ZUBIZARRETA» ehutb.ehu.eus (Noiz kontsultatua: 2019-03-13).
- ↑ «Galtzagorri. Behinola. Iruzkinak» Behinola aldizkaria ISSN 1575-8168. 36.zkia (2017ko abendua) 58 orr..
- ↑ «Nemo Kapitainaren azken bidaia. Xabier Etxaniz» CLIJ (280): 66..
- ↑ «¡Corre, Kuru, corre!» CLIJ (283): 13..
- ↑ «Patxi Zubizarreta - Biografía | ARTIUM - Biblioteca y Centro de Documentación» catalogo.artium.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-28).
Bibliografia aldatu
- Arozena, Ainhoa: Barrikadak (Patxi Zubizarreta). - Egan, 2003-3/4, 209-210.
Kanpo estekak aldatu
- «Patxi Zubizarreta», Literaturaren Zubitegia.
- Sustrai COLINA: «Patxi Zubizarreta: "Literatura ez den literatura egin nahi dut"», Argia, 2203. zenbakia, 2009-10-25.
- Galtzagorri Elkartean Zubizarreta Dorronsoro[Betiko hautsitako esteka]
- Patxi Zubizarreta, idazleari hainbat elkarrizketa
Datuak: Q3370197
Multimedia: Patxi Zubizarreta / Q3370197
