Nafarroako Erresumako Gortearen ofizioak

Nafarroako Erresumako Gortearen ofizioak erregearentzat lan egiten zuten zenbait ogibideak ziren. X. eta XI. mendeetan, normalean nobleziaren semeek eginak ziren, bertan bere heziketa osatzen zuten bitartean. Ofizial hauek askotan lanpostua txandakatzen zuten eta zaila da bere izendapen data zehatza jakitea. Bere izena ere askotan ezezaguna da, izan ere, orduko agirietan bere latinezko titulua baino ez da agertzen, askotan lekuko moduan. Hasieran behin heziketa osatuta bere jaurerrietara itzuli arren, XI. mendearen amaieran luzaroan egoten ziren bere ogibideetan, bizitza osorako titulua balitz.

Behean agertzen diren zerrendak ez dira osoak, izan ere, erabilitako iturrietan denbora-hutsune luzeak daude. Ogibide bakoitzak zuen latinezko izenak ere aldatu zuen denboran zehar.

1362an Karlos II.ak botiliario, ezkutari, txanbelan, kleriko, maiordomo, kapilau, sukaldari, forratzaile, ganberazain, diruzain, harakin, aitor-entzule, morroiak eta zaldizainak zituen. Gainera, Frantziako gortean sorturiko kondestable ere zuen^[1]^[2]^[3]

Maiordomoa aldatu

Maiordomoa (latinez maior domus) Gorteko ofizial nagusia izan zen, beste ofizialak zuzentzen zituena. Litekeena da ofizioa errotaziozkoa izatea, izenek askoz aldatzen dutelako. 1072ko agiri batean, Antso IV.a Nafarroakoaren garaikoa, Gartzia Fortunek maiordomo eta botiliarioa zen batera.

Izena	Lehendabiziko aipamena	Azken aipamena	Titulua
Gomez Aureliez	952	959	Maior domus
Gomez	992	992	Maior domus
Gartzia Antso	996	996	Maior domus
Lupo Antso	1011	1024	Maior domus
Lope Lopez	1015	1015	Maior domus
Gomez Antso	1018	1033	Maior domus
Alvaro Fortun	1040	1042	Maior domus
Galindo Eneko	1042	1042	Maior domus, Maior quoquorum
Fortun Belasko	1047	1047	Maior domus
Ximeno Mancionez	1054	1060	Maior domus
Eneko Antso	1056	1066	Maior domus
Gartzia Enerko	1063	1064	Maior domus
Gartzia Fortun	1071	1073	Maior domus
Lope Belasko	1072	1076	Maior domus, baita Botellarius ere
Belasko Gartzia	1078	1087	Maior domus

Koparia aldatu

Koparia (latinez pincerna, architriclinus edo propinator) Gortea elikatzeko arduratzen zen ofiziala izan zen. Maiordomo bezala, litekeena da errotaziozkoa izatea.

Izena	Lehendabiziko aipamena	Azken aipamena	Titulua
Fortun Ximeno	956	956	Pincerna
Antso Fortun	997	997	Architriclinus
Aurelio Antso	1018	1031	Architriclinus
Gartzia Antso	1024	1024	Architriclinus
Galindo Lopez	1040	1040	Pincerna
Eneko Lopez	1042	1042	Architriclinus
Fortun Eneko	1063	1066	Pincerna
Lope Eneko	1063	1063	Pincerna
Antso Aznar	1068	1072	Pincerna, Propinator (1072)
Gartzia Fortun	1071	1071	Pincerna

Botiliarioa aldatu

Botiliarioa (latinez botellarius edo botecarius) upeltegiaz arduratzen zen ofiziala izan zen, egungo sommelier baten moduan. Ez du ematen errotaziozko ogibidea zenik baina zenbait botiliario kopariak ere izan ziren.

Izena	Lehendabiziko aipamena	Azken aipamena	Titulua
Lope Eneko	1011	1020	Botellarius
Aznar Fortun	1015	1015	Botellarius
Antso Ximeno	1033	1033	Botellarius
Ximeno Antso	1040	1040	Botellarius
Belasko Gartzia	1056	1064	Botellarius
Lope Muñoz	1066	1072	Botellarius
Lope Belasko	1072	1072	Botellarius, Botecarius eta Maior domus
Antso Santxez	1078	1087	Botellarius

Ezkutaria aldatu

Ezkutaria (latinez armiger edo armentarius) erregearen armategiz arduratzen zen, eta agian baita erregearen goardiaz ere. Armekiko bere lotura nabarmena da bere izenburueetan, denek latinezko fer- (burdin) aurrizkia dutenak: alferiz, fertorarius, inferartis edo offertor. Ofizio honek besteak baino errotazio gehiago jasan zituen eta bi titular zituen bakarra da: 1043ean Fortun Ximenok eta Orti Ortizek partitu zuten.

Izena	Lehendabiziko aipamena	Azken aipamena	Titulua
Fortun Ximeno	959	959	Armiger
Galindo Gomez	1030	1030	Armentarius
Fortun Ximeno	1043	1043	Inferartis
Orti Ortiz	1043	1043	Inferartis
Galindo Lopez	1044	1044	Offertor
Lope Gartzia	1058	1058	Alferiz
Lope Gartzia	1060	1060	Armiger
Ximeno Gartzia	1062	1064	Armiger
Fortun Eneko	1063	1063	Fertorarius
Lope Eneko	1063	1064	Fertorarius
Fortun Eneko	1063	1063	Fertorarius
Gartzia Fortun	1065	1071	Offertor, Fertorarius (1068), Tallator (1068–69)
Petri Gartzia	1066	1072	Armiger
Lope Eneko	1066	1066	Offertor
Eneko Antso	1072	1072	Alferiz
Fortun Eneko	1072	1087	Armiger
Eneko Antso	1072	1076	Armiger
Antso Gartzia	1072	1075	Offertor

Mariskal aldatu

Sakontzeko, irakurri: «Nafarroako mariskal»

Mariskala (latinez: stabularius) erregearen zalditegiez arduratzen zen ofiziala izan zen. Nahiz eta ez du ematen errotaziozkoa zenik, bertan hiru urte baino gutxiago irauten zutela ematen du.

Izena	Lehendabiziko aipamena	Azken aipamena	Titulua
Gartzia Aureliez	957	959	Stabularius
Fortun Ximeno	992	992	Stabularius
Lope Eneko	996	996	Stabularius
Gartzia Antso	997	997	Stabularius
Ximeno Fortun	1020	1020	Stabularius
Antso Datiz	1042	1043	Stabularius
Gartzia Gartzia	1058	1062	Stabularius
Gartzia Antso	1063	1064	Stabularius
Fortun Alvarez	1066	1066	Stabularius
Lope Antso	1068	1070	Stabularius
Lope Belatz	1071	1072	Stabularius
Gartzia Fortun	1072	1072	Stabularius
Lope Eneko	1072	1075	Stabularius
Antso Gartzia	1087	1090	Stabularius

Erreferentziak aldatu

↑ Sánchez-Marco, Carlos. (2005). Medieval History of the Kingdom of Navarre. .
↑ Narbona Cárceles, María. (2006). La corte de Carlos III el Noble, rey de Navarra: espacio doméstico y escenario de poder, 1376–1415. Iruñea: Nafarroako Unibertsitatea.
↑ Madrazo, Pedro. (1886). Navarra y Logroño. 1 D. Cortezo y ca..

Bibliografia aldatu

Cawley, Charles. (2008). Nobility of Navarre: Introduction. Foundation for Medieval Genealogy's Medieval Lands Project.

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q5178438

[1] Sánchez-Marco, Carlos. (2005). Medieval History of the Kingdom of Navarre. .

[2] Narbona Cárceles, María. (2006). La corte de Carlos III el Noble, rey de Navarra: espacio doméstico y escenario de poder, 1376–1415. Iruñea: Nafarroako Unibertsitatea.

[3] Madrazo, Pedro. (1886). Navarra y Logroño. 1 D. Cortezo y ca..

[1]

[2]

[3]