Wikipedia

NGC sistema

Nebulosen eta Izarren Kumuluen Katalogo Orokor Berria (NGC, Ingelesez: New General Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars) John Louis Emil Dreyerrek 1888an bildutako zeru sakoneko objektuen katalogo astronomiko bat da. NGCk 7.840 objektu ditu, horien artean galaxiak, izar kumuluak, igorpen nebulosak eta xurgapen nebulosak. Dreyerrek NGCren bi gehigarri argitaratu zituen 1895ean eta 1908an, Indize Katalogoak (IC laburtua) bezala ezagutzen direnak, non beste 5.386 objektu astronomiko deskribatzen diren. Objektu hauetako milaka hobeto ezagutzen dira NGC edo IC zenbakiengatik, oraindik ere erabilera orokortukoak direnak.

NGC 3982 galaxia kiribilak izar distiratsuak, kluster urdinak eta eskualde ilunak dituzten zenbait beso kiribil erakusten ditu. 30.000 argi urte hedatzen da eta Lurretik 60 milioi argi urtera dago. Teleskopio txiki batekin ere ikus daiteke Hartz Nagusiko konstelazioan.

NGCk William eta Caroline Herschelen katalogazio lana zabaldu eta sendotu zuen, baita John Herschelen Nebulosen eta Izarren Kumuluen Katalogo Orokorra ere. Zeru ekuatorearen hegoaldean dauden objektuak, ez daude hain zehatz katalogatuak, baina asko, John Herschel edo James Dunlopen behaketetatik sartu ziren.

NGCk akats ugari zituen, baina Jack W. Sulentic eta William G. Tifften Katalogo Orokor Berri Berrikusia (RNGC) 1973an, Roger W. Sinnotten NGC2000.0 1988an eta 1993an NGC/IC Proiektuarekin ezabatzen saiatu ziren. Katalogo Orokor Berri Berrikusia eta Indizeen Katalogoa (RNGC/IC bezala laburtua) 2009an Wolfgang Steinickek bildu eta 2019an 13957 objekturekin eguneratu zuen.[1]

Jatorrizko katalogoa aldatu

Jatorrizko Katalogo Orokor Berria 1880ko hamarkadan bildu zuen John Louis Emil Dreyerrek William Herschel eta bere seme Johnen oharrak erabiliz. Dreyerrek jada argitaratua zuen Herschelen Nebulosa eta Kumuluen Katalogo Orokorraren (GC) gehigarri bat,[2] 1.000 objektu berri zituena. 1886an, Katalogo Orokorraren bigarren gehigarri bat egitea proposatu zuen, baina Royal Astronomical Societyk bertsio berri bat biltzeko eskatu zion Dreyerri. Honek, 1888an, Memoirs of the Royal Astronomical Societyn Katalogo Orokor Berria argitaratzera eraman zuen.[3][4]

NGCren bilketa erronka bat izan zen, Dreyerrek, 2 hazbetetik 72 hazbetera bitarteko irekiera zuten teleskopio barietateekin egindako txosten kontraesankor eta ez oso argi askorekin toreatu behar izan baitzuen. Horietako batzuk bere kabuz egiaztatu zituen arren, objektu kopuru handiak, Dreyerrek, beste batzuek argitaratutzat hartu behar izatea eragin zuen, bere konpilazioaren ondorioetarako. Katalogoak, zenbait akats zituen, gehienak, posizioarekin eta deskribapenekin lotuak, baina Dreyerrek, katalogoari erreferentzia egin zion, ondorengo astronomoei, jatorrizko erreferentziak berrikustea eta jatorrizko NGCri zuzenketak argitaratzea ahalbidetu ziena.[5]

Indizeen Katalogoa aldatu

NGCren lehen eguneratze garrantzitsua Nebulosen eta Izarren Kumuluen Indizearen Katalogoa da (IC bezala laburtua), Dreyerrek 1895ean bi zatitan argitaratua (IC I,[6] 1.520 objektu dituena) eta 1908 (IC II,[7] 3.866 objektu dituena). NGCren gehigarri gisa balio du, eta 5.386 objektu gehigarri ditu, kolektiboki IC objektuak bezala ezagutzen direnak. Galaxia, kumulu eta nebulosen aurkikuntzak laburbiltzen ditu 1888 eta 1907 artean, gehienak argazkigintzari esker posible izan zirenak. 1912an, IKren zuzenketen zerrenda bat argitaratu zen.[8]

Katalogo Orokor Berri Berrikusia aldatu

 
Lau nebulosa planetario desberdin. Erlojuaren orratzen noranzkoan, goiko ezkerretik hasita: NGC 6543, NGC 7662, NGC 6826 eta NGC 7009.

Jack W. Sulentic eta William G. Tifftek 1970eko hamarkadaren hasieran konposatu zuten Estelarrak ez diren Objektu Astronomikoen Katalogo Berrikusia (RNGC bezala laburtua), eta 1973an argitaratu zen, NGCren eguneratze gisa.[9] Lanak ez zituen NGCren datuen aurretik argitaratutako hainbat zuzenketa jaso (Dreyerrek berak argitaratutako zuzenketak barne), eta akats berri batzuk sartu zituen. Adibidez, Leo konstelazioko Copeland Septet galaxia trinkoen talde ezaguna ez da existitzen RNGC konstelazioan.[10][5]

800 objektu inguru "existitzen ez direnak" bezala agertzen dira RNGCn. Izendapen hori katalogoko sarrera bikoiztuak diren objektuei aplikatzen zaie, ondorengo behaketetan hauteman ez ziren objektuei eta ondorengo azterlanetan bat zetozen multzotzat hartu ziren izar kumulu gisa katalogatutako objektu batzuei. 1993ko monografia batek RNKn existitzen ez diren 229 izar kumuluak aintzat hartu zituen. "Gaizki identifikatuak izan ziren edo aurkitu ez ziren XVIII. eta XIX. mendeetan aurkitu zirenetik".[11] 229 kumuluetako bat, NGC 1498, benetan zeruan ez zegoela aurkitu zen. Beste bost beste sarrera batzuen bikoiztuak ziren, 99 "nolabait" zeuden eta beste 124ek ikerketa gehiago behar zituzten konpontzeko.[12]

Beste adibide bat: Orionen NGC 2163 islapen nebulosa, "Existitzen ez dena" bezala sailkatua izan zen, Dreyerren transkripzio akats baten ondorioz. Dreyerrek bere akatsa zuzendu zuen Indizearen Katalogoetan, baina RNGCk jatorrizko akatsa mantendu zuen, eta, gainera, deklinabidearen zeinua alderantzikatu zuen, NGC 2163 existitzen ez zela sailkatzea eragin zuena.[13]

NGC 2000.0 aldatu

NGC 2000.0 (Katalogo Orokor Osoa eta Izarretako Nebulosa eta Kumuluen Katalogo Indizea ere deitua) Roger W. Sinnottek 1988an egindako NGC eta IC konpilazio bat da, J2000.0 koordenatuak erabiliz.[14][15] Astronomoek urteetan zehar egindako hainbat zuzenketa eta akats jasotzen ditu.[5]

NGC/IC Proiektua aldatu

NGC/IC proiektua astronomo profesionalen eta zaleen arteko lankidetza da, 1993an sortua. 2017an amaituta, helburua zen NGC eta IC objektu guztiak identifikatzea, akatsak zuzentzea eta oinarrizko irudi eta datu astronomikoak biltzea. Taldeko kide nagusiak Harold g. Corwin Jr., Steve Gottlieb, Malcolm Thomson, Robert E. Erdman eta Jeffrey Corder izan ziren.[16]

Katalogo Orokor Berri Berrikusia eta Indizeen Katalogoa aldatu

Katalogo Orokor Berri Berrikusia eta Indizeen Katalogoa (RNGC/IC bezala laburtua) Wolfgang Steinickek 2009an egindako bilduma bat da.[10][17] NGC eta IC katalogoen tratamendu zehatza eta baimendua da.[18][19]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ RNGC/IC 2019
  2. ↑ Dreyer, J. L. E. (John Louis Emil); Herschel, John F. W. (John Frederick William). (1878). A supplement to Sir John Herschel's "General catalogue of nebulae and clusters of stars.". Dublin, The (Royal Irish) Academy (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  3. ↑ Bradt, Hale. (2003-12-11). Astronomy Methods. Cambridge University Press ISBN 978-0-521-36440-9. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  4. ↑ Dreyer, J. L. E.. (1888). «A New General Catalogue of Nebulæ and Clusters of Stars, being the Catalogue of the late Sir John F. W. Herschel, Bart, revised, corrected, and enlarged» Memoirs of the Royal Astronomical Society 49: 1. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  5. ↑ a b c «About The NGC / IC Project...» web.archive.org 2012-05-10 (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  6. ↑ 1852-1926., Dreyer, J. L. E. (John Louis Emil),. (1895). Index catalogue of nebulae found in the years 1888 to 1894, with notes and corrections to the new general catalogue. Royal Astonomical Society PMC 6669435. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  7. ↑ E., Dreyer, J. L.. (1908). Second Index Catalogue of Nebulæ and Clusters of Stars; Containing Objects found in the Years 1895 to 1907, with Notes and Corrections to the new General Catalogue and to the Index Catalogue for 1888-94. PMC 488708304. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  8. ↑ Dreyer, J. L. E.. (1912-11-08). «Corrections to the New General Catalogue resulting from the Revision of Sir William Herschel's three Catalogues of Nebul» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 73 (1): 37–40.  doi:10.1093/mnras/73.1.37. ISSN 0035-8711. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  9. ↑ W., Sulentic, J.. (Arizona :). The revised new general catalogue of nonstellar astronomical objects. The University of Arizona Press PMC 878855083. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  10. ↑ a b www.klima-luft.de (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  11. ↑ «Webb Deep-Sky Society: Monograph No. 1 - The "Non-Existent" Star Clusters of the RNGC» www.webbdeepsky.com (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  12. ↑ Allison, Mark. (2006). Star clusters and how to observe them. Springer ISBN 978-1-84628-198-3. PMC 209948936. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  13. ↑ (Ingelesez) O'Meara, Stephen James. (2007-04-12). Deep-Sky Companions: Hidden Treasures. Cambridge University Press ISBN 978-1-139-46373-7. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  14. ↑ «NGC2000 - NGC2000.0: Complete New General Catalog and Index Catalog» web.archive.org 2012-10-20 (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  15. ↑ Dreyer, J. L. E.. (1988). NGC 2000.0 : the complete new general catalogue and index catalogues of nebulae and star clusters. Cambridge University Press ISBN 0-521-37813-3. PMC 18559185. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  16. ↑ «The NGC / IC Project - Home of the Historically Corrected New General Catalogue (HCNGC) since 1993» ngcicproject.observers.org (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  17. ↑ Steinicke, Wolfgang. (2010). Observing and cataloguing nebulae and star clusters : from Herschel to Dreyer's new general catalogue. Cambridge University Press ISBN 978-0-511-78953-3. PMC 664571198. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  18. ↑ Graff, Kasimir. (1928). «Die kosmischen Nebel und Sternhaufen» Grundriss der Astrophysik (Vieweg+Teubner Verlag): 643–724. ISBN 978-3-663-15381-8. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).
  19. ↑ Duerbeck, Hilmar W.; Steinicke, Wolfgang. (2011-03-01). «Observing and Cataloguing Nebulae and Star Clusters. From Herschel to Dreyer's New General Catalogue (Steinicke)» Journal of Astronomical History and Heritage 14: 78. ISSN 1440-2807. (Noiz kontsultatua: 2021-05-28).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=NGC_sistema&oldid=9498376"(e)tik eskuratuta