Menelik II.a

Menelik II.a
	; Irudi gehiago
; Etiopiako enperadorea	; 1889ko martxoaren 10a - 1913ko abenduaren 12a ; ← Yohannes IV (en) - Iyasu V (en) →
; Etiopiako enperadorea
Bizitza
Jaiotza	Ankober (en) , 1844ko abuztuaren 17a
Herrialdea	Etiopia
Heriotza	Addis Abeba, 1913ko abenduaren 12a (69 urte)
Hobiratze lekua	Addis Abeba; Etiopiako Inperioa
Heriotza modua	: istripu zerebrobaskularra
Familia
Aita	Haile Melekot
Ezkontidea(k)	Emyat Bafana (en) ; Taytu Betul (en) (1883 - ezezaguna)
Seme-alabak	ikusi Zewditu; Shoa Reggad Menelik (en) ;
Leinua	House of Solomon (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	Amharera; italiera; ingelesa; frantsesa; Tigrinyera; Afarrera; Oromoera
Jarduerak
Jarduerak	politikaria
Lantokia(k)	Etiopia
Jasotako sariak	ikusi Knight Grand Cross of the Order of the Bath ; Order of Saint Alexander Nevsky ; Order of Solomon ; Order of the Star of Ethiopia ; Order of Saint Anthony ; Order of Saint Michael and Saint George ; Hilobi Santuaren Ordenaren Gurutze Handia Zalduna (1907ko ekainaren 1a) ; Order of Saint Stephen of Hungary ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Etiopiako eliza ortodoxoa
Alderdi politikoa	baliorik ez

Menelik II.a (ge'ezez ምኒልክ), Sahle Maryam bataiatua (Ankober, 1844ko abuztuaren 17a - Addis Abeba, 1913ko abenduaren 12a), Shewako negusa izan zen 1866–1889 bitartean, eta Etiopiako enperadorea 1889tik 1913an hil zen arte.

Bizitza aldatu

Shevako negusaren oinordekoa zen. 12 urte zituela, gatibu hartu eta Magdalako gotorlekura eraman zuten. Hori dela-eta, Teodoro II.a enperadorearen gortean hazi zen. 1865ean, 21 urterekin, ihes egitea lortu zuen; ondoko urtean negus koroatu zuten. Europarren laguntzarekin, bere mendeko lurraldea handituz joan zen handik aurrera.

Tigray eta Amhara eskualdeak bereganatu ondoren, Etiopiako enperadore izendatu zuten 1889an. Berehala neurri berritzaileak hartu zituen: esklabotza galarazi, derrigorrezko hezkuntza ezarri, burdinbidea eraikitzen hasi... Eta ez zuen ahaztu konkistetan Italiako Erresumaren laguntza izan zuela. Italiarrei Itsaso Gorriko kostaldea eman zien eta, hala, Eritrea izan zen Afrikako lehen kolonia italiarra. Gainera, 1889ko maiatzaren 2an enperadoreak eta Pietro Antonelli kondeak, Hunberto I.a erregea ordezkatuz, adiskidetasun eta merkataritza libreko ituna sinatu zuten Wuchale hirian^[1].

Itunaren lehen artikuluaren arabera, “Italiako erregearen eta Etiopiako erregearen artean bakea eta adiskidetasuna egongo da, baita bien oinordeko, ondorengo eta mendeko guztien artean ere”. 17. artikuluak, aldiz, honela zioen amhareraz idatzitako testuan: “Etiopiako erregeak Italiako erregearen gobernua erabil dezake beste botere eta gobernuekiko harremanetan”. Baina, italierazko itzulpenean, “dezake” hura “behar du” bihurtu zuten eta horrek praktikan Etiopia italiarren protektoratu izatea zekarren^[1].

Menelikek “hutsegitea” salatu zuen, baina Hunberto I.ak, entzungor egiteaz gain, tropak mobilizatu zituen Etiopiako mugan. Eta bake itun hark, azkenean, gerra ekarri zuen. Gatazka 1894an piztu zen eta 1896an amaitu, etiopiarrek Aduako Gudua irabazi zutenean^[1].

Erreferentziak aldatu

↑ ^a ^b ^c Irazustabarrena, Nagore, Baketik gerrara, itzulpena medio, Argia, 2016ko abenduak 18, CC-BY-SA lizentzia, argia.eus

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Menelik II.a

Datuak: Q244748
Multimedia: Menelik II of Ethiopia / Q244748

[ni-1] Irazustabarrena, Nagore, Baketik gerrara, itzulpena medio, Argia, 2016ko abenduak 18, CC-BY-SA lizentzia, argia.eus

[1]