Mendebaldeko Frontea Bigarren Mundu Gerran

Mendebaldeko Frontea, Bigarren Mundu Gerran, Alemaniak 1940. urtean Europa mendebaldean ireki zuen frontea da. Urte hartan bertan, aliatuak kontinentetik kanporatuak izan ziren eta beraz, kontinenteari dagokionean, frontea itxirik geratu zen, 1944an aliatuak gerra amaitzera itzuli ziren arte. Mendebaldeko Frontea 1945eko udaberrian itxi zen, sobietarren Ekialdeko Frontearekin bat egin zuenean.

1940: Alemaniak frontea irekitzen du

Norvegia eta Danimarkaren inbasioa

1940ko apirilaren 9an hasi zen naziek burututako Danimarka eta Norvegiaren kontrako erasoa. Alemaniarrek, alde batetik, Suediako burdin hornidurak ziurtatu nahi zituen, Alemaniara Narvik portu norvegiarretik baitzekartzaten. Baina beste alde batetik, horrela Norvegia ez aliatuen eskuetara eroriko, Alemaniako portuen aurkako enbargoa indartzeko asmoa izanez gero. Danimarkaren balio estrategikoa ez zen hain handia, baina herrialde horretako kaietatik aise iristen zen Norvegiara.

Danimarka berehala errenditu zen, armada alemaniarrari aurre egitea alferrik zelakoan, alferrikako odol-jarioa saihestu nahi baitzuen. Hori zela eta, nazien okupazioa arina izan zen, beste herrialdeek nozitu zutenaren aldean bederen. Danimarkako instituzioek, hein handi batean, autonomia gorde ahal izan zuten, eta juduen deportazioa atzeratu zen. Nolanahi ere, esku zabaleko joera hau 1943an amaitu zen, Stalingrad eta El Alamein porroten ostean okupazioaren kontrako protestak eta istiluak hedatu baitziren, eta, nazien ustez, Danimarkako gobernuak ez zituen behar bezain gogor itzaltzen.

Norvegiako inbasioa korapilatsuagoa izan zen. Portuak hiru egunetan okupatu arren, armada norvegiarra barnealde menditsuan babestu zen, naziei aurre egiteko prest. Gainera, Erresuma Batuak zein Frantziak hainbat dibisio igorri zituzten laguntza ematera. Hala ere, aliatuen egoerak okerrera egin zuen, eta apirilaren 28an, britaniarrek Norvegiaren hegoaldetik alde egiteko erabaki zuten. Maiatzaren 28an aliatuek Narvik iparraldeko portua hartu bazuten ere, Frantziako inbasioarekin batera, aliatuen lehentasunak irauli ziren. Ekainaren 8an, kaiko instalazioak suntsitu ondoren, Norvegiako iparraldetik atera ziren tropa aliatuak. Azkenean, Norvegia, ekainaren 10ean, errenditu zen.

Frantziako bataila

Alemaniarren erasoa eta Dunkerkeko erretreta.

Poloniako inbasioa burututakoan, naziak Frantziaren kontrako borroka prestatzen hasi ziren. Euren egitasmoa zen Belgika eta Luxenburgo artean dagoen Ardenak izeneko lurralde oihantsuan armadaren multzo nagusia kokatzea, gerra gurdiek zeharkatu ezin izango zutelakoan, zakar defenditu baitzuten aliatuek. Horretarako, naziek Herbehereak, Belgika eta Luxenburgo herrialde neutralak inbaditu behar izango zituzten.

Erasoa 1940ko maiatzaren 10ean hasi zen, alemaniarrek aurreikusi zuten bezala. Ardenetan zeharkako ibilaldia sumatu gabe, 12an Mosa ibaian, Sedandik hurbil, saiatu ziren frantziarrak alferrik inbaditzaileak geldiarazten. Frantziako iparralde osan egin zuten aurrera, Mantxako kanalera iritsi arte (maiatzaren 20a). Honela, aliatuen armadaren zati handi bat Belgikan geratu zen inguratuta. Gainera, atzera egitearen ondorioz, Dunkerke eskala masiboan hustu behar izan zuten aliatuek: maiatzaren 26tik ekainaren 3 arte, 338.226 soldadu atera zituzten Frantziako kostaldetik.

Ekainaren 5ean, Parisa jo zuten alemaniarrek geldiezin. Frantziaren porrota saihestezina zela ikusita, Mussoliniren Italiak probestu zuen ekainaren 10ean Frantziari gerra deklaratzeko. Ekainaren 14ean Parisen sartu ziren naziak. Armistizioa ekainaren 22an sinatu zuten Frantziak eta Alemaniak. Alemaniaren menpean Frantziako iparraldea eta mendebaldeko kostaldea geratu zen. Horren hegoaldean, gobernu kolaboratzailea eratu zen, zeinek Vichy zuen hiriburua eta Philippe Pétain gobernuburua. Haien aurrean, Charles de Gaulle jenerala zegoen, Erresuma Batuko erbestetik “Frantzia Askea”ren buruan, Vichyko gobernua onartu gabe.

Ingalaterrako bataila

Sakontzeko, irakurri: «Ingalaterrako gudua»

Frantzia garaituta eta Erresuma Batuko armadaren hornigai eta arma gehienak Dunkerquen galduta, Hitlerrek uste zuen Erresuma Batua errenditzekoa zela. Nolanahi ere, Winston Churchill buru zuen gobernu britainiarrak borrokatzen jarraitzea erabaki zuen, bakarrik bazen ere. Beraz, alemaniarrak Itsas Lehoi izenpean Britainia Handiaren inbasioa prestatzen hasi ziren. Britainiar itsas-armada boteretsua menderatuko ez zutelakoan, airean nagusitasuna lortzea ezinbestekotzat jo zen zen, eta, hortaz, hegazkineria hutsezko Ingalaterrako gudua borrokatu zen.

1940ko udan burututa, Alemaniako hegazkineria (Luftwaffe) Britainia Handiko aireportuak eta radar estazioak bonbardatzen hasi zen. Nolanahi ere, hegazkineria britainiarra (RAF), pilotu gutxiago edukita ere, espero baino kementsuago aritu zen. Emaitza argirik gabe eta Berlinen jasandako bonbardaketei adinako erantzuna eman nahian, Hitlerrek Londresen bonbardaketa (Blitz) agindu zuen. Hala ere, RAF nagusitu zen azkenean, Mantxako kanala kontrolpean edukita. Irailaren 17an, Erresuma Batuko inbasioa atzeratu zuen Hitlerrek, eta hasiera batean hurrengo urterako egitekoa bazen ere, azkenean ez zen berriro burutu.

1944: Aliatuen itzulera

Ekialdeko Frontean Alemaniako presioa arintzeko eta gerraren bukaera lehenago iristeko, 1944ko ekainaren 6an aliatuek Mendebaldeko Europan beste fronte bat zabaldu zuten Normandiako kostaldean lehorreratze masiboren bidez. Hiru milioi soldaduk parte hartuta, historiako tropa lehorreratze handiena izaten jarraitzen du Overlord Operazioa ezkutuko izena zuen lehorreratze hark.

Tropa alemaniarren %85-90a Ekialdeko Frontean zegoen, eta VII. Armada eta Panzer V. Armada besterik ezin zuen ekialdetik mugitu aliatuen lehorreratzeari aurre egiteko. Gainera, kostaldean gotorleku andana eraikita zituzten naziek, baina zenbait tokitan amaitu gabe zeuden. Dwight D. Eisenhower buru zuten aliatuek lehorreratzea Calais aldean gertatzekoa zen plana zabaldu zuten. Horrela, 50.000 soldadu alemaniar baino ez zeuden Normandia aldean lehorreratzearen egunean.

Nolanahi ere, alemaniarren erresistentzia gogorra zen oso, hainbat hondartzatan aliatuek egundoko bajen kopuruak izan baitzituzten. Uztailaren bukaerako frontea ongi garatuta zegoen. Normandia menderatuta, Frantzia hartzea erraza izan zen. Abuztuaren 25ean Parisa sartu ziren aliatuak. Irailerako Belgika eta Frantziako zati nagusiak aliatuen menpe zeuden berriro.

Irailean bertan, aliatuek, izugarrizko azpiegituraz baliaturik, ofentsiba zabal bat abiatu zuten Herbehereetan. Ofentsiba honi, Market Garden Operazioa deitu zioten, eta helburu gisa herrialdea zeharkatzea zuen, Rhin ibaira heldu eta Alemaniako lurretan sartzeko. Aitzitik, operazio honek izaniko aurreikuspen eta antolakuntza eskasa zela medio, aliatuek sekulako porrota jasan zuten Holandan, gerraren amaiera ia urte betez luzatu zitzaielarik.

Abenduan alemaniarrek kontraerasoa burutu zuten, Bulgeko bataila izenekoa, Anberes hiria berreskuratzeko asmotan, zeren, hala gertatuz gero, aliatuen hornigai-bidaltzea etenda gertatuko litzatekeen eta aliatuen frontea erdibituko litzatekeen. Hasierako garaipenak gorabehera, nazien hegazkineria oso kaltetuta atera zen, eta, urtarrilerako, galdutako lurraldea berreskuratu zuten aliatuek.

1945: Gerraren amaiera

Torgau (Alemania), bi fronteak elkarturik

Frantzian, 1945eko otsailean eta martxoan, aliatuek Rhin aldera egin zuten aurrera, Herbehereetatik Suitzara zihoan frontean. Rhin zeharkatuta, apirilean Alemaniako defentsa amildu zen, eta Rhin eta Elba ibaien arteko eremua, Iparraldeko Itsasotik Alpeetara, aliatuen mendean geratu zen. Dwight D. Eisenhower aliatuen buruak Berlinen konkista Armada Gorriaren esku uztea erabaki zuen. Apirilaren 25ean aliatuen bi armadak elkartu ziren lehen aldiz, Torgaun, Berlinetik hurbil. Hemen ixten da Mendebaldeko Frontea.

Kanpo estekak

• Datuak: Q216184
• Multimedia: Western Front (World War II) / Q216184