Makhzen
Makhzen (arabieraz: المخزن, amazigeraz: Lmexzen) arabierazko hitz bat da, antzina Marokoko Estatua eta gaur egun bere itzalpeko gobernu edo oligarkia izendatzen zuena.[1]
Hitza aldatu
Makhzen hitza euskaraz biltegi esan nahi du. Ziur asko zergekin loturiko metonimia bat da. Hitz horretatik mokhazni dator, sultanaren polizia-agentea izendatzen zuena, eta gaur egun, mespretxuzko ñabardura batez, Marokoko polizia izenda dezakeena (izen kolektiboa mkhaznia da, lagunartean mroud- matxinsalto mota bat- deituak)[2].
Gaztelaniazko almacén eta portugesezko armazém hitzen jatorria da eta handik munduko beste hizkuntzetara zabaldu zen.[3]
Soziologia politikoa aldatu
Makhzen Marokoko antzinako nozio politiko bat da, Marokoko Protektoratu Frantsesaren garaian erabiltzen zutena.[4] Garai haietan bilād al-makhzen ("makhzen lurraldea"), gobernu zentralaren agintepean zeuden eremuak izendatzeko terminoa zen, eta tribuen agintepean zeuden eskualdeek bilād as-siba ("disidenteen lurraldea") izena zuten.[5]
Gaur egun, Marokoko Estatuak ez du ofizialki Makhzen izena jasotzen, baina termino hau, herrialdeko elite agintaria izendatzeko ohiko erabilerakoa da, erregearen inguruan bildua eta bere familia eta hurbileko kideek, lur-jabeek, negozio gizonek, tribu buruzagiek, goi agintari militarrek eta botere faktikoa osatzen duten beste pertsona batzuek osatua.
Hitza gobernatzeko modu arkaiko eta hermetiko bati lotuta dago, Marokoko erakundeen demokrazia formalaren kontrakoa. Makhzenaren mugak lausoak diren arren, gobernua bera ez da haren zatitzat hartzen, haren tresnatzat baizik. Majzenak, orokorrean, bere kideak bere sare propioak erabiliz barne hartzen ditu. Sarritan, Makhzengo kide izatea herentziazkoa da.
Askok, erakunde eta forma demokratikoen funtzionamendu eraginkorra eragozten duen heinean, Makhzenaren existentzia bera herrialdearen garapenerako oztopotzat hartzen dute. Beste batzuek, ordea, egonkortasun-faktorea dela uste dute, Marokoko historiarekin eta ezaugarri sozialekin oso errotuta dagoelako, monarkiaren jarraipena bermatzen duelako eta, gainera, berritu egiten delako, batzuetan bere oposiziogileen artean hedatzen delako.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Hermassi, Elbaki. (1972). Leadership and National development in North Africa, a comparative study. Berkeley, Los Angeles, Londres: University of California Press.
- ↑ (Frantsesez) Driss Bennani. «Enquête. L'mroud, histoire d'une malédiction» Telquel (273).
- ↑ Babel : around the world in twenty languages. 2019ko abuztua ISBN 978-1-78125-641-1. OCLC .1104596014.
- ↑ (Ingelesez) Hamad, M.; al-Anani, K.. (2014-2-20). Elections and Democratization in the Middle East: The Tenacious Search for Freedom, Justice, and Dignity. Palgrave Macmillan US, 109–110 or. ISBN 978-1-137-29925-3..
- ↑ (Ingelesez) Hours, Bernard; Ould Ahmed, Pepita. (2015-4-10). An Anthropological Economy of Debt. Taylor & Francis, 83–84 or. ISBN 978-1-317-49708-0..
