Labana Luzeen Gaua
Labana Luzeen Gaua[1] (alemanez: Nacht der langen Messer), baita ere Kolibri Operazioa deitua, 1934eko ekainaren 30koari deritzo; gau latz hartan Adolf Hitlerren aginduz Sturmabteilungeko (SA) buruzagiak atxilotuak edota erailak izan ziren. Ofizialki eraildakoak 85 izan baziren ere, 1000 pertsona hil zituztela uste da gaur egun.
| Labana Luzeen Gaua | ||
|---|---|---|
| ||
| Mota | purga | |
| Honen izena darama | Ernst Röhm | |
| Denbora-tarte | 1934ko ekainaren 30a - 1934ko uztailaren 2a | |
| Herrialdea | Hirugarren Reicha | |
| Antolatzailea | Adolf Hitler, Hermann Göring, Heinrich Himmler eta Reinhard Heydrich | |
| Parte-hartzaileak | ||
| Helburu | Ernst Röhm eta Gregor Strasser | |
1933an Hitler kantziler egin bezain laster, alderdi naziak estatuaren estruktura guztiaren jabe egiteko prozesuri ekin zion, beti ere SA edo alderdi naziko eraso taldeen laguntzarekin. 1921ean sortutako talde paramilitar honek alderdiaren fronte armatua osatzen zuen eta Ernst Röhmen aginduetara zegoen.
1931n, SAk 70.000 kide bazituen eta, Röhmen agindupean, 170.000 lortu zituen 1933an eta 4.500.000 1934an. Kide hauetariko asko eta asko lehengo Freikorpsetik zetozen. Gobernura iritsi zenean, Hitler enpresaburu eta militarrekin harremanak estutzen saiatu zen, indar ikaragarria lortu bazuen ere, ez baitzuen gehiengo absolutua.
Harreman honetan SAk oztopo handia ziren, bere biolentziak burgesia beldurtu egiten baitzuen erabat eta armada berak mesfidantzaz begiratzen baitzion bere lehia eta handinahiari.
Guzti honi alderdi naziaren barneko lehiakortasuna gehitu behar zaio. Heinrich Himmler (SS edo Schutzstaffelen buruzagia), Reinhard Heydrich (SD edo sicherheitdiensten buruzagia) eta Hermann Göringek barne ministroak SA paretik kentzeko gogoz zeuden, eta Röhm bereziki. Etengabeko presioekin batera, Röhmek agintea hartzera zihoan zurrumurruak ez ziren isiltzen. Tentsioa izugarrizkoa zen eta Himmelerrek SAk estatu kolpe bat emateko asmoa zuela zioen txosten bat aurkeztu zion Hitlerri, parte hartuko zuten pertsonen zerrenda luze bat azalduz.
1934ko ekainaren 30eko gauean, Hitler eta SSen pelotoi bat Wiesseko etxebizitza batean aurkeztu ziren; han zeuden bilduta Ernst Röhm eta beste SAko zenbait kide, Hitlerren agindua betez. Röhm eta bere taldea atxilotu zituzten eta Göring eta Himmlerren zerrenda azaltzen zirenen bila hasi ziren.
24 ordutan Röhmek bizirik iraun zuen, bere lagunek ez bezala. Hori nahi izan zuen Hitlerrek Lehen Mundu Gerran bere buruzagi izan zenarentzat, baina Himmler eta Göring ez zetozen bat eta Adolf iritziz aldatzea lortu zuten. Bere buruaz beste egiteko aukera eman zioten Röhmi, baina ez zuen onartu eta 1934ko uztailaren 1ean SS-ko Theodor Eicke koronelak eta Michael Lippert kapitainak hil zuten. Patu bera izan zuten Gregor Strasser, Kurt von Schleicher jeneralak eta beste 200 bat pertsonek. Biktima gehienak S.A.ko ingurukoak izan baziren ere, nazien aurka aritu ziren general eta politikari batzuk erail zituzten.
Garbiketa haren berri ez zen 1934ko uztailaren 13 arte emango. Röhmen taldeko kide batzuk Hitlerren SS-etan sartu ziren. SA-k ez ziren guztiz desagertu, baina indarra erabat galduta zuten.
SAen hilketen justifikazioa aldatu
| « | Norbaitek zerbait aurpegiratu nahi badit eta galdetzen badit ea zergatik ez nuen ohiko auzitegietara jo errudunak zigortzeko, hau da galdera horri erantzungo nion guztia: une horretan ni neu nintzen Alemaniako herriaren patuaren erantzulea, eta beraz, automatikoki neu nintzen Alemaniako herriaren epaile gorena. (...) | » |
| Hitlerren hitzaldia Reichstagean, 1934ko uztaila | ||
Erreferentziak aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q130783
Multimedia: Night of the Long Knives / Q130783
