Klimatologia

Atmosferaren batez besteko egoera fisikoa eta horrek denboran eta espazioan izaten dituen aldaera estatistikoak aztertzen dituen meteorologiaren atala

Klimatologia klima aztertzen duen zientzia da.

Meteorologiarekin duen harremana aldatu

Meteorologiak ez bezala, klimatologiak atmosferaren aldaketak epe luzera ikertzen du. Hau da, meteorologia fenomenoen aldizkakotasuna urte eta milurtekoetan zehar ikertzen du. Klimatologoek klimen ezaugarriak eta aldakorrak egiten dituzten egileak ikertzen dituzte, etorkizuneko klima aldaketa iragartzeko. Hori egiteko, klima-ereduak erabiltzen dituzte.[1][2][3][4][5][6]

Horretarako klimatologia astrofisika, fisika atmosferikoa, kimika, ekologia, geologia, geofisika, hidrologia eta ozeanografia zientziekin harremanak ditu.

Historia aldatu

Agian klima ikertzeko lehendabiziko zientzialaria Erdi Aroko Txinan bizi zen Shen Kuo (1031-1095) zen. Honek harri bihurtutako banbuetan Yanzhou (gaur egungo Yan'an, Shaanxi probintzian) bere bizilekuaren urtaro lehorrak ikusi zituen.

1686 Edmund Halleyk Hego Hemisferioko haizeen mapa argitaratu zuen. Benjamin Franklinek Golkoko itsaslasterra aurkitu zuen. Francis Galtonek antizikloi hitza asmatu zuen. Baina Helmut Landsberg izan zen klimatologia modernoaren sortzailea, estatistika-azterketa erabiltzeari ekin zionean.

Erreferentziak aldatu

  1. SaenzAgirre, Jon; Errasti Arrieta, Iñigo; Ibarra Berastegi, Gabriel; EzcurraTalegon, Agustin. (2012). «Klimatologia fisikoa, klima sistema eta etorkizunean itxaron daitekeen bilakaera» EKAIA (25(1)): 11–31. ISSN 0214-9001. (Noiz kontsultatua: 2023-06-10).
  2. Auzmendi, Iñaki Antiguedad. (1980). «Arratia arroko klimatologia» ELHUYAR ald (23): 13–39. ISSN 0212-1735. (Noiz kontsultatua: 2023-06-10).
  3. Espacio, Tiempo y Forma. Serie VI, -. (1995-01-01). «RESEÑA de: Santos Preciado, J.M. ; Aguilera Arilla, Mª J. ; Borderías Uribeondo, Mª P. ; González Yanci, Mª P. La dinámica atmosférica : interpretación de los mapas del tiempo. UNED. CEMAV.» Espacio Tiempo y Forma. Serie VI, Geografía (8)  doi:10.5944/etfvi.8.1995.5647. ISSN 2340-146X. (Noiz kontsultatua: 2023-06-10).
  4. Moreno García, María del Carmen. (1997-06-15). «Una propuesta de terminología castellana en climatología urbana» Investigaciones Geográficas (17): 89.  doi:10.14198/ingeo1997.17.08. ISSN 1989-9890. (Noiz kontsultatua: 2023-06-10).
  5. Sánchez Santillán, Norma; Sánchez Trejo, Rubén; De la Lanza Espino, Guadalupe; Garduño, René. (1969-12-31). «Evolución del clima a través de la historia de la tierra» Revista Reflexiones 93 (1)  doi:10.15517/rr.v93i1.13748. ISSN 1659-2859. (Noiz kontsultatua: 2023-06-10).
  6. Spiridonov, Vlado; Ćurić, Mladjen. (2021). Fundamentals of Meteorology.  doi:10.1007/978-3-030-52655-9. (Noiz kontsultatua: 2023-06-10).

Bibliografia aldatu

  • Barry, R.G. & Chorley, R.J. (1999). Atmósfera, tiempo y clima. Omega, 441 p., Barcelona. (7ª ed.)
  • Bradley, R.S. (1999). Paleoclimatology. Reconstructing Climates of the Quaternary. International
  • Geophysics series, Volume 64, 613 p., San Diego.
  • Cuadrat, J.Mª. y Pita, Mª.F. (1997). Climatología. Cátedra, Madrid.
  • IRAKASKUNTZA PROIEKTUA
  • 18Gil Olcina, A. & Olcina Cantos, J. (2021). Tratado de Climatología. Universidad de Alicante, 1028 p.,
  • Alicante.
  • Martín Vide, J. (1984). Interpretación de los mapas del tiempo. Colección Amplia. Ed.
  • Ketres, 147 p., Barcelona.
  • Martín Vide, J. (1990). Mapas del Tiempo. Fundamentos, Interpretación e imágenes de satélite. Oikos Tau,
  • 170 p., Barcelona.
  • Martín Vide, J. (2005). Los mapas del tiempo. Colección Geoambiente XXI. Ed. Davinci, 219 p., Barcelona.
  • Martín Vide, J. (1991). Fundamentos de climatología analítica. Síntesis, 157 p., Madrid.
  • Spiridonov, V., & Ćurić, M. (2021). Fundamentals of meteorology. Springer.
  • Strahler, A & Strahler, A. (2000). Geografia Fisikoa. Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU)
  • Uriarte, A. (2003). Historia del clima de la Tierra. Dirección de Meteorología y
  • Climatología, Departamento de Transportes y Obras Públicas, Gobierno Vasco, 306 p.
  • Vallée, J.L. (2006). Guía técnica de Meteorología. Omega, 221 p., Barcelona.

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu