Wikipedia

Karnakeko Tenpluko Konplexua

Karnakeko tenpluko konplexua, Karnak izenaz ezaguna, Luxor-etik hurbil dago, Egipton, eta tenpluz, harroinez, kaperez eta bestelako eraikinetako hondarrez dago osatuta.[1] Eraikuntza Erdi Inperioan hasi zen Sesostris I.aren erregealdian (k.a. 2000–1700 inguru), eta Ptolomeotar Erresuman zehar jarraitu zuen (k. a. 305-30), eraikin gehienak Inperio Berrikoak diren arren. Karnakeko inguruko eremua antzinako Ipet-isut ("Lekurik hautatuenak") egiptoarra zen, eta Amon jainkoa gurtza-leku nagusia izan zen. Tebas hiri monumentalaren parte da, eta 1979tik UNESCOren Gizateriaren ondare da, hiriko gainerakoekin batera.[2] Karnak konplexua El-Karnak herrixkatik hurbil dago (2,5 km.etara) eta hortik datorkio izena,

Karnakeko Tenpluko Konplexua
الكرنك
 UNESCOren gizateriaren ondarea
Tebas
Kokapena
Estatu burujabe Egipto
Egiptoko gobernadore-herria Luxor Governorate
Koordenatuak25°43′07″N 32°39′27″E / 25.71874°N 32.6574°E / 25.71874; 32.6574
Map
Historia eta erabilera
IrekieraK.a. 3200
Izenaren jatorriaKarnak
Arkitektura
EstiloaEgiptoar arkitektura
Azalera69,86 ha
Gizateriaren ondarea
Erreferentzia87-001
Eskualdea[I]Arabiar Herrialdeak
Izen-emateabilkura)
  1. ↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera

Laburpena aldatu

Oso gune zabala da eta honako monumentu hauek barneratzen ditu: Karnak-eko aire zabaleko museoa (Egiptoko bigarren bisitatuena Gizako piramideen atzetik), Amon-Ra barrutia, Mut barrutia, Montu Barrutia eta Amenhotep IV.aren tenplu deseginda. Azken hiruak itxita daude publikorako.

Karnak eta Egiptoko beste tenplu eta leku gehienen arteko alde nagusia hura garatu eta erabili zen denboraren luzera da. Tenpluen eraikuntza Erdi Inperioan hasi zen eta Ptolomeotar garaian jarraitu zuten. Gutxi gorabehera hogeita hamar faraoik engaiatu ziren eraikuntzan, eta, horri esker, beste nonbait ikusi gabeko tamaina, konplexutasuna eta aniztasuna lortu zituzten. Ezaugarri bakoitzari begiratuta Karnak ez da oso originala, baina tamaina eta ezaugarri kopurua ikaragarriak dira.

 
Erdialdeko zutabeetako kapitelak eta arkitrabea, Hypostyle Aretoan.

Karnak-eko elementu ezagunenetako bat Hypostyle Areto Handia da, Amon-Re barrutian, 5.000 oin karratuko aretoa, 16 lerrotan jarritako 134 zutabe masibo dituena. Zutabe horietako ehun eta hogeitabi 10 metrokoak dira, eta beste 12, 21 metrokoak, 3 metrotik gorako diametroarekin.

2009an, UCLA unibertsitateak Karnak konplexuaren eta beste baliabide batzuei buruzko webgune bat sortu zuen, errealitate birtualeko berreraikuntza digitalekin.[3]

Atal nagusiak aldatu

Amon-Ra barrutia aldatu

 
Amon-Re barrutia Aintzira Sakratutik ikusita

Konplexuko barrutirik handiena da, eta Tebaseko hiruko jainko nagusiari, Amon-Ra-ri, dago eskainia. Hainbat estatua kolosal daude, Pinediem I.aren irudia barne, 10,5 metroko altuera duena. Tenplu honetarako hareharria, zutabe guztiena barne, Gebel el-Silsilatik (160 km. Nilotik) garraiatu zen.[4] Obelisko handienetako bat ere bertan dago: 328 tonako pisua eta 29 metroko altuera.[5][6]

Mut barrutia aldatu

 
Mut barrutiko mapa, laku sakratuarekin

Amon-Ra gune berriagoaren hegoaldean dago Mut jainkosa amari eskainitakoa. Tenplu txikiagoak ditu, eta laku sakratua du, ilgora formarekin. Tenplu nagusia suntsituta dago, zati asko beste egitura batzuetan erabili baitira.

 
Montu barrutiko aurriak

Montu barrutia aldatu

Gunearen zati hau Mut eta Amun-Ra semeari, Montu-ri, dago eskainia.

Amenhotep IV.aren tenplua (nahita deseginda) aldatu

Akenaton-ek (Amenhotep IV) eraiki zuen tenplua gune nagusiaren ekialdean zegoen, Amun-Ra barrutiko hormetatik kanpo. Eraikitzailea hil eta berehala suntsitu zuten, erregealdia baino lehen Egiptoko kontrola zuen apaizgo boteretsua gainditzen saiatu baitzen. Hain suntsituta egon zen, ezen gaur egun ez baita haren hedadura eta diseinu guztia ezagutzen.

Galeria aldatu

  •  
    Luxor dromos, giza esfingeen etorbidea, Karnak eta Luxor tenpluak lotzen zituena.
  •  
    Amon-Ra barrutiko aintzira sakratua
  •  
    Karnakeko Amon-Ra tenpluko lehen harroinetako ikuspegia
  •  
    Amon-Ra barrutiko areto hipostiloa, 1838an agertu zen bezala..
  •  
    Ramses II.aren estatua kolosala
  •  
    Hipostilo Aretoko kapitel irekiak.
  •  
    Hipostilo Aretoko kapitel itxiak.
  •  
    Tutmosis I.aren obeliskoa Karnaken
  •  
    Khepri-ren estatua Karnaken
  •  
    Egipto - Karnak. Atea eta harroina. Brooklyn Museum Archives

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ "Karnak". Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, Eleventh Edition. Merriam-Webster, 2007. p. 1550
  2. ↑ «Ancient Thebes with its Necropolis» UNESCO World Heritage Centre (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization).
  3. ↑ "Ancient Egypt Brought To Life With Virtual Model Of Historic Temple Complex", Science Daily, 30 April 2009, retrieved 12 June 2009
  4. ↑ Time Life Lost Civilizations series: Ramses II: Magnificence on the Nile (1993) pp. 53–54
  5. ↑ Walker, Charles, 1980 "Wonders of the Ancient World" pp24–7
  6. ↑ "The Seventy Wonders of the Ancient World", edited by Chris Scarre (1999) Thames & Hudson, London

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Karnakeko_Tenpluko_Konplexua&oldid=8846616"(e)tik eskuratuta