Jusepe de Ribera
Jusepe de Ribera (gaztelaniaz: José de Ribera) (Xàtiva, Valentzia, 1591ko urtarrilaren 12a - Napoli, Italia, 1652ko irailaren 2a) —txikia zenez, Italian lo Spagnoletto («Espainiartxo») deitua— pintorea eta inprimatzailea izan zen. Espainiako pintore barroko nagusietako bat izan zen eta, bereziki, erlijio eta mitologiako eszenetan erakutsi zuen errealismo biziarengatik nabarmendu zen.[1]
| Jusepe de Ribera | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Xàtiva, 1591ko urtarrilaren 12a | ||
| Herrialdea | Aragoiko koroa | ||
| Heriotza | Napoli, 1652ko irailaren 2a (61 urte) (61 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Santa Maria del Parto a Mergellina, Naples (en)  | ||
| Familia | |||
| Ezkontidea(k) | Caterina Azzolino (en) | ||
| Hezkuntza | |||
| Hizkuntzak | gaztelania | ||
| Irakaslea(k) | Francisco Ribalta | ||
| Ikaslea(k) | ikusi
| ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | margolaria, grabatzailea, artista grafikoa, marrazkilaria eta arkitektura proiektuen marrazkilaria | ||
| Lantokia(k) | Valentzia Erroma Parma eta Napoli | ||
| Lan nabarmenak | ikusi
| ||
| Mugimendua | Barrokoa | ||
| Genero artistikoa | arte sakroa margolaritza mitologikoa | ||
   | |||
Bizitza aldatu
Italian eman zituen bizitzako urte gehienak. Badirudi Francisco Ribaltarekin egon ondoren Italia aldera jo zuela, Parmara lehenik eta Erromara gero (1608-1610). Garai hartan, Napoli Espainiako koroaren mendean zegoen: hantxe ezkondu zen (1616) eta hantxe ezarri pintura-lantegia, erregeordeen eta Erromako hierarkia katolikoaren zerbitzuan. Caravaggioren jarraitzaile nagusietako bat izan zen Italian. Erlijio-gaiak bezala (1616-1620, Osunako kolegiatako erretaula; 1624, San Bartolomeren martiritza), maisutasun handiz landu zuen, besteak beste, mitologiaren mundua (1626, Sileno horditurik; 1634, Bakoren alegia; 1637, Venus eta Adonis; 1637, Apolo eta Marsia). Azken muturrera eraman zuen eszenetako errealismoa, eta ezohiko pertsonengana jo zuen zenbaitetan (1631, Abruzziko emakume bizarduna), baina gehiago izan ziren kaleko erretratu arruntak (1637, Edale alaia; 1637, Neskatxa panderojotzailea; 1643, Nanoa eta txakurra); dastamena, entzumena eta usaimenaren pertsonifikazioak ere aurkeztu zituen obra banatan. Konposizio-maila handiko obrak ere egin zituen, bizitzako azken urteetan, batez ere Jakoben ametsa, 1639; Errege Magoen adorazioa, 1651; eta Apostoluen jaunartzea, 1651. Bizirik zegoela, ospe handia izan zuen Europa guztian, eta bereziki preziatu zuten XVIII. mende bukaeratik aurrerako pintore erromantikoek.[2][3]
Margolan ospetsuak aldatu
Hona lan ezagunetariko batzuk:[4]
- Sileno mozkortuta (1626)
- San Andres (1630)
- Emakume bizrduna (1631)
- San Pedro penitentzian (1630 - 1640)
- Andre Mariaren sortze garbia (1630 inguru)
- Hirutasuna (1635-1636)
- Madalenaren Jasokundea (1636)
- San Feliperen martirioa (1639)
- Jakoben ametsa (1639)
- Magdalena penitentea (1641)
- Elbarria (1642)
- Santa Maria Egipziarra (1651)
- Pradoko Museoaren Apostoluak (1630-1632)
Iruditegia aldatu
-
San Feliperen martirioa (1639). -
Magdalena penitentea (1641). -
Sileno mozkortuta (1626). -
Emakume bizrduna (1631). -
Emakumeak borrokan (1636). -
Artistaren sinadura.
Erreferentziak aldatu
- ↑ https://rkd.nl/en/explore/artists/66553
- ↑ https://dbe.rah.es/biografias/4189/jose-de-ribera
- ↑ Spinosa, Nicola, Ribera. L'opera completa, Electa Napoli, 2006, ISBN 88-510-0288-6, 11.or.
- ↑ https://www.museodelprado.es/aprende/enciclopedia/voz/ribera-jose-de-el-espaoleto/7af49b35-e253-4470-9c0f-9e7b73180b87
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q297838
Multimedia: José de Ribera / Q297838
