Jaisalmer

Jaisalmer; Hindiz
	hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	India
Estatua	Rajasthan
Posta kodea	345001
Geografia
Koordenatuak	26°55′N 70°55′E / 26.92°N 70.92°E
Azalera	5,1 km²
Altuera	225
Demografia
Biztanleria	65.471
Dentsitatea	12.837,45 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1156
Telefono aurrizkia	2992
Ordu eremua	UTC+05:30
	jaisalmer.rajasthan.gov.in

Jaisalmer (hindiz जैसलमेर) Rajasthan estatu indiarreko hiria da eta 78.000 biztanle inguru ditu. Urrezko hiria ezizena du, hareharri horiz eginda baitaude gaztelu eta etxeak. Hiri horia ere esan izan zaio arrazoi berdinagatik eta baita Mugako hiria ere, India eta Pakistanen arteko mugatik oso gertu baitago.

Gaztelu handi batean sarturik dago Jaisalmerko hiri zaharra. Baina hiria asko zabaldu da eta gazteluaren eremutik atera behar izan du, 80 metro beherago dagoen lautada hartu duelarik.

Etimologia aldatu

Rao Jaisal Rajputak fundatu zuen hiria. Izenak beraz Jaisalen muinoko fortea esan nahi du.

Geografia aldatu

Thar basamortuaren erdian kokaturik dago, Rajastaneko hiriburua den Jaipurretik 558kmtara eta New Delhitik 834kmtara. Basamortuko klima du, udan tenperaturak 41'6 °C eta 25 °C artean mugitzen dira eta neguan aldiz 23'6 °C eta 7'9 °C artean. Urtean 150mm-ko prezipitazioa du. Kakni ibai txikia du (montzoi garaian batez ere) baina bere urak Orjhil laku endorreikora isurtzen ditu. 229 metroko altueran dago hiria.

Jaisalmer izen bereko barrutiaren hiriburua da. Jaisalmer barrutia Indiako zabalena da eta 471km inguruko muga du Pakistanekin. Ez dago urte osoan ura duen ibairik. Dagoen ur apurra putzu sakonetan dago (batez beste 76 metroko sakoneran) eta gehiena ur gazikara da.

Datu klimatikoak (Jaisalmer)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	23.7	27.2	32.8	38.4	41.7	40.9	37.7	36.0	36.5	36.1	31.1	25.4	34.05
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	7.9	10.9	16.8	22.2	25.7	27.1	26.5	25.4	24.3	20.5	13.8	8.9	19.17
Pilatutako prezipitazioa (mm)	1.3	4.0	3.2	18.1	9.2	16.1	56.1	79.0	16.2	2.5	1.3	2.5	209.5
Prezipitazio egunak (≥ 0.1 mm)	0.6	1.0	0.9	0.4	0.8	1.1	3.9	3.9	2.1	0.4	1.1	0.5	16.7
Iturria: [^[1]]

Historia aldatu

Punjabetik bidali zituzten Bhatti leinuko rajputek basamortura etorri behar izan zuten eta 1156. urtean Rao Jaisal rajputak gaztelu bat eraiki zuen inguruan hedatzen zen Gurjar-Pratihara inperioa kontrolatzeko. 1293.an Alauddin Khilji Delhiko enperadoreak Jaisalmer erasotu eta arpilatu zuen. Hiria erabat hutsik gelditu zen eta ez dago Jaisalmerren inguruko aipamen handirik XVII mendean Rawal Sahal Singh printzea Delhiko Shah Jahan enperadore mogolaren menpeko bihurtu arte. Jaisalmerrek garai horretan lortu zuen aberastasun maila handiena, printzerria zelarik, eta britainiarrekin akordioak sinatu zituen azken estatua izan zen gainera. Aberastasunaren iturria Pakistandik Indiara zihoazen karabanak ziren, baina Mumbai itsas portu aktiboa bihurtzen hasi zen heinean Jaisalmerren garrantzia gainbehera etorri zen.

XX. mendeko bigarren erdian Jaisalmerrek arma industria garatu du Pakistan eta Indiaren arteko gerra dela eta, baina azken aldian bere ekonomiaren hazkundea turismoari dagokio.

Ondasun nabarmenak aldatu

Gotorlekua

Jaisalmer Fort: Jaisalmer gaztelu honen barnean sortu zen. Kale estuetako labirintu honetan haveli motako jauregiak daude landutako harriz eginiko ate eta leiho ederrak dituztenak. Aipatzekoak dira Raj Mahal erregearen jauregia eta hainbat tenplu, bata jainista, bestea Laxminath tenplua. Harresiak 99 gotorleku ditu eta lau sarrera handi.

Gadsisar Lake: Hiriaren hegoaldean dagoen lakua da. Lakua izatez artifiziala da, hiriaren ur eskaria asetzeko egina. Urte sasoiaren arabera lakuaren ur mailak aldaketa handiak izaten ditu. Sarrera ederra du, XIX. mendean Tillon gortesauak egindakoa, eta lakuaren inguruan tenplu ugari daude, denen artean Krishnaren tenplua da ikusgarriena.

Tazia dorrea: Erregearen Badal Mahal jauregi multzoaren barnean kokaturik dago. Bost solairutako dorrea da eta solairu bakoitzak istorio eta diseinu berezia du. Artisau musulmanek eraiki zuten.