Itsas lilipa
Itsas lilipa (Pancratium maritimum) Asparagales ordenako landarea da, Euskal Herriko hareatzetako landare ohikoenetarika. Ez da duna eta hareatzetan besterik agertzen eta XIX. mende bukaerako landarearen gaineko zenbait aipamen badaude Euskal Herrian. Bizkaiko hareatzatan oso ohiko landarea zela adierazten da bertan. Egungo egoera, ordea, oso bestelakoa da eta hedapen oso mugatua du. Lore deigarriak garatzen dituenez, identifikatzeko erraza den landarea da.
| Itsas lilipa | |
|---|---|
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Asparagales |
| Familia | Amaryllidaceae |
| Leinua | Pancratieae |
| Generoa | Pancratium |
| Espeziea | Pancratium maritimum |
Ezaugarriak aldatu
60 cm-ko altuera izatera iritsi daitekeen landare belarkara da itsas lilipa. Hosto tenteak lurzorutik bertatik irteten dira sorta bat eratuz.
Hostoak aldatu
5-20 mm-ko zabalera izan ohi dute, luzeak dira eta kolore berde-urdinxka iluna izan ohi dute.
Lorea aldatu
Pedizelatuak, handiak eta deigarriak izan ohi dira. Kolore zuria izan ohi dute eta lilipa arrunten antza handia dute. 15 cm-ko luzera izatera iritsi daitezke eta oso usaintsuak izaten dira. Periferian irekirik aurkitzen diren 6 tepalo zuri lantzeolatu izan ohi ditu eta erdian unbelaren oinarrian sortzen den nerbio dortsal berdexka. Korola, aldiz, tronpeta-itxurakoa da eta hiruki formako 12 koska ditu. Estamineak 6 dira, zurixkak. Anterak, aldiz, horiak dira, giltzurrun formakoak. Ginezeoa hiru karpeloz osaturik dago eta kalizaren gainean kokatu ohi da.
Loraketa udan izaten du, azaroa eta iraila bitartean.
Fruitua aldatu
Kapsula handi eta oboidea da. Barnean ertz zorrozdun eta triangelu forma duten hazi beltz oso nabarmenak egon ohi dira.
-
Fruituak -
Lorea -
Loreak -
Multzoa
Habitata aldatu
Hareatza eta kostaldeko dunetan besterik aurkitzen ez den landarea da. Lurzoru ongi drainatu eta lehorra eta eguzki irradiazio handia beharrezkoak ditu. Lehorteen aurrean lurperatzeko gaitasuna du eta baita hondarrez estaltzen ari bada zurtoinak luzatzeko ere. 0 eta 20 metro bitarteko ingurunean aurkitu ohi da.
Banaketa aldatu
Europako Atlantikoko kostaldeko duna eta hareatzetan aurkitzen da, eta baita Mediterraneoko hareatzetan ere. Euskal Herrian, aldiz, Gorliz, Laga, Lekeitio, Angelu eta Zarauzko hareatzetan aurki daiteke. Azken honetan populazio handiak osatzen ditu.
Bibliografia aldatu
- Edukiaren zati bat EuskalNatura.eus webgunetik hartu da, copyrightaren jabeak onartu baitu hango testu-edukiak Euskarazko Wikipedian CC BY-SA 3.0 ES Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Espainia lizentziarekin argitaratzea, baldin eta iturria aipatzen bada (ikusi eztabaida orria).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q1271785
Multimedia: Pancratium maritimum / Q1271785
Espezieak: Pancratium maritimum
