Internet sakona
 |
Artikulu edo pasarte honek eduki, gramatika, hiztegi edota ortografia akatsak ditu. Lagundu nahi baduzu, zuzendu ezazu. |
Internet sakona (Ingelesez deep web), internet ikusezin edo internet ezkutu, ohiko bilatzaileek indexatzen ez duten Interneteko edukia da. Terminoa Michael K. Bergman informatikariari egozten zaio.
Web sakonaren edukia HTTP inprimakien atzean ezkutatuta dago, eta erabilera oso arruntak biltzen ditu, hala nola, web posta eta lineako bankuak, sare pribatuetako edo sarbide mugatuko sare sozialetako orriak eta profilak, edukia ikusteko erregistratzea eskatzen duten web foro batzuk, eta erabiltzaileek ordaindu behar dituzten zerbitzuak eta soldata-hormen bidez babestuta daudenak, hala nola, bideo eskaera eta lineako aldizkari eta egunkari batzuk.
Web sakoneko edukia URL edo IP helbide zuzen baten bidez kokatu eta sar daiteke, baina pasahitza edo beste segurtasun sarbidea eska dezake webgune publikoetako orrialdeak pasatu ahal izateko.
Ezaugarriak aldatu
Internet Sakonak, webgune arrunt bat baino 400 edota 500 aldiz informazio gehiago dauka. Informazioaren %95a publikoa da, hau da, edozeinek ikusi dezake bertako informazioa inongo kostu ekonomikorik gabe. Gainera, ez badirudi ere, 200 mila miloi webgune daude lotuta Internet Sakonarekin. Bertako webguneak, zure identitatea babesteko software bat erabiltzen dute. Honen adibide bat TOR izan daiteke. [1][2]
Internet bi adarretan banatuta dago, internet sakona eta azaleko internet. Azaleko internet DNS bilatzaileek indexatutako orriek osatzen dute, orrien kodeketa eta alfabetizazioa bilatzaileek ezin hobeto ulertzeko. Internet sakonaren kasuan berriz, domeinuak ".onion" luzapenekin erregistratuta dituzten eta domeinu izenak hash batean kodetuta dauden orriek osatzen dute.
Orrialde normalak UDP / IP protokoloaren bidez identifikatzen diren bitartean, .onion orrialdeak arakatzaile espezializatua konektatu den adarraren arabera errepikatzen da arakatze sistema seguru horretarako. Bilaketa-sistema BitTorrent-ek erabiltzen duen berdina da. Edukia datu-base batean kokatzen da eta erabiltzaileak eskatzen duenean bakarrik ematen da. [3][4]
Hala ere, aipatzekoa da internet sakonak hainbat arrisku dituela. Bertan sartzea lortzen baduzu, erraztasun osoz, honako hauek aurkituko dituzu: sexu esplizituen bideoak, mutilazioak, diru zuritzeak kapitalak zuritzea edo pertsonen trafikoa. Halaber, zerbitzuak eskaintzen dira eskaera-lapurretak kontratatzeko, hackerrak alokatzeko, pasahitzak eta eduki arrazista eta xenofoboa duten webguneak eskuratzeko, baina batez ere, haurren pornografia.[5]
Lehen urteak aldatu
Internet sakonaren existentziaren kausa nagusia da bilatzaileek (Google, Yahoo, Bing) Interneteko informazio asko aurkitu edo indexatzeko ezintasuna.
Hala ere, bilatzaileek internet sakoneko informazioa indexatu dezaketen arren, horrek ez luke esan nahi existitzen utziko denik, orri pribatuak beti egongo baitira. Bilatzaileek ezin dute orrialde hauetako informazioa atzitu, erabiltzaile jakin batzuk soilik baizik, pasahitzak edo kode bereziak dituztenak.
Microsoft izan zen 2002an sare ilunen existentzia aipatzen zuen txosten bat argitaratu zuena. Interneten bidez informazioa partekatzeko sareen eta teknologien existentzia frogatu zen, baina horretarako inolako erabiltzaileri sarbidea ahalbidetzen ez zieten protokoloak edo azalak erabili behar ziren.
Internet sakona (Deep web) terminoen eta Internet iluna (dark web) terminoen arteko lehen konbinazioa 2009an sortu zen web sareko bilaketa terminologikoa eztabaidatu zenean, Freenet-en eta darknet-en gertatzen ari ziren legez kanpoko jarduerekin batera.
2013an FBIk, besteak beste, Silk road izeneko droga, armak eta lapurtutako artikuluak saltzeari eskainitako gunea itxi zuen TOR sarean. Hori gertatu zenean, komunikabideak albistea zabaldu zuten webgunea, web sakonean (Deep Web) ostatuta zegoela adieraziz. Teknikoki zuzena, baina zehatza ez den arren, gunera sartzeko beharrezkoa zen TOR sarea, Dark Net sare bat erabiltzea. beraz, gunea web ilunaren (Dark Web) barruan zegoen.[6]
Azal desberdinetara iristeko metodoak aldatu
Internet sakona zer den ondo ulertzeko eta internetaren sakonera nolakoa den aztertzeko, ezinbestekoa da azaltzea interneten dauden azal desberdinak azaltzea eta haietara iristeko metodoak nolakoak diren ikustea. Guztira 8 azal ezberdin daude, eta honako ezaugarriak dituzte:[7][8]
0.maila: Azaleko internet aldatu
Maila honetan, ikusgarriak diren webgune guztiak ikusiko ditugu, hau da, erraztasunez aurkitzen direnak, eta inongo arriskurik gabekoak.
1.maila aldatu
Ikusgarriak diren, baina ezezagunagoak diren webguneak aurkituko ditugu. Adibidez: foroak, helduentzako eduki esplizitua edota oso gai zehatzak dituzten orrialde independenteak eta aurreko mailan bezainbesteko interesa pizten ez dutenak.
2.maila: Internet sakonaren lehen azala aldatu
Internet sakonaren lehen azalera heltzeko, proxy bat erabili behar da, hau da, ikusgarritasuna eta webguneetara iristeko erraztasuna dexente txikitu da. Azal honetan, haurren pornografia, armen salaketa eta moralitate aldetik egokiak ez diren beste hainbeste.
3.maila: Internet sakona aldatu
Maila honetatik aurrera, proxy bat erabiltzea beharrezkoa izango da, anonimatoa mantentzeko, eta TOR nabigatzailea erabili beharko da. Hemendik aurrera legez kanpoko eta isilpeko gobernu guneak aurkitzen ditugu eta IPak jarraitzen saiatzen diren hacker taldeak.
4.maila aldatu
Azal honetatik aurrera, pirata informatikoen munduan sartzen gara. Pirata informatiko hauek, lapurreta eta desbideratzeari dagokionez nabarmentzen dira. Azal honetara iristeko, informatikan hainbat ezagutza izan behar dituzu, ez baita erraza sakonera honetara iristea. Maila honetako webguneetan aurkitzen dugun edukia guztiz desatsegina da. Gainera drogen, armen, organoen... merkatu beltzak daude. Hemendik aurrera, ordainketak egiteko Bitcoin txanpona erabiliko da.
5,6,7 maila aldatu
5,6 eta 7 azaletan ez dakigu zehazki zer nolako edukiak aurki daitezkeen. Maila hauetara iristea zaila suertatu daiteke hacker profesional batentzat ere. Azken mailara heltzeko, makina kuantiko bat, programatzen jakitea eta hacking kuantikoa erabiltzea beharrezkoak direla esaten da, egin behar diren kalkuluak prozesatu ahal izateko.
Interneteko baliabide sakonak aldatu
Interneteko baliabide sakonak kategoria hauetan sailka daitezke:
- Sarbide mugatuko edukia: orrialdeetarako sarbidea modu teknikoan mugatzen duten guneak (Adibidez, bot baztertze estandarra edo captcha erabiltzea).
- Eduki dinamikoa: inprimaki baten bidez bidalitako edo atzitutako galdera bati erantzuna ematen dioten orrialde dinamikoak, batez ere domeinu irekiko sarrera elementuak testu eremu gisa erabiltzen badira.
- Loturarik gabeko edukia: beste orri batzuekin konektatuta ez dauden orrialdeak, web arakatzaile programak edukira sartzea eragotzi dezaketenak. Material hau sarrerako estekarik gabeko orrialdeak bezala ezagutzen da.
- Programatutako edukia: JavaScript-ek sortutako esteken bidez soilik sar daitezkeen orrialdeak, baita web zerbitzarietatik Flash edo Ajax irtenbideen bidez dinamikoki deskargatutako edukia ere.
- HTML edukirik ez: bilatzaileek tratatzen ez duten multimedia (irudi edo bideo) fitxategiak edo fitxategi formatuetan kodetutako testu edukia.
- Web pribatua: saioa hasteko Izena eta pasahitza behar duten guneak.
- Testuinguruaren webgunea: eduki desberdina duten orrialdeak sarbide testuinguru desberdinetarako (adibidez, bezeroen IP helbideen barrutiak edo aurreko arakatze sekuentzia).[4]
Erreferentziak aldatu
- ↑ «Figure 1: Web structures (A) funnel web (Agelenidae), (B) sheet web (Linyphiidae), (C) mesh web (Dictynidae), (D) reduced orb web (Uloboridae) (E) vertical orb web (Aranaeidae), (F) tangle web (Theridiidae), (G) horizontal orb web (Tetragnathidae).» dx.doi.org (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ «Deep Web: concepto, características y niveles. | Derecho de la Red» derechodelared.com (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ Deep-Web Search. Springer-Verlag (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) Internet profunda. 2021-09-28 (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) «¿Qué riesgos corres si decides navegar por la Internet profunda?» TecnoXplora 2015-01-21 (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) Tech, ElevenPaths Somos el equipo de ciberseguridad de Telefónica; Ciberseguridad, El Holding De Empresas Que Agrupa Los Negocios Digitales De; cloud; Data, IoT y Big. (2018-01-10). «La historia de la Dark Web - Think Big Empresas» Think Big (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ Vera Hott, Francisco Javier. (2014-12-31). «Regulación internacional de Internet: una aproximación desde las capas de la red» Revista Chilena de Derecho y Tecnología 3 (2) doi:. ISSN 0719-2584. (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Deep Web: ¿Qué es y cuantos niveles hay en la web profunda?» Canal Informática y TICS 2017-03-10 (Noiz kontsultatua: 2021-10-11).
