Ig Nobel sariak
Ig Nobel sariak Nobel Sariaren parodia estatubatuarra dira. Urtero, urriaren hasieran banatzen dira, hamar zientzialari-talderen lorpenak aitortzeko: «Lehenik jendeari barre eragiten diote, eta gero pentsarazi». Annals of Improbable Research (AIR) umore zientifikoko aldizkariak antolatuta, benetako Nobel saridunak biltzen dituen kolaboratzaile sorta batek aurkezten ditu sariak, Harvard Unibertsitateko Sanders Theatre antzokian antolatutako zeremonia batean.[1] «Sariek ezohikoa dena ospatu nahi dute, irudimenezkoa dena ohoratu eta denek zientziarekiko, medikuntzarekiko eta teknologiarekiko duten interesa suspertu». Beraz, nahiz eta umorea adierazi, sari hauek benetako ikerketak saritzen dituzte.[2] Ig Nobel bat jasotzeak ez du zerikusirik ikertzeko gaitasunarekin edo bikaintasun zientifikoarekin; izan ere, Andrey Gueimek, 2000. urtean Fisikako Nobel saria (Of Flying Frogs and Levitrons) irabazi zuenak, fisikako Nobel saria jaso zuen 2010ean, grafenoari buruz egindako lanengatik.
Sarien izena aldatu
Sariak Marc Abrahams estatubatuarrak sortu zituen. Ingeles ignobleko hitzarekin egindako jolas bat da, eta euskaraz «ez noblea» esan nahi du. Urteekin, antolatzaileek azalpen satiriko asko eman dituzte sarien izenaren jatorriari buruz, tartean Ig Nobel «Soda Pop» asmatu zuen pertsonaren izena zela esanez.
Historia aldatu
Lehen Ig Nobel Sariak 1991n esleitu ziren, nahiz eta garai hartan «erreproduzitu ezin ziren edo erreproduzitu behar ez ziren» aurkikuntzak saritu. Hamar sari ematen dira urtero hainbat kategoriatan, Nobel Sariaren bost kategoriak barne (fisika, kimika, fisiologia/medikuntza, literatura eta bakearena), eta beste kategoria batzuk ere bai, hala nola osasun publikoa, ingeniaritza, biologia eta diziplina arteko ikerketa.
Kasu gehienetan Ig Nobel sariak benetako zientzia-lorpenetarako dira. Dena dela, batzuetan, oso kritikoak dira, hala nola homeopatiari buruzko ikerketei emandako bi sarietan edota «Kansas eta Coloradoko hezkuntzako estatu-batzarrei emandako hezkuntza zientifikorako sarietan, eboluzioaren irakaskuntzari buruz duten jarreragatik, kreazionismoaren alde egiten dutelako eta hori elektromagnetismoarekin edo Newtonek grabitateari buruz egindako azterketekin pareka daitekeelako».
Saritutako proiektuak aldatu
Askotan, ordea, umorezko edo ustekabeko itxura duten artikulu zientifikoek jasotzen dute sarien atentzioa. Hona hemen adibide batzuk:
- Ea sexuak sudurreko kongestioa arindu dezakeen ikertzea
- gizakien presentziak ostrukak sexualki kitzikatzeko joera duela deskubritzea
- zulo beltzek Infernuaren kokalekua izateko baldintza tekniko guztiak betetzen dituztela baieztatzea
- zilborrean biloa zergatik osatzen den ikertzea.
- «bost segundoen erregelari» buruzko ikerketa, hau da, lurrera erortzen den janaria bost segundo igaro baino lehen biltzen bada kutsatzen ez delako ustea ikertzea.
- magnetizatutako labezomorro hilak eta biziak portaera desberdina dutela frogatzea
- bost urteko haur batek sortzen duen listu-kantitatea neurtzea[3]
Zeremonia aldatu
Sariak Nobel sarien benetako irabazleek aurkezten dituzte. Hasiera batean, Massachusetts Institute of Technology (MIT) hitzaldi areto batean egindako ekitaldia izan zen, baina orain Harvardeko Unibertsitateko Sanders Theaterren egiten da. Giro umoretsoan egiten da dena; esaterako, Miss Sweety Poo izeneko pertsonaiak, saridunek denbora luzez hitz egiten badute, behin eta berriz «mesedez, amaitu. Aspertuta nago» ahots zorrotzean errepikatzen du.[4] Sari-banaketa tradizionalki honako hitzekin ixten da: «Sari bat irabazi ez baduzu, -eta bereziki irabazi baduzu- zorte hobea izan datorren urtean!»
Zeremonia Harvard Computer Society, Harvard-Radcliffe Science Fiction Association eta The Harvard-Radcliffe Society of Physics Students elkarteek babesten dute.
Paperezko hegazkinak eszenatokira botatzea aspaldiko tradizioa Ig Nobel sarietan. Hala ere, 2006ko zeremoniaz geroztik, joko hau bertan behera utzi zen segurtasun arrazoiengatik. Aurreko urteetan, Roy Glauber fisika irakasleak eszenatokia eskobatu zuen hegazkinez garbitzeko. Hala ere, Glauberrek ezin izan zuen 2005eko ekitaldira joan, Estokolmora joan baitzen benetako Fisikako Nobel Saria jasotzera.
"Parade of Ignitaries" desfileak talde askori erakartzen die, bestetik.
Erreferentziak aldatu
Kanpo estekak aldatu
- (Ingelesez):Sarien webgune ofiziala.
- (Gaztelaniaz):Sarien gaineko erreportaia National Geographic aldizkarian.
Datuak: Q184253
Multimedia: Ig Nobel Prize / Q184253
