Henan
Henan edo Honan (河南 txinera sinplifikatuz; euskaraz: «ibaiaren hegoaldea») Txinako Herri Errepublikako probintzia da. 167.000 kilometro koadroko azalera dauka eta 2004ko erroldaren arabera 98.690.000 biztanle bizi ziren bertan (Txinako eskualderik jendetsuena da).
| Henan (河南) Hénán Shěng | |
|---|---|
 Txinako Herri Errepublika | |
 | |
| Administrazioa | |
| Estatua | Txina |
| Izen ofiziala | 河南省 |
| ISO 3166-2 | CN-HA |
| Hiriburua | Zhengzhou |
| Gobernuburua | Wang Kai (en)  |
| Zatiketa | |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 33°54′N 113°30′E / 33.9°N 113.5°E |
 | |
| Azalera | 167,000 km² |
| Mugakideak | Shandong, Hebei, Shanxi, Shaanxi, Hubei eta Anhui |
| Punturik altuena | Laoyachan'ao (en) |
| Demografia | |
| Biztanleria | 99.365.519 (2020) 3.315.519 (2018) |
| Dentsitatea | 591 bizt/km² |
| Informazio gehigarria | |
| Gobernadorea | Guo Gengmao (郭庚茂) |
| Etniak | Han %98,8 Hui %1,0 |
| Ordu eremua | UTC+08:00 |
| www.henan.gov.cn | |
Zhengzhou du hiriburu.
Inguru naturala eta kokapena aldatu
Ia 100 milioi biztanlerekin, Henan, Txinako Herri Errepublikako probintziarik jendetsuenetakoa da Guangdongekin batera. Erroldatu gabeko biztanleria kontutan hartuta, Guangdongek biztanle gehiago dauzka, izan ere, Perla ibaiaren deltan nekazal guneetatik etorritako ehundaka mila langile bizi dira, nahiz eta erroldaturik ez dauden.
Probintziaren mugakideak honakoak dira: Hebei probintzia iparraldean, Shandong probintzia ipar-ekialdean, Anhui probintzia hego-ekialdean, Hubei hegoaldean, Shaanxi mendebaldean, eta Shanxi ipar-mendebaldean.
Geografia aldatu
Yangzi eta Ibai Horiaren ibai arroen arteko pasabidea da.
Henan probintzia laua da ekialdean, eta menditsua mendebalde eta hegoaldeko muturrean. Ekialde eta erdialdea Txina Iparreko lautadaren zati dira. Ipar-mendebaldean Taihang mendilerroaren zati bat probintzian barneratzen da. Mendebaldean, Qinling mendiak daude iparraldetik hegoalderako norabidean probintzia zerhakatuz, eta hegoaldean Dabie mendiek Henan eta Hubei probintzien arteko muga markatzen dute.
Ibai Horia iparraldetik igarotzen da, probintzian Sanmenxia babesgunetik barneratu, eta Luoyang zeharkatu ondoren, gizakiak egindako ubide sarean hedatzen da.
Klima aldatu
Henan probintziak klima kontinentala dauka, eta prezipitazio gehienak uda garaian ematen dira. Urtarrileko batez-besteko tenperatura 0 gradukoa da eta uztailekoa 27 eta 28 gradu artekoa.
Mendebala, bereziki, ez da hotza.
Banaketa administratiboa aldatu
Henan probintzia hamazazpi prefektura mailako hirik eta zuzenean kontrolaturiko azpiprefekturako hiria Jiyuan (济源市 Jǐyuán Shì) izenekoa.
Probintzia osatzen duten prefektura hiriak honakoak dira:
| Mapa | # | Izena | Txinera sinplifikatuz | Pinyineraz | Mota |
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| 1 | Zhengzhou | 郑州市 | Zhèngzhōu Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 2 | Anyang | 安阳市 | Ānyáng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 3 | Hebi | 鹤壁市 | Hèbì Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 4 | Jiaozuo | 焦作市 | Jiāozuò Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 5 | Kaifeng | 开封市 | Kāifēng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 6 | Luohe | 漯河市 | Luòhé Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 7 | Luoyang | 洛阳市 | Luòyáng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 8 | Nanyang | 南阳市 | Nányáng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 9 | Pingdingshan | 平顶山市 | Píngdǐngshān Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 10 | Puyang | 濮阳市 | Púyáng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 11 | Sanmenxia | 三门峡市 | Sānménxiá Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 12 | Shangqiu | 新乡市 | Shāngqiū Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 13 | Xinxiang | 商丘市 | Xīnxiāng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 14 | Xinyang | 信阳市 | Xìnyáng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 15 | Xuchang | 许昌市 | Xǔchāng Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 16 | Zhoukou | 周口市 | Zhōukǒu Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 17 | Zhumadian | 驻马店市 | Zhùmǎdiàn Shì | Prefektura mailako hiria | |
| 18 | Jiyuan | 济源市 | Jǐyuán Shì | Azpiprefektura mailako hiria |
Politika aldatu
Henan probintziako gobernadorea Guo Gengmao (郭庚茂) da. Txinako Alderdi Komunistak probintzian duen ordezkaria Xu Guangchun (徐光春) da.
Ekonomia aldatu
Ekialdea ondo ureztatua eta emankorra da (neguko garia, kotoia, kakahuetea, soja, tabakoa, kaolina).
Horrez gain, Henanek arroza, zeta eta sesamoa ere ematen ditu.
Meak: ikatza eta burdina. Industriagune nagusiak: Luoyang (kimika, makinaria, nekazaritzatik eratorritako produktuak); Zhengzhou (oihalgintza, mekanika).
Garraioa aldatu
Ontziz ibiltzeko ubide ugari ditu, eta Zhengzhoun gurutzagunea duten bi burdinbide daude.
Aireportuak aldatu
| Kokapen Hiria | NAZE | NAGE | Aireportuaren izena |
| HENAN | |||
| Anyang | ZHAY | AYN | Anyang Aireportua |
| Luoyang | ZHLY | LYA | Luoyang Aireportua |
| Nanyang | ZHNY | NNY | Nanyang Aireportua |
| Zhengzhou | ZHCC | CGO | Zhengzhou Xinzheng Nazioarteko Aireportua |
Kanpo estekak aldatu
- (Txineraz) Henango gobernuaren webgunea.
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.