Hadrianoren Harresia

Hadrianoren Harresia (latinez: Vallum Hadriani; ingelesez: Hadrian's Wall), Britainia Handian dagoen antzinako eraikuntza defentsibo bat da, 122 eta 132 urteen bitartean Hadriano erromatar enperadorearen aginduz eraikia, konkistaturiko britainiar lurraldea babesteko. Harresiaren hegoaldean zegoen erromatarren kontrolpeko lurra; harresiaren iparraldean —geroago (Irlandatik etorritako eskotoen inbasioaren ondoren) Eskozia izango zen lurraldean—, berriz, piktoak bizi ziren, Erromaren aurkari. Harresiaren beste funtzio bat egonkortasun ekonomikoa mantentzea eta Britaniako probintzian bake baldintzak sortzea zen, bai eta, fisikoki, Inperioaren muga adieraztea ere. Gaur egun, oraindik zutik diraute harresiaren zati handi batzuek.

Hadrianoren Harresia
Vallum Aelium
UNESCOren gizateriaren ondarea Ondasun Ingelesa
Limes Britannicus borders of the Roman Empire
Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Erresuma Batua
Herrialdea	Ingalaterra
Ingalaterrako eskualdea	Ipar-ekialdeko Ingalaterra
Ingalaterrako konderri zeremoniala	Northumberland
Koordenatuak	55°01′27″N 2°17′33″W
Historia eta erabilera
UNESCOko Mundu Ondare Gunearen artxiboaren zuzenketa	2005, 2008
Kudeatzailea	English Heritage
Izenaren jatorria	Hadriano
Arkitektura
Dimentsioak	gehienez: 6 () × 6 () m gutxienekoa: 3,5 () × 1,8 () m
Gizateriaren ondarea
Irizpidea	(ii), (iii) eta (iv)
Erreferentzia	430-001
Eskualdea	Europa eta Ipar Amerika
Izen-ematea	1987 (XI. bilkura)
Ondare Ingelesa	1000098
Webgune ofiziala

Hadrianoren Harresiaren hondakinak, Greenheadetik gertu. Mendeen joanean, harresiko harriak berrerabili dituzte inguruko eraikuntzetan.

Indarturiko limes hau 117 kilometro luze da. Solwayko golkoa du mendebaldeko muturrean; eta Tyneko estuarioa, ekialdekoan. Alboetan, Pons Aelius (Newcastle) eta Maglona (Carlisle) herriak zituen. Harresia 2,4 eta 3 metro bitarte lodi zen, eta 3,6 eta 4,8 metro bitarte garai. 14 gotorleku nagusi zituen, eta beste 80 txikiagoak, zaintza puntu klabeetan garnizioak zituztenak. Paraleloan, iparraldean, 10 metroko lubaki bat zuen; eta hegoaldean, bide militar bat eta vallum izeneko lubaki bat.

Harresia Eskozian dagoela uste su jende askok, edo Ingalaterra eta Eskozia arteko muga markatzen duela. Baina, izatez, harresia Ingalaterrako lurretan dago osorik, Eskozia eta Ingalaterra arteko gaur egungo muga baino hegoalderago, eta ez da sekula bi nazioen arteko muga izan.

Hadrianoren Harresiaren funtzio defentsiboa, hogei bat urte geroago, Antonino Pioren Harresiak hartu zuen, iparralderago altxatu zenean. Hala ere, denbora labur baten ondoren, erromatarrek Antoninoren Harresia bertan behera utzi zuten, kaledoniar tribuen etsaitasunaren ondorioz. Beraz, Hadrianoren Harresia Britaniako probintziako iparraldeko muga izatera itzuli zen. Piktoek hiru aldiz zeharkatu zuten harresi hau: 197an, 296an eta 367an. 209an konpondua eta luzatua izan zen, Septimio Severo enperadore zen garaian, eta betiko baztertua izan zen 383an.

UNESCOk gizateriaren ondare izendatu zuen 1987an. English Heritage delakoak, Ingalaterrako inguru historikoaren arduradun den gobernu erakunde nagusiak, «erromatarrek Britainia Handian eraikitako monumenturik garrantzitsuena» dela adierazi du.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Hadrianoren Harresiaren tokia
• (Ingelesez) Hadrian's wall. English Heritage.

• Datuak: Q57357
• Multimedia: Hadrian's Wall / Q57357