Grimm anaiak

Grimm anaiak idazle alemaniarrak ziren: zaharrena, Jacob (Hanau, 1785eko urtarrilaren 4a - Berlin, 1863ko irailaren 20a); gazteena, Wilhelm (Hanau, 1786ko otsailaren 24a - Berlin, 1859ko abenduaren 16a]) .

Wilhelm Grimm ezkerrean eta Jacob Grimm eskuinean (1855, Elisabeth Jerichau-Baumann)

Alemanez egindako lehen literatur ekoizletzat jotzen dituzte adituek, ordu arte germaniar hizkuntz batu idatzirik ez zegoela kontuan hartuta. Izan ere, anaiek Deutsches Wörterbuch ("Aleman hiztegia") hiztegian lan egin zuten, aleman "modernoa"ren lehenengoetakoa.

Bizitza

Hogei urterekin, Jacobek liburuzaintza lanak egin zituen Kassel hirian eta Wilhelm liburutegi berean idazkaria izan zen.

Gotingako unibertsitatean biak irakasleak izan ziren; bertatik 1837an kaleratu zituzten, Hannoverreko Ernesto Augusto I.a erregearen aurka protesta egin zutelako. Hurrengo urtean, Berlingo Humboldt Unibertsitatean hasi ziren eskolak ematen.

Lanak

Haur-literaturaren historian idatzitako ipuin ospetsuenen artean, Grimm anaiek egindakoak daude, "Edurnezuri", "Loti ederra" edo "Errauskine" tartean.

1812an, Alemaniako ipuinen bilduma argitaratu zuten, Kinder- und Hausmärchen izenburupean ("Haurren eta etxekoen ipuinak"). 1814an beste sorta bat kaleratu zuten.

Ipuin hautatuak

• Hänsel und Gretel ("Hansel eta Gretel").
• Rattenfänger von Hameln ("Hamelingo txirularia").
• Rumpelstilzchen (Grigrigredinmenufretin frantsesez eta El enano saltarín gaztelaniaz).
• Dornröschen ("Loti Ederra").
• Schneewittchen ("Edurnezuri").
• Der Geist im Glas ("Botilako jeinua").
• "Erpurutxo".
• Das tapfere Schneiderlein ("Jostuntxo ausarta").
• Aschenputtel ("Errauskine").
• Schuhmacher und die Heinzelmännchen ("Zapataria eta iratxoak").
• Der Froschkönig ("Igela printzea").
• Die goldene Gans ("Urrezko antzarra").

Zineman

1937an, Walt Disneyk haien liburuetako “Edurnezuri” zinemako pantailara pasatu zuen eta 1950ean, “Errauskine”.

Euskaratuak

Grimm anayak. Ipuñak (1929, Verdes-Atxirika). Lau lauŕlekotan (pezetatan) salgai jarri zuten.Grimm anaienetik itzulitako Ipuinok hauek izan ziren, hamalau: «Antxumiak eta otsua»; «Eduŕne Zuriñe»; «Txano txu goŕija»; «Jone zuŕa»; «Oyaneko e txe txuba»; «Eduŕzuriñe ta Loragoŕiñe»; «Amordia, aŕantzalia ta emaztia»; «Buru argija»; «Brema´ko abeslarijak»; «Bakaldun belea»; «Guzuŕa aŕua da»; «Lo luzia»; «Zorigaiztokua».

Geroxeago beste hanbat itzulpen egin dira.

Ikus, gainera

• Alemanierazko literatura

Kanpo estekak

• Karlos del Olmo: "Grimm anaiak bizkaitarrak ei ziren". Euskaldunon Egunkaria, 2002-06-01
• Izaskun JAUREGI: "Bazen behin... eta oraindik bada.", Argia. 2013.

• Datuak: Q2793
• Multimedia: Brothers Grimm / Q2793