Graz (alemanez ɡʁaːt͡s ahoskatua) Austriako hiria da, Estiria probintziako (alemanez: Steiermark) hiriburua. Nazioko bigarren hiria da, biztanleriari kasu eginez gero: 250.099 lagun ziren 2008an.

Graz
Graz
Grätz
Gratz
Austriako udalerria
Administrazioa
Estatu burujabe Austria
Austriaren banaketa administratiboa Estiria
AlkateaElke Kahr (en) Itzuli
Izen ofizialaGraz
Jatorrizko izenaGraz
Grätz
Gratz
Posta kodea8010, 8020, 8036, 8041, 8042, 8043, 8044, 8045, 8046, 8047, 8051, 8052, 8053, 8054 eta 8055
Geografia
Koordenatuak47°04′15″N 15°26′19″E / 47.0708°N 15.4386°E / 47.0708; 15.4386
Map
Azalera127.57 km²
Altuera353 m
MugakideakGraz-Umgebung District (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria292.630 (2022ko urtarrilaren 1a)
3.190 (2018)
Dentsitatea2.293,88 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia316
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakTrondheim, Timișoara, Dubrovnik, Coventry, Montclair (en) Itzuli, Groningen, Darmstadt, Pula, Trieste, Maribor, Pécs, Banja Luka, San Petersburgo, Ljubljana, Celje, Aksaray, Pernik eta Lublin
MatrikulaG
graz.at

Kokapena aldatu

Graz Austriako hego-ekialdean da, Mur ibaiaren ertzetan. Vienatik 200 kilometrora da eta iparraldean Gratkorn, Stattegg eta Weinitzen ditu mugakide; ekialdean Kainbach bei Graz, Hart bei Graz eta Raaba; hegoaldera Gössendorf, Feldkirchen bei Graz, Seiersberg eta Unterpremstätten, eta mendebaldera Attendorf eta Thal.

Geografia aldatu

Barrutiak aldatu

17 barrutik osatzen dute Graz:

 
Grazeko barrutiak
  • I. Innere Stadt
  • II. St. Leonhard
  • III. Geidorf
  • IV. Lend
  • V. Gries
  • VI. Jakomini
  • VII. Liebenau
  • VIII. St. Peter
  • IX. Waltendorf
  • X. Ries
  • XI. Mariatrost
  • XII. Andritz
  • XIII. Gösting
  • XIV. Eggenberg
  • XV. Wetzelsdorf
  • XVI. Straßgang
  • XVII. Puntigam

Klima aldatu

      Datu klimatikoak (Graz)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 16.3 20.1 25.1 28.3 31.5 34.3 34.5 35.5 28.9 25.9 20.9 19.2 35.5
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 2.8 5.8 10.7 15.3 20.5 23.4 25.3 24.7 20.4 14.6 7.7 3.6 14.6
Batez besteko tenperatura (ºC) -1.0 1.0 5.1 9.6 14.6 17.7 19.5 18.9 14.7 9.4 3.7 0.1 9.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) -3.7 -2.4 1.0 4.9 9.5 12.7 14.4 14.3 10.6 5.9 0.9 -2.3 5.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -19.2 -19.3 -17.2 -5.5 -1.3 3.6 6.3 4.9 0.8 -6.4 -12.7 -16.5 -19.3
Pilatutako prezipitazioa (mm) 23.9 30.4 44.1 49.0 86.0 117.8 125.1 113.0 81.1 61.7 51.9 34.9 818.9
Prezipitazio egunak (≥ 1.0 mm) 4.8 4.8 6.6 7.9 10.6 11.5 10.7 9.7 7.5 6.3 6.5 5.2 92.1
Elur egunak (≥ 1.0 cm) 15.6 10.0 4.1 0.5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.8 9.1 42.1
Eguzki orduak 90.4 117.8 145.7 166.4 210.0 213.0 234.4 226.9 174.0 139.6 93.0 78.8 1890.0
Iturria: Central Institute for Meteorology and Geodynamics[1]

Demografia aldatu

Bilakaera historikoa aldatu

1869tik 2007ra bitartekoa:[2]

Bilakaera demografikoa
Urtea Populazioa
1869 98.229
1880 116.770
1890 135.660
1900 168.808
1910 193.790
1923 199.578
1934 210.845
1939 208.016
Urtea Populazioa
1951 226.453
1961 237.080
1971 249.089
1981 243.166
1991 237.810
2001 226.244
2007 247.698

Sexua eta adina aldatu

Andreak % 51,97 dira. % 18,14k hogei urte baino gutxiago ditu eta % 64,58 hogei eta hirurogeita bost urte bitartekoak dira; % 17,27 , berriz, 65 urtetik goragokoa da.

Jatorria eta hizkuntzak aldatu

Biztanleen % 85 austriarrak dira; % 5 Europar Batasunekoak dira, eta enparauak Europako beste herrialde batzuetakoak eta mundu zabalekoak dira.

Atzerritik etorritakoen jatorriari begira, hona xehetasunak:[3]

Herrialdea Zenbat
Bosnia-Herzegovina 4.604
Kroazia 4.260
Alemania 3.918
Turkia 3.801
Errumania 2.651
Errusia 1.258

Ondarea aldatu

 
Graz, Georg Matthäus Vischer (1670)

Graz hiriaren erdigunea aldatu

Graz hiriaren erdigunea1
  UNESCOren gizateriaren ondarea
 

Erlojuaren Dorrea, Grazer Schloßberg

Mota Kulturala
Irizpideak ii, iv
Erreferentzia 931
Kokalekua  
Eskualdea2 Europa
Koordenatuak 47°04′13″N 15°26′20″E / 47.07028°N 15.43889°E / 47.07028; 15.43889
Izen ematea 1999 (XXIII. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena
 
Mariatrosteko Basilika.
 
Eggenbergeko gaztelua

Elizak aldatu

Gehienak erdigunetik kanpo dira, eta aipatzekoak dira Bihotz Santuarena, San Leonardorena, Marigrünekoa eta Mariatrost basilika.

Gazteluak aldatu

Estiriako gaztelurik nabarmenena da Eggenbergekoa. XVII. mendean eraiki zuten, El Escorial monasterioaren diseinuan oinarrituta. Barruan Hans Adam Weissenkircher margolariaren lanak ikus daitezke. Eraikinak 365 leiho ditu, urteak beste egun. Urtean milioi bat bisitarik jotzen dute leku honetara.

Aipatzekoa ere bada Göstingeko gaztelua, hiriaren iparraldera. 1723an tximista batek bete-betean jo zuen eta haren ondorioz eraikuntza erabat desegin zen. Egun hondakinak baino ez dira geratzen.

Hiriaren erdigunean Schloßberg gotorlekua dago, egun parke bat dena.

Ekonomia aldatu

2003ko datuen arabera 184.135 pertsonak egiten zuen lan Grazen. Horietatik, % 74 zerbitzu-sektorean aritzen zen. 55.000 behargin hiritik kanpo bizi dira.

Enpresak aldatu

Austriako enpresa askok egoitza dute hirian:

Kanpotik etorritako enpresek ere leku hartu dute Grazen, esaterako:

Hezkuntza aldatu

Unibertsitateak aldatu

Lau unibertsitatek 40.000 ikasleri eskaintzen diete zerbitzua. Zazpi biztanletatik bat ikaslea da.

 
Grazeko Musika eta Antzerki Unibertsitatea

Liburutegiak aldatu

Steiermärkische Landesbibliothek eta Universitätsbibliothek Graz dira liburutegi onenak, 3 milioi liburutik goragoko ondarearekin.

Osasun zerbitzuak aldatu

Hiriak 7 ospitale, 10 klinika eta 44 botika biltzen ditu.

Aireportua aldatu

Austriako hirugarren aireportu handiena da, hiritik 10 kilometrora hegoalderantz. 2007an 948.000 bidaiari artatu zituen.

Pertsonaia ospetsuak aldatu

Senidetutako hiriak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. Klimadaten von Österreich 1971-2000 -Graz-Uni. Central Institute for Meteorology and Geodynamics (Noiz kontsultatua: 2012-09-06).
  2. http://www.statistik.at/blickgem/blick1/g60101.pdf
  3. [1] Grazeko biztanlegoa 2009ko urtarrilaren 1ean.

Kanpo estekak aldatu