Gerda Lerner
Gerda Hedwig Lerner (jaiotzaz Kronstein; 1920ko apirilaren 30a – 2013ko urtarrilaren 2a) Austrian jaiotako historialari, idazle eta ekintzaile estatubatuarra izan zen. Askotariko lanak argitaratu zituen, hala nola argitalpen akademikoak, poesia, narrazioa, antzerkia, gidoiak eta autobiografia bat. Historialari Amerikarren Erakundeko presidentea izan zen 1980-1981 bitartean. 1981 eta 1991 bitartean Wisconsin-Madison Unibertsitatean jardun zuen, erretiroa hartu zuenera arte.
.png){kind=small}
Lehen urteak aldatu
Gerda Hedwig Kronstein Vienan jaio zen, 1920ko apirilaren 20an, familia judu dirudun batean. Ama Llona Kronstein zuen (jaiotzaz Llona Neuman), artista; aita, berriz, Robert Kronstein, farmazialaria. Gerdak bera bainoa gazteagoa zen ahizpa bat zeukan, eta biek ala biek Vienako ikastetxeetan ikasi zuten.
Austriaren anexioaren ondoren, 1938an, Gerda Kronstein Nazien aurkako erresistentziarekin nahasi zen, eta bera eta ama atxilo hartu eta kartzelatu egin zituzten. Aurretik, aita Liechtenstein-era alde egina zen, eta han geratuko zen, gerra amaitu arte. Kronsteinek sei aste egin zituen kartzelan, bi emakume kristaurekin batera, zeinek beren janaria Kronsteinekin partekatzen zuten, juduei anoa txikiagoak ematen zizkietelako.
1939an, Kronsteinen ama Frantziara joan zen bizitzera, eta ahizpa Palestina birkokatu zuten. Urte hartan, Gerda Kronstein AEBetara joan zen, gerora senar izango zuen Bobby Jensen mutil-lagun sozialistaren familiak lagunduta.
Ibilbidea aldatu
AEBetan hainbat lanetan jardun zuen, hala nola zerbitzari, saltzaile, bulegari eta X-izpietako teknikari. Bitartean, idatzi ere egiten zuen, fikzioa eta poesia batez ere, eta Austriaren anexioari buruzko kontakizunak ere sortu zituen, lehenengo pertsonan idatziak.
Lehendabiziko ezkontzako dibortzioa lortu ondoren, antzerki-zuzendari eta AEBetako Alderdi Komunistako kide zen Carl Lernerrekin ezkondu zen, eta Hollywood-era joan ziren bizitzera, Lernerrek fiilmak zuzentzen jarrai zezan. Bi-biak hainbat kausaren aldeko mugimenduetan nahasi ziren: sindikalismoa, giza eskubideak, mugimendu antimilitarista. Aurrerago New Yorkera itzuli ziren, eta Gerda Lerner unibertsitatera bueltatu zen, ikastera.
1963an, artean New Yorkeko New School for Social Research unibertsitateko graduko ikasle zela, "Amerikako historiako emakume handiak" ikasgaiko irakaslea izan zen, emakumeen historiari buruz inoiz inon eskaini den unibertsitateko lehen ikasgaitzat jotzen dena.[1]
1965 eta 1967 bitartean, Long Island Unibertsitatean jardun zuen irakasle. Emakumeen historiari buruzko curriculuma sortzen lan handia egin zuen, eta emakumeen historiari buruzko gradu-programen garapenean parte hartu zuen Sarah Lawrence Unibertsitatean (1968-1979 bitartean hango irakaslea izan zen) eta Wisconsin-Madison Unibertsitatean, non emakumeen historiaren gaineko lehen doktoretza-programa abiatu zuen. Duke Unibertsitatean eta Columbia Unibertsitatean ere aritu zen lanean; azken horretan, Emakumeei buruzko Mintegiaren sortzaileetako bat izan zen.[2]
Gerda Lerner Madisonen hil zen, 2013ko urtarrilaren 2an, 92 urterekin.
Lan hautatuak aldatu
• The Woman in American History (1971)
• Black Women in White America: A Documentary History (1972)
• The Female Experience: An American Documentary (1977)
• The Majority Finds its Past: Placing Women in History (1979)
• The Creation of Patriarchy (1986)
• The Creation of Feminist Consciousness (1993)
• Fireweed: A Political Autobiography (2002)
Erreferentziak aldatu
Datuak: Q85102
Multimedia: Gerda Lerner / Q85102
