Georg Simon Klügel

Georg Simon Klügel XVIII. mendeko matematikari alemaniarra izan zen .

Georg Simon Klügel
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Hanburgo, 1739ko abuztuaren 19a
Herrialdea	Rhingo Konfederazioa
Heriotza	Halle (Saale), 1812ko abuztuaren 4a (72 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Göttingengo Unibertsitatea
Tesi zuzendaria	Abraham Gotthelf Kästner
Hizkuntzak	latina alemana
Ikaslea(k)	ikusi Ludwig Wilhelm Gilbert (en)
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria, fisikaria eta unibertsitateko irakaslea
Lantokia(k)	Göttingen eta Halle (Saale)
Enplegatzailea(k)	University of Helmstedt (en) University of Halle-Wittenberg (en)
Kidetza	Zientzien Errusiar Akademia Prusiako Zientzien Akademia

Bizitza

Klügel Hanburgoko merkatari baten semea zen. Hiri horretako Johanneum eta Gymnasium Academicum-en ikasi zuen, matematika prestakuntza ona jaso zuen eta irakasleek matematikako ikasketak jarraitzera bultzatu zuten. Hala ere, 1760an Göttingengo Unibertsitatean sartu zen teologia ikasteko asmoarekin. Unibertsitatean Kästner irakaslea ezagutu zuen, bere talentuak aurkitu eta ikasketak aldatzea eragin ziona.

1763an bere doktorego tesia irakurri zuen Euklidesen bosgarren postulatuari buruz, Lambert eta ziurrenik Gauss bera eragin zuen lana.

Göttingenen egon zen 1765. urtera arte Hannoverrera joan zenean Intelligenzblatt aldizkariko zuzendaria izateko. 1767an Helmstedt-eko (Saxonia Beherea) unibertsitateko irakasle aukeratu zuten.

1769an Hanburgon ezkondu zen, eta zortzi seme-alaba izan zituen.

Azkenean, 1788an, fisikako eta matematikako irakasle izendatu zuten Halleko Unibertsitatean, Karsten zenduaren ordez, eta bertan egon zen hil arte, nahiz eta 1808tik aurrera eta gaixotasun larria zela eta, ia irakaskuntza eta ikerketa lan guztiak bertan behera utzi zituen.

Lana

Analytische Trigonometrie (Brunswick, 1770) argitaratzeak funtzio trigonometrikoaren ikuskera modernoa sartzea esan nahi zuen eta bertan funtzio desberdinen arteko erlazioak frogatu zituen.

Ez da hain interesgarria bi liburukiko Analytische Dioptrik (Leipzig, 1778) liburua.

Era berean, interesgarria da Über die Lehre von den entgegengesetzten Grössen (1795ean argitaratutako aurkako neurrien teoria) artikulua, zenbaki negatiboen defentsa gogorra egiten duena eta, zalantzarik gabe, Kanten obran eragina izan zuena.

Baina bere lanik garrantzitsuena, eta baita monumentalena ere, Mathematisches Wörterbuch oder Erklärung der Begriffe, Lehrsätze, Aufgaben und Methoden der Mathematik matematikako hiztegia da, eta horretatik hiru liburuki argitaratu zituen 1803 eta 1808 artean Leipzigen. Lana Karl Brandan Mollweide eta Johann August Grunert ondorengoek jarraituko zuten, 1823 eta 1836 artean beste hiru liburuki argitaratuko zituztenak. Lanak, matematika kontzeptuak eta haien frogapenak argitzeaz gain, behaketa historiko zabalak egiten ditu matematika puruan zein aplikatuan.

Bibliografia

• Bardi, Jason Socrates. The Fifth Postulate: How Unraveling A Two Thousand Year Old Myster Unraveled the Universe (ingelesez). Hoboken (NJ): John Wilet & sons, 2009. ISBN 978-0-470-14909-6. 
• Ernst, Thomas. A Comprehensive Treatment of q-Calculus (ingelesez). Basilea: Springer, 2012. ISBN 978-3-0348-0430-1. 
• Folkerts, Menso; Scriba, Christoph J.; Wussing, Hans. «Germany». A: Joseph W. Dauben, Christoph J Scriba (eds). Writing the History of Mathematics - Its Historical Development (ingelesez). Birkäuser, 2002, or. 109 i ss.. ISBN 3-7643-6166-2. 
• Schubring, Gert. Conflicts Between Generalization, Rigor, and Intuition (ingelesez). Springer, 2005. ISBN 978-0387-22836-5. 
• Volkert, Klaus. (2006). Georg Klügel's dissertation (1763) now accessible on the worldwide web.  doi:10.1016/j.hm.2006.02.004. ISSN 0315-0860..

Kanpo estekak

• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F. «Georg Simon Klügel» (en anglès). MacTutor History of Mathematics archive. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland. (Ingelesez)
• Forts, Jaroslav. Klūgel, Georg Simon. Complete Dictionary of Scientific Biography.

• Datuak: Q214378
• Multimedia: Georg Simon Klügel / Q214378