Garrüze

Nafarroa Behereko udalerria


Garrüze ([gaʁys̻e]) Nafarroa Behereko udalerria da eta Amikuze eskualdean dago kokaturik.

Garrüze
 Nafarroa Beherea, Euskal Herria
Ikuspegi orokorra

Bandera


Armarria

Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Nafarroa Beherea
Administrazioa
Estatua Frantzia
Eskualdea Akitania Berria
Departamendua Pirinio Atlantikoak
ElkargoaEuskal Hirigune Elkargoa
BarrutiaBaiona
KantonamenduaBidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre
Izen ofiziala Garris
AuzapezaFrançois Ladeuix (2008-2014)
Posta kodea64120
INSEE kodea64235
Herritarragarrüztar
Kokapena
Koordenatuak43°20′33″N 1°03′40″W / 43.3425°N 1.0611°W / 43.3425; -1.0611
Map
Azalera3,13 km2
Garaiera73 – 219 metro
Demografia
Biztanleria281 (2018:  12)
Dentsitatea98,72 biztanle/km²
Zahartzea[1]% 16,47
Ugalkortasuna[1]‰ 31,61
Ekonomia
Jarduera[1]% 69,66 (2011)
Desberdintasuna[1]% 1,17 (2011)
Langabezia[1]% 4,49 (2013)
Euskara
Euskaldunak% 17,61 (2010)
Erabilera% 1,84 (2011)

Geografia aldatu

Sarbideak aldatu

Garrüze RD11, RD511 eta RD124 errepideek zeharkatua da.

Hidrografia aldatu

Bertatik Biduzeko ibaiadarra den Sallarteko erreka eta honen ibaiadarra den Zubiaga erreka pasa dira[2].

Udalerri mugakideak aldatu

Toponimia aldatu

Euskarazko izen tradizionala Garrüze edo Garruce[3] da. Jean-Baptiste Orpustanen esanetan[4] 'ertz harritsua' esan nahi du.

Frantsesezko toponimoak, Garris, itxura hauek izan ditu inguruko hizkuntza erromaniketan:

Historia aldatu

1790ean, Donapaleuko barrutiaren barnean zegoen kantonamendu baten hiriburu bilakatu zen. Aipatutako kantonamenduan Amorotze-Zokotze, Arrueta-Sarrikota, Behauze, Bithiriña, Garrüze bera, Labetze-Bizkai, Lüküze-Altzümarta, Martxueta eta Oragarre udalerriek hartu zuten parte.

1814ko otsailaren 15ean, Espainiako Independentzia Gerra garaian, bertan Garrüzeko gudua egin zuten Harispe jeneral baxenafarrak zuzendutako napoleondar armadak eta Wellingtongo markesak zuzendutako anglo-portugaldar armadak[9].

Herria, Donapaleuko udalerriaren zati izan zen 1967ko urtarrilaren 1etik 1997ko urtarrilaren 1erarte[10].

Administrazioa aldatu

Alkateak aldatu

Agintaldia Alkatea Alderdia Lanbidea
2001-2008 Noël Chohobigarat
2008-2014 François Ladeuix

Herri elkargoa aldatu

Amikuzeko Herri Elkargoaren kidea da.

Demografia aldatu

Karlos III.a Nafarroakoak agindutako[11]1412 eta 1413 artean egindako erroldaren datuak[12]1551ko erroldan lortutakoekin alderatuak[13], herriaren demografia ez zela asko handitu adierazten du. Lehendabizikoan Garrüzek 64 su zituen, bigarrenean, berriz, 68.

Hona hemen modernoagoak diren datuak:

Biztanleriaren bilakaera
1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
454 396 472 502 509 535 465 469 430
1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
390 391 377 371 343 353 318 302 304
1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
323 323 296 274 246 256 240 254 224
1962 1968 1975 1982 1990 1999 2009 2014 2020
229 - - - - 302 - - -

Oharra: 2006ko biztanleria, INSEEk emaniko behin-behineko datua da

Ondasun nabarmenak aldatu

Garrüztar ezagunak aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. Sandre datu basea[Betiko hautsitako esteka]
  3. a b c d e f Paul Raymond, Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque
  4. a b c d e f Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque. Presses universitaires de Bordeaux ISBN 2 86781 396 4..
  5. Duchesne bilduma, 99 - 114 liburukiak, Oihenarten paperak, Frantziako Liburutegi Nazionala
  6. Nafarroako erresumako paperak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
  7. Bastidaxarreko notarioak - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
  8. Baionako kapitulua - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
  9. Glover, Michael. (2001). The Peninsular War 1807-1814. Penguin, 314 or. ISBN 0-141-39041-7..
  10. Inseeren webgunea
  11. Zierbide, Ricardo. (1993). Censos de población de la Baja Navarra. Max Niemeyer Verlag.
  12. Goienetxe, Manex. (2001). Histoire générale du Pays basque. 3 Elkarlanean, 26 or. ISBN 2 9131 5634 7..
  13. Baratchart, Louis. (1995eko urtarrila). «des hommes et des armes qui sont dans le présent royaume de Navarre d'en deça les ports» Les amis de la vieille Navarre (Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques) (E 575): 44-54..
  14. Mérimée datu-basea
  15. Palissy datu-basea
  16. Palissy datu-basea

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa