Eskandinaviako herrialdeak
Eskandinaviako herrialdeak edo Europa iparraldeko herrialdeak iparraldeko Europako bost estatu hartzen dituen eskualde geografiko eta kulturala da: Danimarka, Islandia, Norvegia, Suedia eta Suomi. Gainera, Faroe uharteak, Groenlandia, Åland, Sápmi eta Svalbard barnean ere hartzen dituzte. Eskandinaviako herrialdeek asko dute erkide bizimoduari, historiari, hizkuntzari –Suomi eta Sápmi kanpo utzita– eta gizarte-egiturari dagokienez.
| Eskandinaviako herrialdeak | |
|---|---|
| Datu orokorrak | |
| Mota | administrative territorial entity of more than one country (en)  eta eskualde kultural |
| Azalera | 3.425.804 km² |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 64°N 10°E / 64°N 10°E |
Ia 3,5 milioi kilometro karratuko azalera duen arren, bere lurraldearen erdia baino gehiago bizigaitza da, eta izotz-geruzez eta izozmendiz osatua dago, batez ere Groenlandian. 2014ko urtarrilean, 26 milioi biztanle zituen. Eskandinaviako herrialdeek munduko adierazle askotan lehen guneak lortu dituzte, hezkuntza, ekonomia, lehiakortasuna, eskubide zibilak, bizi-kalitatea eta giza garapena barne.
Suomiko biztanle gehienek suediarrek, norvegiarrek eta daniarrek ez bezalako jatorri etnikoa dute, baita hizkuntza guztiz desberdina ere —suomiera—. Hala eta guztiz ere, suedierak bigarren hizkuntza ofizial gisa duen estatusak eta 550 urteko suediar okupazioak emandako lotura historiko eta kultural estuek multzoaren zatitzat hartzea eragiten dute.
Bost eskandinaviar herrialdeek eta estatus berezia duten hiru egoitzek Iparraldeko Kontseilu izenekoa osatzen dute, lankidetzarako legebiltzarren arteko erakundea.
Historia aldatu
| Mendea | Erakunde politikoak | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Daniarrak | Islandiarrak | Faroetarrak | Groenlandiarrak | Norvegiarrak | Suediarrak | Finlandiarrak | ||
| XII. | Danimarka | Islandiar mankomunitatea | Norvegiako Erresuma | Suedia | ||||
| XIII. | Norvegiako Erresuma | |||||||
| XIV. | ||||||||
| XV. | Kalmarko Batasuna | |||||||
| XVI. | Danimarka eta Norvegiako Erresuma | Suedia | ||||||
| XVII. | ||||||||
| XVIII. | ||||||||
| XIX. | Danimarka | Suedia eta Norvegia arteko Batasuna | Finlandiako Dukerri Handia | |||||
| XX. | Danimarka | Islandia | Faroeak | Groenlandia | Norvegia | Suedia | Åland | Finlandia |
| XXI. | ||||||||
Mendeko lurraldeak letra etzanean.