Eskalda

Eskalda
Eskalda
Datu orokorrak
Mota	Ibai nagusi
Luzera	355 km
Geografia
Koordenatuak	49°59′11″N 3°15′59″E / 49.9864°N 3.2664°E
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Rupel (en) ; Haine (en) ; Zwalm (en) ; Schijn (en) ; Dender (en) ; Durme (en) ; Leie; Scarpe (en) ; Rhosnes (en) ; Écaillon (en) ; Molenbeek (en) ; Albert kanala; Rhonelle (en) ; Erclin (en) ; Sensée (en) ; Selle (en) ; Q2216971 ; Bellebeek (en) ; Wallebeek (en) ; Munkbosbeek (en) ; Osebeek (en) ; Boeversbeek (en) ; Riedekensbeek (en) ; Maarkebeek (en) ; Barges (en) ; Melles (en) ; Templeuve (en) ; Rieu de Wasme (en) ; Ruisseau des Prés (en) ; Grande Ruisselle (en) ; Grande Espierres (en) ; Ekebeek (en) ; Rijtgracht (en) ; Lhaye (en) ; Rieu d'Amour (en) ;
Arroaren azalera	35.500 km²
Arro hidrografikoa	Scheldt basin (en)
Ur-emaria	120 m³/s
Iturburua	Gouy (Frantzia)
Bokalea; ()	Ipar itsasoa

Eskalda^[1]^[2] (frantsesez: Escaut; nederlanderaz: Schelde, ˈsxɛldə ahoskatua) Mendebaldeko Europako ibaia da. Frantzian jaioa, Belgika eta Herbehereak zeharkatzen ditu.

Geografia aldatu

Bere bokalea, baita Mendebaldeko Eskalda izenaz ezaguna, artifizialki bideratuta dago, polderrez beteta.

Iturria 97 metroko altueran dagoenez, 50°00′09″N 3°15′20″E / 50.00250°N 3.25556°E / 50.00250; 3.25556, koordenadetan kokatuta, beherakada txikia du eta berez, oso ibai geldoa da.

Frantziako Aisneko departamenduan sortzen da eta Cambrai eta Valenciennesko hirietatik igarotzen da. Iparraldeko ikatz arroak eta industrialdeak ureztatzen ditu, dauzkan ibaiadar (Scarpe, Leie) eta ubideei esker. Belgikan sartuta, Tournai, Gante eta Anberesko hiriak zeharkatzen ditu. Holandan sartzen da ondoren eta estuario zabal bat eratzen du han. Europako ibairik garrantzitsuenetakoa da eta ubide bihurturik dago erabat.^[3]

Historia aldatu

Eskalda ibaia Europa mendebaleko merkataritza bide garrantzitsuenetakoa izan zen Erdi Aroan, Gante eta Anberesko hiriei itsasorako irteera ematen baitzien. XVII. mendean, Amsterdam eta Rotterdamgo portuak nagusitu ziren, eta bigarren mailan geratu ziren Eskalda ibaiaren ertzeko portuak. Herbehereetako gerrek eta nazioarteko interesek ere zerikusi handia izan zuten beherapen horrekin (ibai bidezko garraioa ez zen XVIII. mende bukaera arte normaldu).^[4]

Ibaiadarrak aldatu

Mendebaldeko Eskalda edo Honte
- Schijn
- Rupel
  - Nete
    - Kleine
      - Aa
      - Wamp
    - Grote Nete
      - Wimp
      - Molse
      - Laak
  - Dijle
    - Zenne
      - Maalbeek
      - Woluwe
      - Maalbeek
      - Molenbeek
      - Neerpedebeek
      - Zuun
      - Geleytsbeek
      - Linkebeek
      - Molenbeek
      - Senette
        Hain
        
        Samme
        Thines
    - Demer
      - Velp
      - Gete
        Gete Nagusia
        
        Gete Txikia
      - Herk
    - Voer
    - IJse
    - Nethen
    - Laan
      - Zilverbeek
    - Thyle
- Durme
- Dender
  - Mark
  - Ruisseau d'Ancre
  - Zulle
  - Ekialdeko Dender
  - Mendebaldeko Dender
- Leie
  - Mandel
  - Heulebeek
  - Gaverbeek
  - Douve
  - Deûle edo Feule
    - Marque
    - Souchez
      - Carency
      - Saint-Nazaire
  - Laquette
  - Lawe
    - Brette
    - Blanche
    - ruisseau de Caucourt
    - fossé d'Avesnes
  - Clarence River
    - Nave
  - Becque
- Zwalm
- Kluisbergen
  - Rhosne
- Scarpe
  - Crinchon
  - Ugy
- Haine
  - Trouille
  - Hogneau
    - Honelle
      - Aunelle
      - Honelle Nagusia
      - Honelle Txikia
- Rhonelle
- Écaillon
- Selle
- Torrent d'Esnes
- Sensée
  - Hirondelle
- Erclin
- Eauette