Epoxido
Epoxido eter ziklokoei esaten zaie hiru atomotako eraztuna osatzen dutenean[1]. Eraztunak triangelu ekilateroa osatzen du kasik eta horrek atomoen arteko loturak asko tentsionatzen ditu. Hortaz sintesi organikorako oso elektroizale egoki bihurtzen ditu[2]. Ondoriz, gainerako eterrak baino erreaktiboak dira epoiidoak eta lehengai moduan prozesu kimiko askotan baliatzen dira. Normalean, pisu molekular baxuko epoxiak likido kolorge, ez-polar eta sarritan Lurrunkorrak izaten dira.
Sarri karbono-kate baten elkarren ondoko bi atomo oxigeno-atomo bakar batekin lotzen diren funtzioari ere esaten zaio[1].
Hizkeran arruntean epoxi ere esaten zaie, epoxido batzuen polimerizazioz sortutako epoxi erretxinen izenaren isla moduan.
Epoxido ezagunenak etilen oxidoa, propilen oxidoa, epiklorohidrina eta bisfenol A diglizidil eterra dira.
Erreakzioak aldatu
Hidrolisia eta nukleozaleen adizioa aldatu
Alkoholak, ura, aminak, tiolak eta beste erreaktibo asko erraz izaten dituzten adizio-erreakzioak epoxidoekin. Erreakzio horiek epoxi itsasgarrien eta glikolen produkzioan garrantzia handia dute[3]. Erreakzioa ingurune azido zein basikotan gerta daiteke. Adibidez, epoxidoen hidrolisiak ingurune azidotan grikolak ematen ditu.
Polimezazioak eta oligomerizazioak aldatu
Epoxidoen polimerizazioak polieterrak sortzen ditu. Adibidez, etilen oxidoa polimerizatzen denean poli(etilen glikol)a ematen du[3].
Etilen oxidoak alkohol edo fenol batekin erreakzionatzen duenean etoxilazioa gertatzen da
- ROH + n C2H4O → R(OC2H4)nOH
Anhidridoekin epoxidoek poliesterrak sortzen dituzte[4].
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
- ↑ Vicario Rodriguez, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2009). Kimika organiko industriala. EHU, 79 or. ISBN 978-84-692-7831-4..
- ↑ a b Ullmann's encyclopedia of industrial chemistry. (Sixth edition. argitaraldia) ISBN 978-3-527-30673-2. PMC 751968805. (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
- ↑ Longo, Julie M.; Sanford, Maria J.; Coates, Geoffrey W.. (2016-12-28). «Ring-Opening Copolymerization of Epoxides and Cyclic Anhydrides with Discrete Metal Complexes: Structure–Property Relationships» Chemical Reviews 116 (24): 15167–15197. doi:. ISSN 0009-2665. (Noiz kontsultatua: 2021-01-11).
