Egadak

Egadak
Egadak
Datu orokorrak
Garaiera	687 m
Mota	uharte multzoa
Azalera	37,45 km²
Geografia
Koordenatuak	37°58′00″N 12°12′00″E / 37.966666666667°N 12.2°E
UTC ordua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Estatu burujabe	Italia
Eskualdea	Sizilia
Former province of Italy	Trapaniko probintzia
Ur-gorputza	Mediterraneoa

Egadak edo Egada uharteak (italieraz: Isole Egadi; sizilieraz: Ìsuli Ègadi, latinez: Aegates Insulae; grezieraz: Aἰγάται Νῆσοι) Italiako uhartedi bat da, Sizilian dagoena, Tirreniar itsasoaren eta Siziliako itsasartearen artean. Siziliako mendebaldeko kostaldetik 7 km ingurura dago, Trapani eta Marsalaren artean, uhartediak hiru uharte eta bi uhartetxo ditu, baita haitz eta pila batzuk ere^[1].

Antzinatean, jada ezagutzen ziren Aegates latindar izenarekin, grezierazko Aigatai hitzetik datorrena, hau da, "Ahuntz uharteak". Uhartedian, Egada uharteetako Itsas Erreserba Naturala dago.

Geografia aldatu

Ikuspuntu geologikotik, Egada uharteak estuki lotuta daude Siziliarekin; artxipelagoa, 37,45 kilometro karratukoa, Favignana, Marettimo, Levanzo uharteek eta beste uharte txikiago batzuek osatzen dute, horietako batzuk harkaitzak baino ez dira.

Klima oso leuna da neguko hilabeteetan, eta udako egunak luze, bero eta eguzkitsuak dira. Neguko batez besteko tenperatura minimoa, urtarrilean eta otsailean, 5 gradukoa da, eta uztail-abuztuko tenperatura maximoa, berriz, 45 gradukoa. Prezipitazio gutxi.

Honako uharte hauek osatzen dute uhartedia:

Favignana
Levanzo
Marettimo
Maraone
Formica
Stagnone
Galera
Galeotta
Preveto
Fariglione

Marsala lurmuturretik, urrutian izen bereko hiria ikus daiteke.

Egadak eta Stagnone satelitetik

Hegazti-fauna aldatu

Egadetako hegazti-faunaren barruan sartzen dira arrano sugezalea, belatz handia, gypsa, aztore-arrano (Marettimo uhartea), belatza, sai zuria, pelikanoa, flamenko arrosa, ekaitz-txori txikia, zanga, gabai arrea, gabai arrunta, kaio hankahoria, ubarroi mottoduna, malkar-sorbeltza, hontz zuria, harkaitz-zozo urdina, kutturlio arrunta eta erroia, besteak beste.

Historia aldatu

Antzinako giza kokalekuen aztarnak, nagusiki, Levanzon daude, eta, neurri txikiagoan, Favignanan. Uste denez, hau azken glaziazioaren ondorioz gertatu zen, Afrika eta Siziliaren artean pasabide natural bat sortu zuena.

K.a. 241ean. Erromatarrek uharteak konkistatu zituzten Lehen Gerra Punikoko azken itsas guduaren ondoren, non Gaio Lutazio Katulok kartagotar flota garaitu baitzuen. Erromatar Inperioaren kolapsoaren ondoren, uharteak, bandaloen eta godoen eta, beranduago, sarrazenoen eskuetan erori ziren.

1081ean, normandiarrek okupatu eta gotortu zituzten. Ondoren, Siziliaren patua jarraitu zuen XVI. mendera arte, Genoako Pallavicini-Rusconiren jabetza bihurtu zirenean, eta ondoren, 1874an, Favignanako atun tranpak indartu zituen Florio familiarena.

Favignana udalerriaren zati administratibo dira, San Pantaleon eta Grande uhartea^[2] izan ezik, hauek Marsala udalerriaren zatiak baitira.

Levanzoko ohiko etxea

Sukaldaritza aldatu

Egadeetako plater tipikoetan, kuskusezko platerak eta arrantzarekin lotutako espezialitateak daude, hala nola, atun marinatua, ezpata errea eta atun frijituaren esnea. Atuna oliba-oliotan, botargatan eta atun gazitan kontserbatzen da.

Erreferentziak aldatu

↑ Area Marina Protetta Isole Egadi
↑ Gin Racheli, Egadi, mare e vita, Mursia, 1979.

Bibliografia aldatu

RACHELI, Gin: Egadi, mare e vita, Mursia, 1979.
BERNABÒ, Barbara: I possessi dei Pallavicini nelle Isole Egadi, in "Quaderni Obertenghi", IV, 2014, 297-314 orr.

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q109576
Multimedia: Aegadian Islands / Q109576

[1] Area Marina Protetta Isole Egadi

[2] Gin Racheli, Egadi, mare e vita, Mursia, 1979.

[1]

[2]