Dzhokhar Dudaiev

Dzhokhar Dudaiev
	; Irudi gehiago
; 1. Itxkeriako presidente	; 1991ko azaroaren 9a - 1996ko apirilaren 21a - Zelimkhan Yandarbiyev (en) →
; 1. Itxkeriako presidente
Bizitza
Jaiotza	Jalkhoroi, 1944ko otsailaren 15a
Herrialdea	Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna ; Itxkeriako Txetxeniar Errepublika
Heriotza	Gekhi-Txu, 1996ko apirilaren 21a (52 urte)
Hobiratze lekua	ezezaguna; Txetxenia
Heriotza modua	giza hilketa: misil-erasoa
Familia
Ezkontidea(k)	Alla Dudayeva (en)
Leinua	Teip (en) ; Tsechoy (en) ; Q4537487
Hezkuntza
Heziketa	M. M. Raskova Higher Military Aviation School of Pilots in Tambov (en) ; (1962 - 1966) ; Gagarin Aire Armadaren Akademia ; (1971 - 1974)
Hizkuntzak	errusiera
Jarduerak
Jarduerak	hegazkinlaria, politikaria eta ofizierra
	Parte-hartzailea Vzglyad (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Bandera Gorriaren Ordena ; Izar Gorriaren Ordena ; Medal "Veteran of the Armed Forces of the USSR" ; Jubilee Medal "Twenty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Jubilee Medal "50 Years of the Armed Forces of the USSR" ; Jubilee Medal "60 Years of the Armed Forces of the USSR" ; Jubilee Medal "70 Years of the Armed Forces of the USSR" ; Medal "For Impeccable Service" ; Badge "To a Warrior-Internationalist" ; Medal "To a Warrior-Internationalist from the Grateful Afghan People" ; Medal "For Impeccable Service", 3rd class ; Medal "For Impeccable Service", 2nd class ; Medal "For Impeccable Service", 1st class ;
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Aireko indar; Chechen National Guard (en) ; Aireko Indar Sobietarrak
Gradua	maior jeneral; Air Force major general (en) ; generalissimo (en)
Parte hartutako gatazkak	Afganistango gerra; Lehen Txetxeniako Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama; sunismoa
Alderdi politikoa	Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista; nonpartisanism (en)

Dzhokhar Musaievitx Dudaiev (txetxeneraz: Dudin Musa-khant Dƶoxar, Дудин Муса-кӀант Джохар; errusieraz: Джоха́р Муса́евич Дуда́ев; Jalkhoroi, Txetxenia-Inguxia, 1944ko otsailaren 15a - Gekhi-Txu, Txetxenia, 1996ko apirilaren 21a) Sobietar Aire Armadako jenerala, eta errusiar gobernuaren aurkako txetxeniar iraultzaren burua izan zen. Itxkeriako Txetxeniar Errepublikako lehen presidentea izan zen.

Biografia aldatu

Haurra zela, Kazakhstango sobietar errepublikara deportatu zuten familia, eta hamahiru urte igaro zituen han. Tamboveko Aire Armadako Ingeniaritzako Goi Eskolan, eta 1974tik aurrera, Juri Gagarin Akademian egin zituen ikasketak.

Gerra Hotza eta Estoniako egonaldia aldatu

Hegazkin-dibisio bateko buru izan zen Tartu inguruan (Estonia), eta pixkanaka gora egin zuen, brigadako jeneral-gradua lortu arte. Hogeita hamasei urterekin, jeneral-gradua lortzen lehenengo txetxeniarra izan zen. Bonbaketari estrategikoen ardura zuen Tartuko aireko indarren basean; hau da, bonba nuklearrez uneoro hornitutako hegazkinak ziren bere agindupekoak, beti prest Gerra Hotzean AEBekin gerra nuklearra hastekotan, hegazkinak aireratu eta etsaiaren helburuak bonba atomikoz jotzeko^[1].

Tartun bizi zela, estoniera ikasi zuen, eta estoniarrekiko begirunea landu zuen.

Dudaiven oroigarria Tartun, txetxeneraz, estonieraz eta ingelesez.

1990 inguruan, Sobietar Batasuna desegiteko bidean jarri zenean Baltikoko herrien independentzia mugimenduarekin, mugimendu nazionalistarekiko begirunez, Dudaievek ez zituen sobietar agintarien aginduak, parlamentua eta telebista ixtea, bete^[2].

Tartu hirian bere koartel nagusia izan zena hotela da 21. mendean, eta atarian Dudaieven omenezko plaka bat dauka, estonieraz, ingelesez eta txetxeneraz idatzia^[3].

Txetxeniako independentzia aldatu

1990ean bere dibisioa Estonia uztera behartu zuten, eta Groznira, Txetxeniako hiriburura, itzuli zen.

Txetxeniar Herriaren Kongresu Nazionaleko oposizioko organizazio nazionalistaren batzorde eragilearen zuzendari izendatu zuten. 1991n Txetxeniako aginpidea eskuratu zuen, Txetxenia-Inguxia Errepublika Autonomoko sobietar agintaria kargutik kenduta. Lehendakaritzarako hauteskundeak irabazi eta hilabetera, Txetxeniako Errepublikaren burujabetasuna aldarrikatu zuen.

1994ko abenduan Errusiako gudarostea Txetxenian sartu zen, errepublika hari Errusiako Federazioaren barruan eusteko asmoz, eta errusiar eta txetxeniar gudarosteen arteko gudua hasi zen. Dudaiev bere kuartel nagusian hil zen, Txetxenia hegoaldeko basoetan, errusiar gudarostearen eraso batean, 1996ko apirilean^[4].

Erreferentziak aldatu

↑ ISBN 0-520-23888-5..
↑ Узел, Кавказский. «Дудаев Джохар Мусаевич» Кавказский Узел (Noiz kontsultatua: 2019-07-26).
↑ Fernandez, Luistxo. «Dƶoxar Dudayev and Dzhokhar Tsarnaev» Eibar.ORG | Eibarko peoria (Noiz kontsultatua: 2019-07-26).
↑ «BBC News | Europe | 'Dual attack' killed president» news.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2019-07-26).

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Dzhokhar Dudaiev

Datuak: Q179846
Multimedia: Dzhokhar Dudayev / Q179846

[1] ISBN 0-520-23888-5..

[2] Узел, Кавказский. «Дудаев Джохар Мусаевич» Кавказский Узел (Noiz kontsultatua: 2019-07-26).

[3] Fernandez, Luistxo. «Dƶoxar Dudayev and Dzhokhar Tsarnaev» Eibar.ORG | Eibarko peoria (Noiz kontsultatua: 2019-07-26).

[4] «BBC News | Europe | 'Dual attack' killed president» news.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2019-07-26).

[1]

[2]

[3]

[4]