Bragantza (Portugal)

Bragantza
	Portugalgo udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Portugal
Portugalgo barrutia	Bragantza
Posta kodea	5300
Geografia
Koordenatuak	41°48′N 6°45′W / 41.8°N 6.75°W
Azalera	1173.57 km²
Mugakideak	Bumioso, Trabazos, Figueruela de Arriba, Manzanal de Arriba, Puebla de Sanabria, Pedralba de la Pradería, Requejo, Hermisende, Vinhais eta Macedo de Cavaleiros
Demografia
Biztanleria	35.341 (2011)
Dentsitatea	30,11 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	273
Ordu eremua	UTC±00:00
Hiri senidetuak	Les Pavillons-sous-Bois
	cm-braganca.pt

Bragantza^[1] Portugalgo ipar-ekialdean dagoen hiria da, Iparraldeko eskualdearen, Alto Tras-os-Montes azpieskualdearen eta izen bereko barrutiaren hiriburua.

35.341 biztanle zituen 2011ean.

Geografia aldatu

Iparraldean eta ekialdean Ourenseko probintzia eta Zamorako probintziak, hegoaldean Macedo de Cavaleiros eta mendebaldean Vinhais mugakide ditu. Montesinho Natura Parkearen ertzean dago.

Fregesiak aldatu

Alfaião
Aveleda
Babe
Baçal
Calvelhe
Carragosa
Carrazedo
Castrelos
Castro de Avelãs
Coelhoso
Deilão
Donai
Espinhosela
Faílde
França
Gimonde
Gondesende

Gostei
Grijó de Parada
Izeda
Macedo do Mato
Meixedo
Milhão
Mós
Nogueira
Outeiro
Parada
Paradinha Nova
Parâmio
Pinela
Pombares
Quintanilha
Quintela de Lampaças

Rabal
Rebordainhos
Rebordãos
Rio de Onor
Rio Frio
Salsas
Samil
Santa Comba de Rossas
Santa Maria
São Julião de Palácios
São Pedro de Sarracenos
Sé
Sendas
Serapicos
Sortes
Zoio

Demografia aldatu

Bragançako udalerriaren populazioa (1801 – 2009)^[2]
1801	1849	1900	1930	1960	1981	1991	2001	2009
27 961	16 929	30 513	29 750	37 553	35 380	33 055	34 750	34 375

Historia aldatu

Aurre historia aldatu

Paleolito garaiko aztarnak aurkitu dira baina lehenengo asentamentuak Neolito garaian ezarri ziren. Hasierako komunitate horien aztarna ugari dago, keramika, nekazal tresnak, gezi puntak, bitxiak... denak harriz egindakoak.

Aintzinaroa aldatu

Penintsularen iparraldean egonik, erromatarren kolonizazioa nahiko berantiarra izan zen. Kastro luso-erromatarrak oraindik mantentzen dira, Sacóias eta Avelãskoa kasu. Avelãsko kastroa Astorgarako errepidean kokaturik zegoen.

Erdi Aroa aldatu

Bragantzaren antzeko izena aipatzen den lehen aldia k.o. 569ko agiri batean ageri da, Lugoko itunean, eta Vergancia izena aipatzen da. Garai hartarako Erromatar Inperioa eroria zen eta sueboak ziren eskualdean nagusi. Ondoren bisigodoek eskuratu zuten lurraldea. Leinu germaniko hauen aztarna handirik ez dago ordea.

Mairuak ere izan ziren bertan baina denbora tarte txikien. XI eta XII mendeetan Avelãsko kastroko familiak agindu zuen Bragantzan eta orduan kokatzen da hiriaren sorrera. Portugalgo konderria sortu zenean koroaren esku gelditu zen eta hauek gotortu egin zuten, Espainiarekiko mugatik gertu baitzegoen. XVI mendean bi herrialdeen arteko gerrak izan ziren eta gaztelarrek 1381ean Bragantza hartu zuten. Portugalek Ingalaterrarekin aliantzak eratu eta galdutako hiriak berreskuartu zituzten. Gerra hauek ordea lurraldea suntsitu egin zuten.

Bragantzako dukerria aldatu

1442an Alfontso V.ak dukerria ezarri zuen bertan eta Bragantzako dukeen dinastia sortu zen. Fernando dukeak (Bragantzako bigarren dukeak) erregearen Afrika iparraldeko espedizioak finantziatu zituen eta erregearen agintari goren bihurtu zen. Hainbestekoa izan zen dukeek hartu zuten indarra, monarkia kontrolatzeko lanetan hasi zirela eta azkenean zigor gisa Joanes II.ak Bragantzako Etxea desegin eta bere lurraldeak eskuratu zituen. 1496an Manuel I.ak lurraldeak itzuli zizkien baina Bragantza aberats bihurtu zuten juduak hiritik kanporatzera behartu zituen. Mende hauetan Bragantzaren garapena handia izan zen. Eliza, komentu eta jauregiak berriztu ziren eta kaleek industrializazio eta merkatal-jarduera garrantzitsuak izan zituzten. Horrela sortu ziren Rua dos Prateiros (zilar merkatariak), Rua dos Sineiros (kanpaigileak), Rua dos Oleiros (olio egileak), Rua da Alfândega (aduanak), Ponte das Tenarias (larrugileak) eta Ponte das Ferrarias (olariak) besteak beste.

Aro modernoa aldatu

1640an Portugalek Espainiatik banatzea lortu zuenean Bragantako 8. dukea Portugalgo errege bihurtu zen, Joanes IV.a.

XVIII mendetik aurrera ordea Bragantzak aldi hobeak eta okerragoak izan zituen, batez ere industrializazioaren saiakera desberdinen emaitza aldakorren ondorioz. XIX mendean nekazaritzaren krisia ere iritsi zen eta Bragantza populazioa galtzen hasi zen. Honetaz gain Bragantza da Lisboatik urrunen dagoen barruti-hiriburua.

Ondasun nabarmenak aldatu

Domus Municipalis: Portugalgo udaletxerik zaharrena da. Eraikin zibil erromanikoaren kasu bakarra da Iberiar penintsula osoan.
Gaztelua: XIII. mendean eginda estilo gotikoan, Portugal osoan hoberen kontserbatutakoen artean dago.
Abade de Baçal museoa.
Mozorro eta jantzien museo iberikoa.
Ciência Viva zentroa.