Benedetto Croce

Benedetto Croce
	; Irudi gehiago
; PENeko lehendakari
Italiako senataria
member of the Constituent Assembly of Italy (en)
minister without portfolio of the Kingdom of Italy (en)
minister of Public Education of the Kingdom of Italy (en)
Italiako Erresumako senataria
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Benedetto Croce
Jaiotza	Pescasseroli, 1866ko otsailaren 25a
Herrialdea	Italiako Erresuma (1866ko otsailaren 25a - 1946ko ekainaren 18a); Italia (1946ko ekainaren 18a - 1952ko azaroaren 20a)
Lehen hizkuntza	italiera
Heriotza	Napoli, 1952ko azaroaren 20a (86 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Adele Rossi (en)
Seme-alabak	ikusi Elena Croce (en) ; Lidia Croce (en) ; Alda Croce (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Napoli Federiko II.a Unibertsitatea
Hizkuntzak	italiera
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, politikaria, arte-historialaria, idazlea, literatura-kritikaria eta historialaria
Lantokia(k)	Erroma
Jasotako sariak	ikusi Serena Medal (1927) ; Gautieri Award (1906) ;
Influentziak	Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Giambattista Vico, Jean-Jacques Rousseau, Karl Marx, Antonio Labriola (en) eta Georges Sorel
Kidetza	Linzeen Akademia; Alemaniar Arkeologia Institutua; Suediako Zientzien Errege Akademia; Alemaniako hizkuntza eta literatura akademia; Prusiako Zientzien Akademia; Errumaniar Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Bavariako Arte Ederren Akademka; Instituto de Estudios Catalanes (en) ; National Academy of Fine Arts (Argentina) (en) ; National Council of the Kingdom of Italy (en) ; Arcadiako Akademia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	agnostizismoa
Alderdi politikoa	Italian Liberal Party (en)

Benedetto Croce (Pescasseroli, 1866ko otsailaren 25 – Napoli, 1952ko azaroaren 20) italiar idazle, filosofo, historialari eta politikari ospetsu eta garrantzitsua izan zen. Liberalismo barruan eragin handia izan zuen. Bere lanek Italiako pentsalari askoren gainean eragin handia izan zuten, esaterako Antonio Gramsci marxista, Giovanni Gentile faxista edo Piero Gobetti liberalarengan.

Biografia aldatu

Palazzo Filomarino Napolin.

1866ko otsailaren 25ean Peskiserolin jaio zen, Abruzzo eskualde italiarrean, familia aberats batean: amaren adarra, Peskiserolitik zetorren eta ideal liberalekin lotuta zegoen; aitarena, ordea, borboitarrena, Montenerodomokoa zen, baina Napolin ezarri zen. Bere heziketa hertsiki katolikoa izan zen arren, 18 urterekin ateo bihurtu zen, eta bere bizitza osoan zehar ez zuen erlijiorik aitortu.

1883an, Ischia uharteko Casamicciola herrian bere familiarekin oporretan zegoela, lurrikara batek ostatu hartzen zuten etxea suntsitu zuen. Bere ama, aita eta arreba bakarra hil egin ziren, bera, denbora luzez, hondakinen artean lurperatua egon zen bitartean, gutxi iraun zuelarik. Ezbehar honen ondoren, bere anaiarekin batera, familiako ondasun guztiak heredatu zituen. Horrek bere bizitza osoa lasai bizitzeko eta bere denbora guztia filosofiari eskaintzeko aukera eman zion.

Bere osaba Silvio Spaventaren zaintzapean utzi zuten, Bertrando filosofoaren anaia zena. Horrek Erromako bere etxean hartu zuen. Han Croce adin nagusitasunera arte bizi izan zen. Silvio osabaren etxeko kultura zirkuluan gizon politiko eta intelektual garrantzitsu zeuden, horien artean Antonio Labriola, marxismora eraman zuena. Napoliko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatean izena eman zuen arren, Labriolako filosofia moraleko klaseetan ibili zen Erroman; ez zituen sekula unibertsitate-ikasketak amaitu, baina ikasketa jakintsu, filosofiko, historiko eta literarioetan aritu zen. 1886an, Erroma utzi eta Napolira itzuli zen, Palazzo Filomarinoko bigarren solairua eskuratuz, non Giambattista Vico bizi izan zen; Crocek Vico miretsi zuen eta bere pentsamenduan eragin handia izan zuen.

Bere ospea handitu ahala, politikan aritzera erakarria izan zen, 1910ean senatari izendatua izan zelarik. Argi eta garbi kritikatu zuen Italiak Lehen Mundu Gerran parte hartu izana, gerra suizida zela uste zuelako. Horrek, hasiera batean, haren kronta kritika ugari eragin zituen baina, behin gerra amaituta, haren ospea zabaldu zuen. Gerra ondoren oso errespetatua zen figura politikoa bihurtu zen.

1920tik 1921era, Instrukzio Publikorako ministro izendatu zuten Giovanni Giolittiren bosgarren eta azken gobernuan. 1924an Giacomo Matteotti politikari sozialista hil ondoren, Crocek mugimendu faxistarekin hautsi zuen. 1925ean Giovanni Gentilek bere "Intelektual faxisten manifestua" argitaratu zuenean, Benedetto Crocek "Intelektual antifaxisten manifestua"rekin erantzun zuen, erregimenaren indarkeria eta askatasun eza salatuz. Ondoren bizitza politikotik aldendu zen.

1934an, Eliza Katolikoak, Pio XI.aren aitasantutzapean (garai hartan Mussolini eta bere Faszista Alderdi Nazionalarengandik gertu zegoen), Croceren lan osoak, Index Librorum Prohibitorum zerrendan, hau da, Liburu Debekatuen Indizean sartu zituen.

Italiako aktibitate publikora itzuli zen Duceren erorketaren ondoren eta Bigarren Mundu Gerraren azken urteetan. Estatua nahasmen politikoan erortzen ari zen eta alderdi antifaxisten artean bitartekari lanak egiten saiatu zen. Hala, hainbat gobernutako Karterarik Gabeko ministro izan zen, 1943an Alderdi Liberaleko idazkari izendatu zuten arte; postua 1946an bertan behera utzi zuen. Urte horretan bertan, Ikerketa Historikoetarako Institutu Italiarra sortu zuen Napolin, eta bere jabetzako apartamentu bat jarri zuen bere egoitzarako. Bere bizitza politiko osoan Italiako pertsonaia publiko errespetatuenetako bat izan zen.

Argentinako Arte Ederretako Akademia Nazionaleko kide izendatu zuten.

Pentsamendua aldatu

Crocek marxismoan zein Hegelen idealismoan sakondu zuen. Oso ideologia histozista zen berea. Haren hitzetan, bestetik, liberalismoa pertsonengan oinarritu behar da. Faxismoaren, komunismoaren eta Eliza Katolikoaren aurkaria izan zen.

Obra aldatu

Espirituaren filosofia aldatu

Estetica come scienza dell'espressione e linguistica generale
Logica come scienza del concetto puro
Filosofia della pratica. Economica ed Etica
Teoria e storia della storiografia

Saiakera filosofikoak aldatu

Problemi di estetica e contributi alla storia dell'estetica italiana
La filosofia di Giambattista Vico
Saggio sullo Hegel seguito da altri scritti di storia della filosofia
Materialismo storico ed economia marxistica
Nuovi saggi di estetica
Etica e politica
Ultimi saggi
La poesia. Introduzione alla critica e storia della poesia e della letteratura
La storia come pensiero e come azione
Il carattere della filosofia moderna
Discorsi di varia filosofia (2 liburuki)
Filosofia e storiografia
Indagini su Hegel e schiarimenti filosofici
Perché non possiamo non dirci "cristiani"

Beste liburu batzuk aldatu

Primi saggi
Cultura e vita morale
L'Italia dal 1914 al 1918. Pagine sulla guerra
Pagine sparse (3 liburuki)
Nuove pagine sparse (2 liburuki)
Terze pagine sparse (2 liburuki)
Scritti e discorsi politici (2 liburuki)
Carteggio Croce-Vossler (1899-1949)
B. Croce - G. Papini, Carteggio 1902-1914
Il caso Gentile e la disonestà nella vita universitaria italiana (1909)

Literaturaren historiari eta politikari buruzko liburuak aldatu

Saggi sulla letteratura italiana del Seicento
La rivoluzione napoletana del 1799
La letteratura della nuova Italia (6 liburuki)
I teatri di Napoli dal Rinascimento alla fine del secolo decimottavo
La Spagna nella vita italiana durante la Rinascenza
Conversazioni critiche
Storie e leggende napoletane
Manifesto degli intellettuali antifascisti
Goethe
Una famiglia di patrioti ed altri saggi storici e critici
Ariosto, Shakespeare e Corneille
Storia della storiografia italiana nel secolo decimonono (2 liburuki)
La poesia di Dante
Poesia e non poesia
Storia del Regno di Napoli
Uomini e cose della vecchia Italia
Storia d'Italia dal 1871 al 1915
Storia dell'età barocca in Italia
Nuovi saggi sulla letteratura italiana del Seicento
Storia d'Europa nel secolo decimonono
Poesia popolare e poesia d'arte
Varietà di storia letteraria e civile
Vite di avventure, di fede e di passione
Poesia antica e moderna
Poeti e scrittori del pieno e del tardo Rinascimento
La letteratura italiana del Settecento
Letture di poeti e riflessioni sulla teoria e la critica della poesia
Aneddoti di varia letteratura
Isabella di Morra e Diego Sandoval de Castro

Erreferentziak aldatu

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q192348
Multimedia: Benedetto Croce / Q192348