Belarri landu

Belarri landu
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Klasea	Agaricomycetes
Ordena	Agaricales
Familia	Pleurotaceae
Generoa	Pleurotus
Espeziea	Pleurotus ostreatus; P.Kumm., 1871
Mikologia
	orriak himenioan
	txapel okertua
	himenioa dekurrentea da
	hanka biluzik dago
	espora zuriak dauzka
	saprobioa da

Belarri landua (Pleurotus ostreatus) Pleurotaceae familiako merkataritzarako hazten den perretxiko jangarria da.^[1]

Etimologia aldatu

Bai latinezko izena bai izen arrunta fruitu-gorputzaren formatik sortu dira. Latinezko pleurotus ("saiheska") hitzak, hankak txapelarekiko duen zeharkako hazkuntza adierazten du. Euskaraz "belarri" hitzak perretxiko honen belarri itxura adierazten du.

Belarri landua gehien bilatzen den perretxikoetako bat da. Horrez gain, etxean ere lantzen da modu komertzialean, batez ere lasto gainean. Askotan eduki ohi duen anis usaina bentzaldehidoaren presentziagatik da[1].

Morfologia aldatu

Perretxiko honen txapela 5 eta 15 zentimetro arteko diametrokoa da. Kolorez aldakorra da: gris argia, gris ilun urdinxkara edo gris arrexka izan daiteke. Oskol formakoa da, ertz mehe eta kiribilekoa. Azalera leun eta distiratsua dauka. Orri zurixkak dauzka, meheak eta estutuak, oso dekurrenteak.

Hankak 1-3 cm dauzka luzeran eta 1-2 lodieran. Betea da, eszentrikoa edo albokoa. Batzuetan mizelio-geruza zuria izaten du gainean.

Haragi zurixka eta trinkoa dauka, usain eta zapore gozokoa.

Espora zuri, eliptiko eta leunak dauzka, 8-11X3-4 mikrakoak.

Ekologia aldatu

Udaberrian hasi eta udazkeneraino ageri da, zuhaitz hostoerorkorren zuraren gainean txertatuta. Sarritan talde teilakatu eta estuetan sortzen da.

Bestalde, belarri landua nolabait haragijalea den perretxiko bakanetakoa da. Bere mizelioak nematodoak hil eta liseritu ditzake. Itxura batean, nitrogenoa eskuratzeko modu bat da. Nematodo horiek irensteko, lehenengo paralizatzen ditu gas baten bidez.

Gastronomia aldatu

Espezie hau asko landu eta saltzen da dendetan.

Belarri landuak estatinak ekoizten ditu. Zenbait ikerketaren arabera, %0,4 eta %2,7 arteko estatina-kantitatea daukate pisu lehorreko. Laborategian animaliekin egindako esperimentuetan ikusi denez, dietan belarri landua sartuz gero kolesterola jaitsi egin daiteke baldintza jakin batzuen pean.

Espezie honek arabitol-kantitate txikiak ekoizten ditu. Arabitolak urdaileko arazoak sortu ahal dizkie pertsona batzuei. Arabitola xylitolaren, manitolaren eta sorbitolaren antzeko alkohola da; konposatu hauek oso erabiliak dira janariaren gehigarri gisa eta libragarri modura joka dezakete zenbait pertsonengan.