Azil aldi

Aziliar kultura, Azil aldiko mendebaldeko Europan izandako Epipaleolitoko kultura arkeologikoa izan zen, orain dela 12.000 eta 9.500 urte artean garatu zena, Mesolitoan. Édouard Piettek Ariègeko Mas-d'Azil haitzuloan identifikatu zuen aurrenekoz kultura hau 1889an, Magdalen aldiko eta Neolitoko mailen arteko geruzan agertzen zen industria ikertzean.

Historiaurreko aroak

Pleistozenoa

Acheulear kultura

Mousteriar kultura

Châtelperroniar kultura

Aurignac kultura

Gravettiar kultura

Solutre kultura

Madeleine kultura

Holozenoa

Mesolitoa eta Epipaleolitoa

Aziliar kultura

Kebarar kultura

Natufiar kultura

Neolitoa

Halafiar kultura

Hassun kultura

Ubaid kultura

Uruk kultura

Kurgan kultura

Hallstatt kultura

La Tene kultura

Azil kulturaren bereizgarri ditugu hortz ilara bateko edo biko arpoi zapal eta fusiformeak, hezurrez edo adarrez egindakoak, oinaldean zulo luzanga dutenak (Magdaleniar arpoiak ebakidura zirkularrekoak dira eta hortzak ardatzetik oso irtenak izaten dira). Sukarriz egindakoen artean, tresna txikiak ugaritzen dira. Bizkardun puntak (punta aziliarrak) eta marruskak dira lanabesik aipagarrienak. Azil aldian hezurrezko tresneria asko gutxitu zen, ikerlari askoren iritziz, adar edo hezurren ordez zura erabiltzen zutelako. Horma artea desagertu zen eta objektu artistiko berezienak errekarri margotuak edo grabatuak dira^[1].

Harrizko tresnen lantzean aurreko aldiekiko atzerakada nabarmena gertatu zen^[2].

Aziliar kultura Azken Izotz Aroaren amaierari eta holozenoaren hasierari loturik dago. Klima epeldu zen eta itsasoaren maila igo. Landarediari dagokionez zuhaitz hosto erorkorrek (hurritza eta haritza) azalera handiak kolonizatu zituzten. Pleistozenoko animalia batzuk (mamuta, leize-hartza) desagertu ziren eta beste batzuek (elur-oreina, ipar-azeria) Europako iparralderantz emigratu zuten. Ugaritu ziren animalien artean, basurdea eta orkatza ditugu^[1]^[3].