Alexander Grothendieck

Alexander Grothendieck
	; (1970) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Alexander Raddatz
Jaiotza	Berlin, 1928ko martxoaren 28a
Herrialdea	Alemaniar Inperioa 1945); aberrigabea (1945 - 1971); Frantzia (1971 -
Bizilekua	Berlin; Lasserre; Vendargues
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Saint-Girons eta Saint-Lizier, 2014ko azaroaren 13a (86 urte)
Familia
Aita	Sascha Schapiro
Ama	Hanka Grothendieck
Hezkuntza
Heziketa	Le Collège-Lycée Cévenol International (en) ; (1942 - 1945) ; Montpellierreko Unibertsitatea ; (1945 - 1948) ; École normale supérieure ; (1948 - 1949) ; Nancy-Université (en) ; (1949 - 1953)
Tesia	Produits tensoriels topologiques et espaces nucleaires (en)
Tesi zuzendaria	Laurent Schwartz; Jean Dieudonné
Doktorego ikaslea(k)	Pierre René Deligne; Luc Illusie (en) ; Jean-Louis Verdier (en) ; Pierre Berthelot (en) ; Jean Giraud (en) ; Michel Raynaud (en) ; Michel Demazure (en) ; William Messing (en) ; Michèle Raynaud (en) ; Hoàng Xuân Sính (en) ; Jean-Pierre Jouanolou (en) ; Hamet Seydi (en) ; Marcus Vinicius de Medeiros Wanderley (en) ; Monique Hakim (en) ; Neantro Saavedra-Rivano (en) ; Carlos Contou-Carrère (en) ; Yves Ladegaillerie (en)
Hizkuntzak	frantsesa; alemana; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	CNRS (1950 - 1958); Institut des Hautes Études Scientifiques (en) (1959 - 1970); Collège de France (1970 - 1972); Université Paris-Sud (1972 - 1973); Montpellierreko Unibertsitatea (1973 - 1984); CNRS (1984 - 1988)
Lan nabarmenak	ikusi Reaping and sowing (en) ; Grothendieck–Hirzebruch–Riemann–Roch theorem (en) ; Birkhoff–Grothendieck theorem (en) ; Ax–Grothendieck theorem (en) ; Grothendieck trace theorem (en) ; Grothendieck existence theorem (en) ; Grothendieck's connectedness theorem (en) ; Grothendieck universe (en) ; Grothendieck–Teichmüller group (en) ; Grothendieck–Ogg–Shafarevich formula (en) ; Grothendieck group (en) ; Grothendieck topology (en) ; Tarski–Grothendieck set theory (en) ; Brieskorn–Grothendieck resolution (en) ; Grothendieck category (en) ; Grothendieck spectral sequence (en) ; G-ring (en) ; Grothendieck trace formula (en) ; Grothendieck connection (en) ; fibered category (en) ; Grothendieck inequality (en) ; Grothendieck local duality (en) ; Éléments de géométrie algébrique (en) ; Tutte–Grothendieck invariant (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Fields Domina (1966) ; Émile Picard Medal (1977) ; Crafoord Prize in Mathematics (1988) ; Cours Peccot (1957) ;
Kidetza	Nicolas Bourbaki; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia

Alexander Grothendieck (Berlin, Alemania, 1928ko martxoaren 28a - Saint-Lizier, Frantzia, 2014ko azaroaren 13a) matematikaria izan zen, geometria aljebraiko modernoa sortzeko lanetan aitzindari.^[1]^[2] Alemanian jaioa, Grothendieckek Frantzia izan zuen heziketarako eta bizi izateko herrialde nagusia; hala ere, bere lan bizitzako zatirik handienean, aberrigabea izan zen izatez.^[3]

Bizitza aldatu

Weimarko Alemanian jaioa, 1938an, hamar urte zituela, Frantziara joan zen, iheslari. Montpellierko Unibertsitatean aritu zen ikasten. Graduatu ondoren, Parisko École Normale Supérieurren sartu zen (1948-1949). 1949an, Nancyko Unibertsitatera joan zen, eta analisi funtzionala landu zuen han, Dieudonnérekin. Bourbaki taldeko matematikaria izan zen André Weil, Henri Cartan eta Dieudonnérekin batera, eta han aurkeztu zuen tesia, Produits tensoriels topologiques et espaces nucléaires.

1953tik 1956ra, Sao Pauloko eta Kansasko unibertsitateetan ibili zen. Urte haietan, bestelako alor batzuk hasi zen lantzen, topologia eta geometria, bereziki. Kansas utzirik, Ikerketa Zientifikorako Nazio Zentrora itzuli zen. 1959an, lanpostu bat onartu zuen Ikerketa Zientifiko Aurreratuetako Institutuan. 1966an, Fields domina jaso zuen.

Ekarpenik garrantzitsuenak geometrian, zenbakien teorian, topologian eta analisi konplexuan egin zituen Grothendieckek. Weilen zenbakien teoriaren aieruak frogatzeko baliagarria izan zen teoria bat asmatu zuen. Riemann-Roch teoremaren froga aljebraiko bat ere eman zuen. 1988an erretiratu zen; urte hartan bertan, ezetza eman zion Crafoord sariari.

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ (Ingelesez) Jackson, Allyn. (2004). (PDF)Notices of the American Mathematical Society 5110.
↑ (Ingelesez) Weber, Bruce; Rehmeyer, Julie. (2014-11-14). «Alexander Grothendieck, Math Enigma, Dies at 86» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2020-05-08).
↑ (Frantsesez) Cartier, Pierre. (2004). «Un pays dont on ne connaîtrait que le nom (Grothendieck et les " motifs ")» (PDF) Réel en mathématiques-psychanalyse et mathématiques. Editions Agalma (Noiz kontsultatua: 2020-05-08).

Datuak: Q77141
Multimedia: Alexander Grothendieck / Q77141

[1] (Ingelesez) Jackson, Allyn. (2004). (PDF)Notices of the American Mathematical Society 5110.

[2] (Ingelesez) Weber, Bruce; Rehmeyer, Julie. (2014-11-14). «Alexander Grothendieck, Math Enigma, Dies at 86» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2020-05-08).

[3] (Frantsesez) Cartier, Pierre. (2004). «Un pays dont on ne connaîtrait que le nom (Grothendieck et les " motifs ")» (PDF) Réel en mathématiques-psychanalyse et mathématiques. Editions Agalma (Noiz kontsultatua: 2020-05-08).

[1]

[2]

[3]

Alexander Grothendieck
(1970) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Alexander Raddatz
Jaiotza	Berlin, 1928ko martxoaren 28a
Herrialdea	Alemaniar Inperioa 1945) aberrigabea (1945 - 1971) Frantzia (1971 -
Bizilekua	Berlin Lasserre Vendargues
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Saint-Girons eta Saint-Lizier, 2014ko azaroaren 13a (86 urte)
Familia
Aita	Sascha Schapiro
Ama	Hanka Grothendieck
Hezkuntza
Heziketa	Le Collège-Lycée Cévenol International ^(en) (1942 - 1945) Montpellierreko Unibertsitatea (1945 - 1948) École normale supérieure (1948 - 1949) Nancy-Université ^(en) (1949 - 1953)
Tesia	Produits tensoriels topologiques et espaces nucleaires ^(en)
Tesi zuzendaria	Laurent Schwartz Jean Dieudonné
Doktorego ikaslea(k)	Pierre René Deligne Luc Illusie ^(en) Jean-Louis Verdier ^(en) Pierre Berthelot ^(en) Jean Giraud ^(en) Michel Raynaud ^(en) Michel Demazure ^(en) William Messing ^(en) Michèle Raynaud ^(en) Hoàng Xuân Sính ^(en) Jean-Pierre Jouanolou ^(en) Hamet Seydi ^(en) Marcus Vinicius de Medeiros Wanderley ^(en) Monique Hakim ^(en) Neantro Saavedra-Rivano ^(en) Carlos Contou-Carrère ^(en) Yves Ladegaillerie ^(en)
Hizkuntzak	frantsesa alemana ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	CNRS (1950 - 1958) Institut des Hautes Études Scientifiques ^(en) (1959 - 1970) Collège de France (1970 - 1972) Université Paris-Sud (1972 - 1973) Montpellierreko Unibertsitatea (1973 - 1984) CNRS (1984 - 1988)
Lan nabarmenak	ikusi Reaping and sowing ^(en) Grothendieck–Hirzebruch–Riemann–Roch theorem ^(en) Birkhoff–Grothendieck theorem ^(en) Ax–Grothendieck theorem ^(en) Grothendieck trace theorem ^(en) Grothendieck existence theorem ^(en) Grothendieck's connectedness theorem ^(en) Grothendieck universe ^(en) Grothendieck–Teichmüller group ^(en) Grothendieck–Ogg–Shafarevich formula ^(en) Grothendieck group ^(en) Grothendieck topology ^(en) Tarski–Grothendieck set theory ^(en) Brieskorn–Grothendieck resolution ^(en) Grothendieck category ^(en) Grothendieck spectral sequence ^(en) G-ring ^(en) Grothendieck trace formula ^(en) Grothendieck connection ^(en) fibered category ^(en) Grothendieck inequality ^(en) Grothendieck local duality ^(en) Éléments de géométrie algébrique ^(en) Tutte–Grothendieck invariant ^(en)
Jasotako sariak	ikusi Fields Domina (1966) Émile Picard Medal (1977) Crafoord Prize in Mathematics (1988) Cours Peccot (1957)
Kidetza	Nicolas Bourbaki Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia