Aldo Moro
Aldo Romeo Luigi Moro (Maglie, Apulia, 1916ko irailaren 23a – Erroma, 1978ko maiatzaren 9a) italiar politikaria izan zen, Democrazia Cristiana alderdiko kidea. Bi aldiz izan zen Italiako lehen ministroa, 1963tik 1968ra eta 1974tik 1976ra. 1978an Brigada Gorriak talde armatuak bahitu eta hil zuen, 55 egunez gatibu eduki ondoren.
.png)
.svg){kind=logo}
Bizitza aldatu
Zuzenbide ikasketak amaitu ondoren irakaskuntzan eta politikan aritu zen. Alderdi demokristauaren idazkari orokorra izan zen 1959tik 1964ra eta lehendakaria 1976tik 1978ra. Behin baino gehiagotan ministro izan zen, eta lehen ministro ere izan zen 1963tik 68ra eta 1974-1976 bitarteko urteetan. Kargu hauetatik erdi-ezkerreko politika bultzatu zuen. Errepublikako lehendakari hautatu zuten, eta kargua hartu behar zuen egunean, 1978ko martxoaren 16an, Brigada Gorriek bahitu zuten. Aldo Mororen hilotza Erromako kale batean agertu zen urte bereko maiatzaren 9an.
Aldo Mororen bahitze eta hilketa aldatu
1970eko hamarkadan eskuineko nahiz ezkerreko indakeria politikoak astindu zuen Italia. Fani kaleko sarraskia izan zen berunezko urte horietako gertaerarik hunkigarrienetakoa: 1978ko martxoaren 16an, Brigada Gorriak taldeak Aldo Moro, alderdi demokristauaren burua eta Errepublikako lehendakaria, bahitu zuen, haren bost eskoltak hil eta eta gero. Hainbat presoren askatasuna eskatzen zuten Mororen biziaren ordain. 55 eguneko bahiketa eta gero, ez zen konpontzeko modurik izan eta Brigadek hil egin zuten politikari demokristaua, izan ziren negoziazio guztiek huts egin eta gero[1].
Hilketa horren ostean, 1978ko maiatzaren 10ean, Francesco Cossiga barne ministroak dimisioa eman zuen. Abuztuaren 10ean, Carabinieri-en buruzagi Carlo Alberto Dalla Chiesak hartu zuen terrorismoari aurre egiteko ekintzak antolatzeko ardura (orduko lehen ministro Giulio Andreottiren erabakiz). Dalla Chiesak teknika berritzaileak erabili zituen terrorismoari aurre egiteko ikerketetan eta emaitza onak lortu zituen. Italiako agintariek gobernuaren ordezkari bidali zuten Siziliara 1982. urtean, mafiaren kontrako borrokan lan egitera, baina ez zioten inolako baliabiderik eman, ezta babes politikorik ere (barne ministro lanetan zebilenean ez bezala). Gobernuak bakar-bakarrik utzi zuen Dalla Chiesa eta 1982ko irailaren 3an Palermoko mafiak bera eta bere emazte gaztea erail zituen.
1979ko apirilaren 7an, Toni Negri, unibertsitateko irakaslea eta teoriko marxista, langileen autonomia-mugimenduen zale, espetxeratu zuten, akzioaren «egile intelektuala» izan zelakoan. Partido Radicalak bere hautes-zerrendetan sartu zuen handik urte gutxi batzuetara, eta aske atera zen. Inmunitatea kendu zioten, baina, eta Frantziara ihes egin zuen, Berunezko urteetan parte eduki zuten beste milaka italiarrekin batera, borroka armatuaren aldekoak izan, ala besterik gabe langileen antolaketa autonomoaren aldekoak eta anti-sistema izan[1].
Francesco Cossiga Errepublikako lehendakaria izatera iritsi zen, baina berriz eman zuen dimisioa, ustelkeria kasu eskandaluzkoak gertatu eta gero, zeinetan Andreotti bera eta Bettino Craxi Alderdi Sozialistako burua ere nahastuta ibili baitziren[1].
Gertakari horien azalpen ofizialetan oraindik guztiz argitu ez diren atal batzuk daude. Hogeita hamar urte geroago, Mororen alargunak salatu zuen «estatu arrazoia» nagusitu izana, benetan ezkutatzen duena Moro deserosoa zela, baita bere alderdiko kideentzako ere. Izan ere, Morok aldezten omen zuen Italiako Alderdi Komunista (PCI) demokristauekin batera gobernuan sartzea (konpromiso historikoa deitu zena). CIAk hartu zuela parte zabaldu da, PCI gobernura irits zedin saihesteko; eta gero eta zabalduago dago Brigada Gorriak manipulatu egin zituztela batetik eta bestetik, estatu gizona bizirik atera ez zedin[1].
Ikus, gainera aldatu
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2016/11/7 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ a b c d Aldo Moro. argia.eus, Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 3.0 Unported (CC BY-SA 3.0) lizentzia (Noiz kontsultatua: 2016-11-7).
