Aguilar Kodes
Aguilar Kodes[1] ([aɣuilaɾ koðes̺] euskaraz Euskaltzaindiaren arabera; Arranotegi [aranoteɣi] euskaraz baina ez ofizialki) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrako merindadekoa. 94 biztanle zituen 2014. urteko erroldan.
Aguilar Kodes | |||
---|---|---|---|
Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||
Aguilar Kodesen ikuspegi orokorra. | |||
| |||
Kokapena | |||
Herrialdea | Euskal Herria | ||
Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||
Merindadea | Lizarra | ||
Eskualdea | Vianaldea | ||
Administrazioa | |||
Estatua | Espainia | ||
Erkidegoa | Nafarroa | ||
Izen ofiziala | Aguilar de Codés | ||
Alkatea | Amparo Labeaga Díaz de Zerio (AIAC, indep.) | ||
Posta kodea | 31xxx | ||
INE kodea | 31008 | ||
Herritarra | aguilartar[1] | ||
Geografia | |||
Koordenatuak | 42°36′46″N 2°23′21″W / 42.6128°N 2.3892°W | ||
Azalera | 18,16 km² | ||
Garaiera | 731 metro | ||
Distantzia | 84,5 km (Iruñetik) | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 76 (2023: 0) | ||
Dentsitatea | 4,09 biztanle/km² | ||
Zahartzea[2] | % 44 | ||
Ugalkortasuna[2] | ‰ 153,85 | ||
Ekonomia | |||
Jarduera[2] | % 0 (2011) | ||
Desberdintasuna[2] | % 0 (2011) | ||
Langabezia[2] | % 7,55 (2013) | ||
Euskara | |||
Euskaldunak[2][3] | % 6,50 (2018: %4,67) | ||
Datu gehigarriak | |||
Webgunea | http://www.aguilardecodes.es/ |
Izena aldatu
Euskaltzaindiaren 1979ko Euskal Herriko udalen izendegia bi forma eman zituen herriarentzat, Agilar eta Arranotegi: bata, grafia euskaratua; eta bestea, asmakuntza.[4] Hala ere, Nafarroa Garaiko herrien izenak arautu dituen Euskaltzaindiaren 155. arauak Aguilar Kodes finkatu zuen euskara baturako araututako izentzat, 2008an.[5]
Geografia aldatu
Aguilar Kodes Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean dago, Arabarekiko mugan.
Herrigunearen kanpoaldean, Viana eta Kanpezu batzen dituen errepidetik gertu, eta itsasoaren mailatik 736 metrora, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak jarritako meteorologia estazioa dago.[6]
Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.
Ikusi edo aldatu datu gordinak.
Udalerri mugakideak aldatu
Aguilar Kodesek mugakide ditu Cabredo eta Genevilla eta Arabako Santikurutze Kanpezu, iparraldean; Azuelo, ekialdean; Aras, Viana eta Arabako Oion, hegoaldean; eta Lapoblación eta Marañón, mendebaldean.
Auzoak aldatu
Herriak auzo hauek ditu: Kale Nagusia, Solana, Auzo Berria, Etxe Merkeak eta Gurutzeko kalea
Historia aldatu
1219an Antso Azkarrak hiribildua eratu zuen. Lehen Karlistaldian hainbat borroka izan ziren herriaren inguruetan, eta Tomas Zumalakarregik zuzendutako gizonek herrian hartu behar izan zuten babesa behin baino gehiagotan.
Ekonomia aldatu
Parke eolikoa aldatu
Aguilar Kodes eta Azuelo udalerrien artean, Las Llanas de Codés izeneko gunean, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak eraikitako bi parke eoliko daude, Codés Aguilar eta Codés Azuelo izenekoak. Lehenak 50,00 megawatteko potentzia dauka; eta bigarrenak, 43,20 megawattekoa. Parkeen jabea Acciona Energia da gaur egun.
Demografia aldatu
Aguilar Kodesko biztanleria |
---|
Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko hiru etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %2,73 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika aldatu
Udaletxea aldatu
- HELBIDEA: Herriko Plaza, z. g.
Alkateak aldatu
Hauek izan dira Aguilar Kodesko azken alkateak:
Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia | |
1979 | 1983 | Independenteak[7] | ||
1983 | 1987 | Aliantza Popularra/Alderdi Demokrata Popularra/Batasun Liberala[7] | ||
1987 | 1991 | Nafarroako Alderdi Sozialista[7] | ||
1991 | 1995 | Kudeaketa batzordea[7] | ||
1995 | 1999 | Kudeaketa batzordea[7] | ||
1999 | 2003 | |||
2003 | 2007 | Nafar Herriaren Batasuna[7] | ||
Amparo Labeaga Diaz de Cerio | 2007 | 2011 | Agrupacion Independiente Aguilar de Codes[7] | |
Amparo Labeaga Diaz de Cerio | 2011 | 2015 | Agrupacion Independiente Aguilar de Codes[7] | |
Carlos Diaz de Cerio Perez[7] | 2015 | 2019 | Independenteak | |
Jesus Angel Amescua Martinez de Rituerto[7] | 2019 | Jardunean | Agrupacion Independiente Aguilar de Codes[8] |
Azpiegiturak aldatu
Garraioak aldatu
La Estellesa autobus konpainiak Aguilar Kodes eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu ditu Aguilar Kodesko noranzkoan, eta lau zerbitzu kontrako noranzkoan. Linearen ibilbidea honako hau da:
- Aguilar Kodes - Cabredo - Marañon - Genevilla - Zuñiga - Antzin - Murieta - Lizarra - Villatuerta - Zirauki - Mañeru - Gares - Obanos - Legarda - Zizur Nagusia eta Iruñea
Zerbitzuak aldatu
Aguilar Kodes Kodes Mendizerrako Zerbitzuen Mankomunitateko kidea da. Erakundearen egoitza nagusia Aguilar Kodesen bertan dago, Plaza Nagusian.
Euskara aldatu
Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Aguilar Kodes eremu ez-euskaldunean dago. Hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 2,04k zekiten euskaraz hitz egiten.
Jaiak aldatu
Aguilar Kodesko jaiak Santa Barbararen eta San Kristobalen omenez ospatzen dira. Erromeriak antolatzen dituzte izen bereko baselizetara.
Ondasun nabarmenak aldatu
- Gurutze Santuaren parrokia
- San Bartolome baseliza
- San Kristobal baseliza
- San Jose baseliza
Aguilartar ezagunak aldatu
- Joaquin Martinez de Zuñiga (1760-1818), elizgizon eta historialaria.
- Juan Antonio Guergué (1789-1839), militarra.
- Domingo Hergueta (1856-1940), historialaria.
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b Euskaltzaindia: 155. araua: Nafarroako udal izendegia.
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskal herriko udalen izendegia. Euskaltzaindia D.L. 2011 ISBN 978-84-95438-74-4. PMC 796264874. (Noiz kontsultatua: 2020-05-10).
- ↑ «Aguilar Kodes» EODA (Euskaltzaindia) (Noiz kontsultatua: 2020-05-10).
- ↑ Nafarroako Meteorologi Agentziaren webgunea.
- ↑ a b c d e f g h i j (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
- ↑ «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz) Aguilar Kodesko Udalaren webgunea.
- (Gaztelaniaz) Aguilar Kodesi buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
- Herriko sarrera, Google Street View zerbitzuan.