Acireale

Acireale; Jaciriali
	Italiako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Italia
Eskualdea	Sizilia
Italiako hiri metropolitarra	Metropolitan City of Catania
Jatorrizko izena	Jaciriali
Posta kodea	95024
ISTAT kodea	087004
Herriburua	Q49280863
Geografia
Koordenatuak	37°36′45″N 15°09′56″E / 37.6125°N 15.1656°E
Azalera	40.43 km²
Altuera	102 m
Mugakideak	Aci Castello, Aci Catena, Aci Sant'Antonio, Giarre, Riposto, Santa Venerina eta Zafferana Etnea
Demografia
Biztanleria	50.515 (2023ko urtarrilaren 1a); 0 (2023)
Dentsitatea	1.249,44 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	095
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Mar del Plata, Viareggio eta Torre Annunziata
Katastro kodea	A028
Sailkapen sismikoa	2 (Ertaina)
Matrikula	CT
Hizkuntza ofiziala	italiera
	comune.acireale.ct.it

Acireale (sizilieraz: Jaciriali) Siziliako (Italia) Cataniako probintziako komuna bat da. 52.954 biztanle ditu^[1], eta 39 km²^[2]. Siziliako ekialdeko kostaldean kokatua, Cataniatik 15 km iparraldera^[3], ezaguna da bere eraikin barrokoengatik. Elizen kopurua kontuan hartuz, Ehun kanpaien hiria edo Hegoaldeko Vatikano izenekin ezaguna da. Itsas ondoan dago, baina 102 metroko altueran. Itsasoaren ondoan, Santa Maria la Scalaren frakzioa dago. Ondoko komunak Aci Castello, Acicatena, Aci Sant'Antonio, Giarre, Riposto, Santa Venerina eta Zafferana Etnea dira.

Acirealen iturri termalak daude; ur sendagarriak dira, sufrez, iodoz eta sodioz hornituak. Acirealeko inauteriek ospe handia dute Italian.

Historia aldatu

Acirealeren jatorriak antzinakoak dira. Greziar Xifonia hiria omen zen. Erromatar garaian Akis hiria zegoen, Gerra Punikoetan sartu zena. Ovidioren Metamofosian maitasun handia sortu zen Azis (Azis ibaiaren espiritua) eta Galatea, itsas-ninfa. Mitologiaren arabera, Azisen heriotza zela eta, Galatearen malkoek, Azis ibaia, Fiume di Jaci, sortu zuten^[4]. Erdi Aroan, hiria hedatu zen gazteluaren inguruan (gaurko Aci Castello). Bizantziar garaian Jachium deitu zen. Arabiarrek berriz, Al-Yäj (arabieraz: الياج‎) eta geroago, Aquilia.

Bizantziar garaian, garapen ekonomiko eta artistikoa ezagutu zuen. 1169 urteko lurrikararen ondorioz, Acirealeko biztanleek alboko herrietara ihes egin zuten babes bila. Espainiarrak lurraldeaz jabetu zirenean, Filipe IV.a Espainiakoak 1642an Aci izenaren ordez Acireale izendatu zuen. 1693an, beste lurrikara batek hiria guztiz suntsitu zuen. Beranduago, hiritarrek berreraiki zuten estilo barrokoan. Garibaldiren expedizioaren (1861) Sizilia Napoliko Erresumatik askatu zuena, Acireale izan zen lehen hiria Borboien kontra matxinatzean. 1941ean, aliatuen bonbardatu zuten hainbat hildako zibil eraginez.

Gaur egun, Acireale nekazaritza eta merkataritzako gune garrantzitsua da. Tokiko ekonomia turismoan oinarrituta dago.

Barrutiak aldatu

Barruti hauek ditu: Santa Maria la Scala, Santa Tekla, Stazzo, Pozzillo, Santa Maria Ammalati, Guardia, Mangano, Capomulini, San Cosmo, Batatelle, Pennisi, Fiacanda, Loreto, Piano d'Api, Aciplatani, Scillichenti, Santa Caterina, Santa Maria delle Grazie, Santa Maria la Stella, San Giovanni Bosco.