Jim Thorpe: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xabitxu (eztabaida | ekarpenak)
Orrialde berria: thumb|250px|Jim Thorpe 1912ko Olinpiar Jokoetan '''Jacobus Franciscus Thorpe''', '''Jim Thorpe''' bezala ezagunagoa (1887ko [[maiatzak ...
 
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Jim Thorpe1912 Olympics.jpg|thumb|250px|Jim Thorpe 1912ko Olinpiar Jokoetan]]
'''Jacobus Franciscus Thorpe''', ezgunagoa '''Jim Thorpe''' bezala ezagunagoaizenarekin ([[1887]]ko [[maiatzakmaiatzaren 27]]a - [[1953]]ko [[martxoakmartxoaren 28]]a), kirolari estatubatuar bat izan zen, egungo [[Olinpiar Jokoak|Olinpiar Joko]]etako kirolari aldaberenetako bat bezala hartua izan dena. [[Pentatloi]] eta [[dekatloi]]ko txapeldun olinpikoa izan zen, baita [[futbol amerikar]], [[beisbol]] eta [[saskibaloi]] jokalaria ere.
 
==Bizitza==
Bere jatorriari buruzko informazioa, iturriaren araberakoa da. [[1887]]ko [[maiatzak 27]]an jaio zen, indiar lurraldean, egungo [[Oklahoma]] estatuan. Bere indiar jatorriko izena '''Wha-Tho-Tuk''' zen, "bidezidor dizdiratsua" esan nahi duena, bera jaio zen unean, eguzki izpi batek, bera aurkitzen tokia argiztatu bait zuen. Bataio ziurtagirian, '''Jacobus Franciscus Thorpe''' bezala agertzen da.
 
Bere jatorriari buruzko informazioa, iturriaren araberakoa da. [[1887]]ko [[maiatzakmaiatzaren 27]]an jaio zen, indiar lurraldean, egungo [[Oklahoma]] estatuan. Bere indiar jatorriko izena '''Wha-Tho-Tuk''' zen, "''bidezidor dizdiratsuadistiratsua''" esan nahi duena, bera jaio zen unean, [[eguzki]] izpi batek, bera aurkitzen tokia argiztatu bait zuenbaitzuen. Bataio ziurtagirian, '''Jacobus Franciscus Thorpe''' bezala agertzen da.
 
Bere aita, Hiram Thorpe, irlandar gizon baten eta indiar emakume baten semea zen, bere amaren aldeko aiton-amonak, gizon frantziar bat eta emakume indiar bat ziren bitartean.
8 ⟶ 10 lerroa:
Bere anaia biki Charlierekin batera, bere eskola ikasketak Oklahomako [[Stroud]] herrian hasi zituen, indiar eskolan. Bere anaia, pneumoniak jota hil zen 8 urte zituenean. Honek, eragin handia izan zuen Jimengan, eta zenbait alditan ihes egin zuen eskolatik. Bere aitak, orduan [[Kansas]]eko Haskell herriko Nazioen Indiar Unibertsitatera bidali zuen. Handik bi urtera, bere ama hil zen, eta Thorpe depresio gogor batetan erori zen. Bere aitarekin izandako zenbait eztabaiden ondoren, bere etxea utzi zuen, eta zaldi arrantxo batetan lanean hasi zen.
 
[[1904]]an, bere aitaren ondora itzuli zen, eta [[Pennsylvania]] estatuko [[Carlisle]]ko Indiar Eskola Industrialean sartu zen, bertan futbol amerikarrean jokatzen hasi zelarik. Urte horretan bertan, bere aita hil ondoren, eskola utzi zuen eta zenbait urtez, etxaldeko bere lanera itzuli zen, ondoren, [[1907]]an, berrisberriz Carlislera itzuli eta bere kirolari karrera hasteko. Urrengo urteetan, [[atletismo]]az gain, [[futbol amerikar]]ra, [[beisbol]]a, [[lacrosse]]a, [[saskibaloi]]a eta [[aretoko dantza]] ere praktikatu zituen.
 
Nazio mailan ezaguna izaten hasi zen [[1911]]n, bere eskolarekin, futbol amerikarreko eskolarteko txapelketa nazionala irabazi zuenean. Kirol hau zen Thorpen gogokoena, hala ere, atletismo pistan lortu zuen mundu osoan ospea.
 
[[1912]]an, [[Estokolmo]]ko olinpiar jokoetan parte hartu zuen. [[Pentatloi]]an ([[luzera jauzia]], [[xabalina jaurtiketa]], 200 metro, [[diskadisko jaurtiketa]] eta [[1500 metro]]) urrezko domina lortu zuen, eta beste horrenbeste egin zuen [[dekatloi]]an. [[Altuera jauzia|Altuera jauzi]]ko luzera jauziko finaletan ere parte hartu zuen, lehenean 4. postua eta bigarrenean 7.a lortuz.
 
Hurrengo urtean, dominak kendu zizkioten, urte batzuk lehenago, beisbol erdiprofesionalean parte hartzeagatik astean 25$ kobratuz. Honen alde positiboa, beisbol talde profesionalen eskaintza gozoak jaso zituela da. [[New York Giants]] taldeak fitxatu zuen, eta, ondoren, beste talde batzuetan ere jokatu zuen, [[1928]]an erretiratu zen arte.
24 ⟶ 26 lerroa:
[[1982]]ko urrian, [[Nazioarteko Batzorde Olinpikoa]]k, Thorperi, honek lortutako dominak itzuli zizkion, bere semeetako bi izan zirelarik dominak jantzi zituztenak.
 
=== FamiliakoFamilia bizitza ===
[[1913]]an Iva Millarrekin ezkondu zen Carlislen, eta lau seme-alaba izan zituzten: Jim Jr, bi urte zituela hil zena, Gale, Charlotte eta Grace. Thorpek alkoholarekin zituen arazoak zirela eta, [[1924]]an banandu ziren. [[1926]]an berriz ezkondu zen, Freeda Kirkpatrickekin, honekin ere lau seme-alaba izan zituelarik: Carl, William, Richard eta John.
 
Bere kirol karrera amaitu ondoren, bere familia aurrera ateratzeko borrokatu zuen. Kiroletatik kanpo lan egiteko zailtasun handiak izan zituen, eta ez zuen denbora askorik irauten postu berean. Gainera, [[1929]]an hasitako [[Depresio Handia]]k, gauzak asko okertu zituen, eta Thorpe lan batetik bestera joan zen. ExtraEtxera bezala lan egin zuen zenbait filmetan, ia beti, indiar buruzagi paperean. Eraikuntzan ere lan egin zuen, baita klub atezain bezala ere, eta [[1945]]ean, merkataritza nabigazioan zegoen.
 
Lau urte lehenago, bere bigarren emazteagandik dibortziatu zen, etxetik urrun ematen zuen denbora luzeagatik. [[1950]]ean ia erabat porrot eginda zegoen, karitatez eraman zuten ospitalera ezpaineko minbizi bategatik. Hiru urte beranduago, bere hirugarren bihotzekoa jasan zuen, bere hirugarren emaztearekin bazkaltzen ari zela, handik gutxira hil zelarik, 65 urte zituenean.