Afelio: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t wikidata interwiki |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
4. lerroa:
[[Lurra]]ren afelioan ([[udako solstizio]]a baino 14 bat egun geroago), Eguzkiaren eta gure planetaren arteko distantzia 152.097.700 kilometro da; [[perihelio]]an ([[neguko solstizio]]a baino 14 bat egun geroago), berriz, 147.098.070 kilometro.
==
[[Perihelio]]a (q) eta [[afelio]]a (Q) Eguzkiaren inguruko gorputz baten orbita zuzenaren punturik hurbilenak eta urrunenak dira, hurrenez hurren.
Garai jakin bateko elementu oskulatzaileak beste garai batekoekin alderatzeak desberdintasunak sortuko ditu. Perihelioak sei elementu oszilatzaileetako bat bezala igarotzen duen denbora ez da Eguzkiarekiko gutxieneko distantzia errealaren iragarpen zehatza ([[bi gorputzeko eredu]] generiko baterako izan ezik), [[n-gorputzen arazoa|eredu dinamiko osoa]] erabiliz. Perihelioaren igarotze-iragarpen zehatzek [[zenbakizko integrazio]]a eskatzen dute.
=== Barne planetak eta kanpo planetak ===
Hurrengo bi irudiek [[Eguzki Sistema]]ko planeten orbitak, orbita-nodoak eta perihelioaren (q) eta afelioaren (Q) posizioak erakusten dituzte, Lurraren [[plano ekliptiko]]aren [[ipar polo]]tik ikusita, Lurraren [[plano orbital]]arekin planoa partekatzen baitu. Planetek Eguzkiaren inguruan biratzen dute [[Erlojuaren aurkako|erlojuaren orratzen kontrako]] noranzkoan, eta, planeta bakoitzerako, orbitaren zati urdina plano ekliptikoaren iparraldera mugitzen da, zati arrosa hegoaldera, eta puntuek perihelioa (berdea) eta afelioa (laranja) markatzen dituzte.
Lehen irudiak (behean ezkerrean) barne planetak erakusten ditu, Merkurio, Artizarra, Lurra eta Marte. Erreferentziazko lurraren orbita horiz koloreztatuta dago eta erreferentziazko plano orbitala irudikatzen du. Udaberriko ekinozioaren unean, Lurra irudiaren behealdean dago. Bigarren irudiak (behean, eskuinean) kanpoko planetak erakusten ditu: Jupiter, Saturno, Urano eta Neptuno.
[[Nodo orbital]]ak "nodoen lerroaren" muturreko bi puntuak dira, non planeta baten orbita inklinatua erreferentziazko planoarekin gurutzatzen den; hemen orbita baten sekzio urdina arrosarekin dagoen puntuak bezala "ikus" daitezke<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Darling|izenburua=line of nodes|url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/L/line_of_nodes.html|sartze-data=2022-12-26}}</ref>.
<gallery caption="" widths="300px" heights="300px" mode="packed">
Image:Inner Planet Orbits 02.svg|Perihelioa (berdea) eta afelioa (laranja) [[Eguzki Sistema]]ko barne planetatan.
Image:Outer Planet Orbits 02.svg|Perihelioa (berdea) eta afelioa (laranja) [[Eguzki Sistema]]ko kanpo planetatan.
</gallery>
=== Apsideen lerroak ===
Grafiko honek erakusten du nola Eguzki-sisteman dauden gorputzen perihelioaren eta afelioaren arteko aldeak oso desberdinak diren. Planetak, planeta-nano ezagunak (Zeres barne) eta Halley kometa ere sartzen dira grafikoan. Barra horizontal bakoitzaren luzera da Eguzkiaren inguruan biratzen dutenean duten distantziaren aldea. Bi puntu horien arteko distantziari deitzen zaio apsideen lerroa.
<div class="thumb" style="width:auto; margin: 0 auto; overflow:hidden;">
<div class="thumbinner">
<timeline style="width:100%; overflow:hidden;">
ImageSize = width:1600 height:200
PlotArea = left:80 right:0 top:0 bottom:20
Period = from:0 till:14700
TimeAxis = orientation:horizontal
Colors =
id:grid_major value:gray(0.75)
id:grid_minor value:rgb(0.75,0.75,1)
ScaleMajor = unit:year increment:500 start:0 gridcolor:grid_major
ScaleMinor = unit:year increment:1496 start:0 gridcolor:grid_minor
BarData =
bar:au
bar:dummy1 text:[[Planeta|PLANETAK]]
bar:planets
bar:dummy2 text:[[Kometa|Kometak_(adb)]]
bar:comet text:
bar:dwarf_planets1 text:[[Planeta_nano|PLANETA]]
bar:dwarf_planets2 text:[[Planeta_nano|NANOAK]]
bar:dwarf_planets3
bar:dwarf_planets4
PlotData =
fontsize:M
bar:dummy1 text:_ color:white at:0
bar:dummy2 text:_ color:white at:0
bar:planets width:48 text:[[Merkurio_(planeta)|Merkurio]] color:lightpurple from:46 till:70 shift:(0,14)
bar:planets width:48 text:[[Artizarra]] color:redorange from:107 till:109 shift:(0,1)
bar:planets width:48 text:[[Lurra]] color:oceanblue from:147 till:152 shift:(0,-12)
bar:planets width:48 text:[[Marte]] color:coral from:207 till:249 shift:(0,-25)
bar:planets width:48 text:[[Jupiter]] color:orange from:741 till:816
bar:planets width:48 text:[[Saturno]] color:yellow from:1350 till:1504
bar:planets width:48 text:[[Urano]] color:skyblue from:2735 till:3006
bar:planets width:48 text:[[Neptuno]] color:blue from:4460 till:4537
bar:dwarf_planets2 width:18 text:[[Zeres_(planeta nanoa)|Zeres]] color:tan2 from:381 till:446 shift:(0,-4)
bar:dwarf_planets1 width:18 text:[[Pluton_(planeta nanoa)|Pluton]] color:lavender from:4437 till:7376 shift:(0,-4)
bar:dwarf_planets2 width:18 text:[[Haumea_(planeta nanoa)|Haumea]] color:tan1 from:5158 till:7706 shift:(0,-4)
bar:dwarf_planets3 width:18 text:[[Makemake_(planeta_nanoa)|Makemake]] color:pink from:5672 till:7895 shift:(0,-4)
bar:dwarf_planets4 width:18 text:[[Eris_(planeta_nanoa)|Eris]] color:lightorange from:5766 till:14595 shift:(-250,-4)
bar:dwarf_planets4 text:[[Eguzkia|EGUZKIA]] color:yellow from:0 till:0.696 shift:(2,-20)
bar:comet width:12 text:[[Halley_kometa]] color:yellowgreen from:88 till:5251 shift:(0,-4)
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|0AU]] at:0
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|10_AU]] at:1326
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|20_AU]] at:2822
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|30_AU]] at:4318
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|40_AU]] at:5814
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|50_AU]] at:7310
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|60_AU]] at:8806
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|70_AU]] at:10302
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|80_AU]] at:11798
bar:au shift:(1,-12) text:[[Unitate_astronomiko|90_AU]] at:13294
LineData =
at:10 color:yellow layer:front
TextData =
pos:(10,192) text:[[Unitate_astronomiko|Unitate]]
pos:(10,182) text:[[Unitate_astronomiko|astronomiko Eguzkitik]]
pos:(20,15) text:Milioi km\nEguzkitik
</timeline>
<div class="thumbcaption">
[[Eguzki Sistema]]ko hainbat gorputzen distantziak. Ezkerreko eta eskumako alboek markatzen dute gorputz bakoitzaren perihelioa eta afelioa. Barra luzeagoa bada, [[eszentrikotasun orbital]] handiagoa izango dute. Eguzkiaren erradioa 0,7 milioi kilometro da, eta Jupiterren erradioa 0,07 milioi kilometro, biak oso txiki irudi honetan eraginik izateko.
</div></div></div>
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}
== Ikus, gainera ==
* [[Perihelio]]
== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}
[[Kategoria:Astronomia]]
| |||