Pop: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
23. lerroa:
=== Teknologiak eta hedabideak ===
1940ko hamarkadan, [[mikrofono]] hobetuaren diseinuari esker, kantu-estilo intimoagoa lortu zen, eta, hamar edo hogei urte geroago, 45 b/min-ko erregistro merkeago eta iraunkorragoek "iraultza ekarri zuten popa zabaltzerako moduan", eta, horri esker, pop musika "disko-/irrati-/film-izarren sistema" bihurtu zen. Beste aldaketa teknologiko bat 1950eko hamarkadan telebistaren eskuragarritasun orokorra izan zen, telebista bitartez emandako emanaldiekin. Horren ondorioz, "pop izarrek presentzia bisuala izan zuten". 1960ko hamarkadan, [[transistore]] merkeak zituzten eta eramangarriak ziren irratiak sortu zirenean, garai hartako nerabeek musika etxetik kanpo entzun ahal izatea eragin zuen. 80. hamarkadaren hasieran, pop musikan eragin handia izan zuen [[MTV]] bezalako musika-kanalak, zeinak "erakarpen handia zuten [[Michael Jackson]] eta [[Madonna (abeslaria)|Madonna]] bezalako artistei lagundu baitzien".<ref>{{Erreferentzia|izena=Paolo|abizena=Hewitt|izenburua=Steve Marriott: All Too Beautiful|argitaletxea=Dean Street Press|hizkuntza=en|data=2015-09-07|url=https://books.google.es/books?id=CxhzCgAAQBAJ&pg=PT162&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-1-910570-69-2|sartze-data=2022-12-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Simon|abizena=Frith|izenburua=On Record: Rock, Pop and the Written Word|argitaletxea=Routledge|hizkuntza=en|abizena2=Goodwin|izena2=Andrew|data=2006-05-23|url=https://books.google.es/books?id=lauJAgAAQBAJ&redir_esc=y|isbn=978-1-134-93951-0|sartze-data=2022-12-02}}</ref>
[[Fitxategi:Michael Jackson in 1988.jpg|alt=Michael Jackson 2nd June 1988. "Wiener Stadion" venue in Vienna, Austria.|thumb|<bdi>Michael Jackson 2nd June 1988. "Wiener Stadion" venue in Vienna, Austria.</bdi>]]
Kanta ugari grabatzea (1960ko hamarkadatik aurrera) eta [[sampling]] digitala (1980ko hamarkadatik aurrera) ere erabili izan ziren pop musika sortzeko. 60. hamarkadaren erdialdean "progresiboa" hitza maiz erabiltzen zen, eta abesti eta single bakoitzak aurrekoarekin "progresioa" izan behar zuela uste zen. [[Simon Reynolds]] musika-kritikariak idatzi zuenez, 1967tik aurrera, pop "progresioaren" eta "masa-poparen" arteko bereizketa bat egongo zen, "nesken eta mutilen artean, klase ertainaren eta langile-klasearen artean ere, oro har".<ref>{{Erreferentzia|izena=Jacqueline|abizena=Edmondson|izenburua=Music in American Life: An Encyclopedia of the Songs, Styles, Stars, and Stories that Shaped our Culture [4 volumes]: An Encyclopedia of the Songs, Styles, Stars, and Stories That Shaped Our Culture|argitaletxea=ABC-CLIO|hizkuntza=en|data=2013-10-03|url=https://books.google.es/books?id=TQPXAQAAQBAJ&redir_esc=y|isbn=978-0-313-39348-8|sartze-data=2022-12-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=No Apologies: A Critique of the Rockist v. Poptimist Paradigm, PopMatters|hizkuntza=en-US|data=2015-08-10|url=https://www.popmatters.com/rockism-vs-poptimism-2495499446.html|aldizkaria=PopMatters|sartze-data=2022-12-02}}</ref>
=== Estiloaren bilakaera ===
Bere garapenean zehar, pop musikak herri musikako beste genero batzuen eraginak bereganatu ditu. Pop musika goiztiarra egiturarako [[balada]] sentimentalean oinarritu zen, [[gospel]] eta [[soul]] musikako ahots-harmoniak erabili zituen, [[jazz]] eta [[rock]] musikaren instrumentazioa, [[Musika klasiko|musika klasikoa]]<nowiki/>ren orkestrazioa, [[Dantzarako musika|dantza-musika]]<nowiki/>ren tempoa, musika elektronikoaren babesa, [[Hip hop|hip-hop]] musikaren elementu erritmikoak eta [[rap]]-eko ahozko pasarteak. 2016. urtean, 1955 eta 2010 artean grabatutako 464.000 grabazio baino gehiago aztertu zituen [[Scientific Reports]]-ek, eta ikusi zuen 1960ko hamarkadako pop musikarekin alderatuta, gaur egungo pop musikak tonu-progresio gutxiago erabiltzen dituela, batez besteko bolumen handiagoa, instrumentazio eta grabazio-teknika ez hain desberdinak eta barietate tinbriko txikiagoa.
Hirurogeiko hamarkadan, pop musika nagusiaren zatirik handiena bi kategoriatan banatzen zen: [[gitarra]], [[Bateria (musika)|bateria]] eta [[Baxu elektriko|baxu]] taldeak edo abeslariak, orkestra tradizional baten laguntzarekin. Hamarkadaren hasieratik, ohikoa zen pop-aren ekoizleek, konpositoreek eta ingeniariek askatasunez esperimentatzea musika-formarekin, orkestrazioarekin, erreberberazio ez-naturalarekin eta beste soinu-efektu batzuekin. Hona hemen adibide ezagunenetako batzuk: [[Wall of Sound|''Wall of Sound'']] [[Phil Spector]]<nowiki/>ena, adibidez. [[New Yorkeko Unibertsitatea]]<nowiki/>k 2019an egindako azterlan batean 1960ko hamarkadako abestiak gogaikarrienak izan zirela ondorioztatu zuen, 2000 eta 2015 arteko azken urteetako abestiak baino askoz gehiago.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Twee as Fuck|hizkuntza=en|url=https://pitchfork.com/features/article/6176-twee-as-fuck/|aldizkaria=Pitchfork|sartze-data=2022-12-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Glenn|abizena=Collins|izenburua=Rap Music, Brash And Swaggering, Enters Mainstream|hizkuntza=en-US|data=1988-08-29|url=https://www.nytimes.com/1988/08/29/arts/rap-music-brash-and-swaggering-enters-mainstream.html|aldizkaria=The New York Times|issn=0362-4331|sartze-data=2022-12-02}}</ref>
60ko hamarkadaren bukaerarte, artistek ez zuten beren musikaren eduki artistikoa erabakitzen. 60ko hamarkadaren erdialdeko ekonomiaren gorakadaren laguntzarekin, disketxeak artistetan inbertitzen hasi ziren, esperimentatzeko askatasuna emanez eta edukiaren eta merkaturatzearen kontrol mugatua eskainiz. Egoera horrek behera egin zuen 70eko hamarkadaren amaieratik aurrera, eta ez zen berpiztu Interneteko izarren gorakadaraino. 70eko hamarkadaren amaieran garatu zen [[pop indie]] taldeak beste inflexio-puntu bat markatu zuen gaur egungo pop musikaren glamourrarekiko, garai hartan berria zen premisaren arabera eratutako gitarra-taldeekin, zeinek bere musika grabatu eta argitara zezakeelako kontratu diskografiko handirik lortu gabe.
80ko hamarkada gogoratzekoa da grabazio digitalaren erabilera handitu egin zelako sintetizadoreen erabilerari esker, eta [[synth-pop]] musikaren eta instrumentu ez-tradizionalekin egindako beste genero elektroniko batzuen ospea handitu egin zen. 2018an, [[Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn|Kaliforniako Unibertsitat]]<nowiki/>eko [[Irvine (Kalifornia)|Irvine]]<nowiki/>ko ikertzaileek ondorioztatu zuten pop musika "tristeago" bihurtu dela 1980ko hamarkadatik. Pozaren eta argitasunaren elementuen ordez erritmo elektronikoak ezarri dituzte, eta, ondorioz, pop musika 'tristeagoa baina dantzagarriagoa' da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=New study finds pop music has gotten extremely depressing but also more fun to dance to|hizkuntza=en|url=https://www.thefader.com/2018/05/16/sadness-in-pop-music-study|aldizkaria=The FADER|sartze-data=2022-12-02}}</ref>
=== Nazioarteko ospea ===
Pop musika [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batu]]<nowiki/>etako eta [[Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua|Britainia Handi]]<nowiki/>ko musika-industriek menderatu zuten (1960ko hamarkadaren erdialdetik aurrera), eta haien eraginak nazioarteko monopolio bihurtu du, baina eskualde eta herrialde gehienek beren pop musikaren forma dute, eta, batzuetan, joera zabalagoen tokiko bertsioak sortzen dituzte, eta tokiko ezaugarriak ematen dizkiete. Joera horietako batzuek (adibidez, ''[[europopak]]'') eragin nabarmena izan dute generoan.
Mendebaldekoak ez diren herrialde batzuek, hala nola Japoniak, pop musikaren industria oparoa garatu dute, eta industria horren zatirik handiena mendebaldeko pop-erako erabiltzen da. Japoniak urteak daramatza beste edozein herrialdek baino musika gehiago sortzen, AEBek izan ezik.
[[Fitxategi:Dallas Fuel Fans - 2.jpg|thumb]]
Beste musika estilo batzuekin batera garatu zen pop musikako estiloetako bat pop latinoa da. 1950eko hamarkadan ospetsu egin zen Estatu Batuetan, [[Ritchie Valens]]-en rock and rollaren lehen arrakastarekin. Ondoren, pop musikaren arrakasta-zerrendetan arrakasta izan zuten hispanoak eta latindarrak. 1990eko hamarkadako pop arrakastak ezagunak izaten jarraitu zuten, bai jatorrizko generoetan, bai pop musika zabalenean. Pop latinoaren arrakastek, hala nola ''Macarena'' eta ''Despacito'', errekorrak hautsi dituzte mundu osoko pop musikako zerrendetan.<ref>{{Erreferentzia|izena=Abhimanyu|abizena=Ghoshal|izenburua=A nostalgic look back at digital music piracy in the 2000s|hizkuntza=en|data=2018-12-28|url=https://thenextweb.com/news/a-nostalgic-look-back-at-digital-music-piracy-in-the-2000s|aldizkaria=TNW {{!}} Insights|sartze-data=2022-12-02}}</ref>
=== XXI. mendea ===
2000ko hamarkadaren hasieran, 90eko hamarkadaren amaieran nagusi ziren joerek indarrean jarraitzen zuten, baina musikaren industria aldatzen hasi zen jendea Internetetik musika deskargatzen hasi zenean. Jendeak korronte nagusitik kanpo zeuden generoak eta artistak aurkitu ahal izan zituen, eta ospea bultzatu, baina, aldi berean, artista txikiek zailtasun gehiago zuten bizimodua ateratzeko, haien musika pirateatua baitzen. Garai hartako artista ezagunenak [[Justin Bieber]], Rihanna[[Taylor Swift|, Taylor Swift]], [[Lady Gaga]], [[The Black Eyed Peas|Black Eyed Peas]], [[Katy Perry]] eta [[One Direction]] izan ziren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Monica|abizena=Herrera|izenburua=2010 in Music: The Year That Went Pop|hizkuntza=en-US|abizena2=Herrera|izena2=Monica|data=2010-12-10|url=https://www.billboard.com/music/music-news/2010-in-music-the-year-that-went-pop-949446/|aldizkaria=Billboard|sartze-data=2022-12-02}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bopping Through the Bailouts: Why the Great Recession Led to Great Music|hizkuntza=en-US|url=https://www.afterglowatx.com/blog/2019/2/14/bopping-through-the-bailouts-why-the-great-recession-led-to-great-music|aldizkaria=afterglow|sartze-data=2022-12-02}}</ref>
== Pop talde eta bakarkako ezagunak ==
| |||