Karlos III.a Nafarroakoa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
7. lerroa:
|}
|-
| colspan="2" style="text-align:center; padding:0.5em;" bgcolor="white"| [[Irudi:Carlos III.JPG|thumb|center|250px]]
|-
| '''Titulua'''
19. lerroa:
|-
| '''Jaio'''
| bgcolor=#EEEEEE| [[1361]]ko uztailaren 22an, [[Mantes-la-Jolie|Mantes]] hirian
|-
| '''Hil'''
| bgcolor=#EEEEEE| [[1425]]ko irailaren 7an, [[Erriberri]]n
|}
'''Karlos III.a Nafarroakoa''' ([[Mantes-la-Jolie|Mantes]], [[1361]]eko [[uztailaren 22]] - [[Erriberri]], [[1425]]eko [[irailaren 8]]), ezizenez Karlos Noblea, [[Nafarroako Erresuma|Nafarroakoa errege]] ([[1387]] - [[1425]]), [[Evreux-ko kondeen zerrenda|Évreuxko konde]] ([[1387]]-[[1404]]) eta [[Nemours]]eko dukea ([[1404]]-[[1425]]) izan zen.
'''Karloa III.a''' [[Nafarroa]]ko errege izan zen [[1387]] eta [[1425]] urte bitartean. Evreux etxekoa bera, Karlos II. "Gaiztoa"ren semea zen. Bere aita ez bezala Nafarroan bizi izan zen eta barne politikan modernizazio aldaketak egin zituen [[Nafarroako Foru Orokorra]] bezalakoak. Bere erregealdian Iruñeko hiru burguek ([[Nafarreria (Iruñea)|Nafarreria]], [[San Nikolas]] eta [[San Zernin]]) bat egin zuten.▼
[[Evreux leinua|Evreux etxekoa]] bera, [[Karlos II.a Nafarroakoa|Karlos II.a "Gaiztoa"ren]] semea zen. Ama, berriz, [[Joana Frantziakoa|Joana Valoisekoa]] zuen.
== Biografia ==
Nafarroako infantea zela, [[1378]]an, aitaren agindupean, [[Karlos V.a Frantziakoa]]rekin negoziatzeko enbaxada zuzendu zuen. Honek infantea atxilotu eta [[Nafarroa]]k [[Frantzia]]n zituen lurraldeak bahitzea erabaki zuen, [[Cherburgo-Octeville|Cherburg]] menperaezina bakarrik onik aterata. Egindako itaunketan [[Karlos II.a Nafarroakoa|Karlos II.aren]] prestaketak [[Logroño]] hiribildua lortzeko errebelatu zituen. [[Frantzia]]rrek [[Henrike II.a Gaztelakoa]]ri abisatu ondoren, honek [[Nafarroako Erresuma]]ren inbasioa agindu zuen, Karlos II.a [[Brioneseko Ituna]] sinatzera behartuz. Karlos [[1380]]an askatu zuten<ref>Herreros Lopetegi, Susana ''Navarra en la órbita francesa'', ''Historia Ilustrada de Navarra'' liburuan, [[1993]], [[Iruñea]]: [[Diario de Navarra]] ISBN 84-604-7413-5</ref>.
Infanteak [[Leonor Gaztelakoa]], [[Henrike II.a Gaztelakoa]]ren alaba, [[1375]]ean ezkondu zuenez, erresuma bien arteko eztabaidak bukatu zuen eta Ituna eta gero errege bien arteko laguntasuna sortu zuen, [[Joanes I.a Gaztelakoa|Joanes I.a]] eta [[Henrike III.a Gaztelakoa|Henrike III.a]] erregeekin mantenduko zuena.
▲
Garai hartako krisialdi ekonomikoa eta gizartearen aristokraziartzeak (gertuko [[Aragoiko Erresuma]]n bezala) Karlos III.aren kanpoko politikan bakea eta [[Nafarroa]]ko egoera kontuan hartzea bultzatu zuten.
[[Gaztelako Erresuma|Gaztela]], [[Aragoiko Erresuma|Aragoi]], [[Frantzia]] eta [[Ingalaterra]]rekiko harremanak lasaitzea saiatu zuen, lankidetza, [[Avignon]]go [[Aita Saindua|Aita Sainduen]] alde egitea eta elkar ezkontzak bultzatuz.
[[Aragoiko Erresuma|Aragoi]]ekin harremanak estutzeko asmotan, [[Blanka I.a Nafarroakoa|Blanka]] bere alaba nagusiak [[Martin I.a Sizilakoa]] ([[1402]]) ezkondu zuen.
[[Granadako Erresuma|Granada]]ren aurkako gudetan parte hartu zuen [[Gaztelako Erresuma]]rekin batera. [[Joanes II.a Aragoikoa|Joanes infantea]], [[Fernando I.a Aragoikoa]]ren semea, Ixabel eta [[Blanka I.a Nafarroakoa|Blanka]]rekin ([[1412]]) ezkondu zuen.
Era berean, bere arreba zen [[Joana Nafarroakoa]]k [[Henrike IV.a Ingalaterrakoa]] ezkondu zuen.
[[Frantzia]]n, [[Foix]] etxearekin harremanak estutu zituen. Aitaren politika zabalkorra [[Frantzia]]n lagatzeak [[Evreux leinua]] euskaldundu zuen. [[1404]]ko [[Parisko Ituna]] [[Karlos VI.a Frantziakoa]] izandako eztabaidak konpondu zituen, nafarrek [[Xanpaina (eskualde historikoa)|Xanpainan]] eta [[Brie]]n izandako [[Feudalismo|feudoei]] uko eginez. Bere administrazio buruzagi nagusiak ere [[Nafarroa|nafarrak]] ziren.
[[1423]]an, tronuaren oinordekoarentzat [[Vianako Printzea]] titulua eratu zuen, lehendabizikoa bere iloba zen [[Karlos IV.a Nafarroakoa|Karlos Vianako Printzea]] izanik.
Errege kulturazalea eta baketsua izateagatik jarri zioten "noble" ezizena. [[Arte]]ak bultzatu zituen, [[Iruñeko katedrala|Iruñeko katedral gotikoa]] bukatu eta [[Tafalla]] eta [[Erriberri]]n jauregiak eraiki zituen. [[Erriberri]]n bertan hil zen [[1425]]ean. [[Iruñeko katedrala|Iruñeko katedralean]] lurperatu zuten.
== Familia ==
{| class="wikitable" border = "1" width="100%"
|-
| width="25%" align="center"| '''Aitona'''<br /> [[Irudi:Armoiries Comtes Evreux.png|35px]] [[Filipe III.a Nafarroakoa|Filipe III.a]]<br />
|width="25%" align="center"| '''Amona'''<br /> [[Irudi:Armoiries France-Navarre.png|35px]] [[Joana II.a Nafarroakoa|Joana II.a]]<br />
Nafarroako erregina
| width="25%" align="center"| '''Aitona'''<br /> [[Irudi:Blason pays fr FranceAncien.svg|35px]] [[Joanes II.a Frantziakoa|Joanes II.a]]<br /> Frantziako
| width="25%" align="center"| '''Amona'''<br /> [[Irudi:Armoiries Comté Luxembourg.png|35px]] [[Bona Luxenburgokoa|Bona<br />Luxenburgokoa]]
|-
| colspan="2" align="center"| '''Aita''' <br /> [[Irudi:Armoiries Navarre Evreux.png|35px]] [[Karlos II.a Nafarroakoa|Karlos II.a]]<br /> Nafarroako
| colspan="2" align="center"| '''Ama'''<br /> [[Irudi:Blason pays fr FranceAncien.svg|35px]] [[Joana Frantziakoa|Joana<br />Frantziakoa]]
|-
| colspan="4" align="center"| [[Irudi:
|}
49 ⟶ 72 lerroa:
* '''[[Ixabel Nafarroakoa|Ixabel]]''', ([[?]] - [[?]]) Joanes IV.a Armagnacekoa ezkondu zuena.
* '''[[Beatrix Nafarroakoa|Beatrix]]''', ([[1392]] - [[Olite]], [[1407]]ko [[abenduaren 14]]) Jacques II.a La Marcheko kondea ezkondu zuena.
* '''[[Joana Nafarrakoa|Joana]]''', ([[?]] - [[?]]), [[Luis II. Beaumondarra|Luis Beaumondarra]] ezkondu zuena eta lehendabiziko [[Leringo konderria|Leringo kondesa]].
* '''[[Maria Nafarrakoa|Maria]]''', ([[?]] - [[?]])
* '''[[Margarita Nafarrakoa|Margarita]]''', ([[?]] - [[?]])
* '''[[Karlos Nafarrakoa|Karlos]]''', ([[?]] - [[?]]), [[Vianako Printzea]]
* '''[[Luis Nafarrakoa|Luis]]''', ([[?]] - [[?]]), [[Vianako Printzea]]
Sasikume bat ere izan zuen:
** '''Joana''', [[1396]]an [[Eneko Ortiz Zuñiga]] ezkondu zuena.<ref>Juan Agapito y Revilla ''Casamiento de D.ª Juana hija natural de D. Carlos III'' [[1921]], [http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/cmn/1923176180.pdf www.euskomedia.org]</ref>
== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda}}
== Kanpo loturak ==
* {{de}} [http://www.mittelalter-genealogie.de/mittelalter/koenige/navarra/karl_3_der_gute_koenig_1425.html genealogie-mittelalter.de]
* {{en}} [http://www.genealogics.org/getperson.php?personID=I00004806&tree=LEO www.genealogics.org]
==Bibliografia==
*{{it}} A. Coville, Francia, ''La guerra dei cent'anni (fino al 1380)'', «Storia del mondo medievale» liburuan, VI. liburukia, [[1999]], 608-641. orr.
*{{it}} Guillaime Mollat, ''I papi di Avignone e il grande scisma'', «Storia del mondo medievale» liburuan, VI. liburukia, [[1999]], 531-568. orr.
<br />
77 ⟶ 114 lerroa:
</table>
{{Nafarroako errege-erreginen aurkibidea}}
[[Kategoria:Nafarroako errege-erreginak]]
| |||