13:00, 25 urria 2008ko berrikusketa aldatu Marklar2007 (eztabaida \| ekarpenak) 212.793 edits tNo edit summary ← Aurreko ezberdintasuna		12:55, 13 azaroa 2008ko berrikusketa aldatu desegin Marklar2007 (eztabaida \| ekarpenak) 212.793 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{Agintari infotaula ~~'''Joana II.a''' Nafarroako erregina izan zen (1328-1349).~~ \| izena = Joana II.a Nafarroakoa \| armarria = Armoiries France-Navarre.png \| hasiera = [[1328]] \| bukaera = [[1349]] \| kargua = [[Nafarroako Erresuma\|Nafarroako erregina]] \| norekin = [[Filipe III.a Nafarroakoa\|Filipe Évreuxkoa]] \| aurrekoa = [[Karlos I.a Nafarroakoa\|Karlos I.a]] \| ondorengoa = [[Karlos II.a Nafarroakoa\|Karlos II.a]] \| kargua2 = [[Evreux-ko kondeen zerrenda\|Évreuxko kondesa ezkontidea]] \| hasiera2 = [[1328]] \| bukaera2 = [[1343]] \| jaiodata = [[1306]]ko [[martxoaren 27]] \| jaiolekua = Conflans {{FRA}} \| hildata = [[1343]]ko [[irailaren 16]] \| hillekua = Conflans {{FRA}} \| ezkontidea = [[Filipe III.a Nafarroakoa\|Filipe Évreuxkoa]] \| semeak = Maria<br/ >[[Karlos II.a Nafarroakoa\|Karlos]]<br/ >Blanka<br/ >Aines<br/ >Filipe<br/ >Joana<br/ >Joana<br/ >[[Luis Nafarroakoa, Beaumonteko kondea\|Luis]] \| egoitza = [[Paris]]<ref>Jean Emmanuel Charles Nodier ''La Seine et ses bords'', 89. orr.</ref> {{FRA}} \| erlijioa = [[Kristautasuna\|Kristaua]] }} '''Joana II.a Nafarroakoa''' (Conflans, [[1311]]ko [[urtarrilaren 28]] — Conflans, [[1349]]ko [[urriaren 6]]) [[Frantzia]]ko infanta eta [[Nafarroako Erresuma\|Nafarroako erregina]] ([[1328]] - [[1349]]) zen. == Biografia == Joana [[Paris]]etik gertu zegoen [[Charenton-le-Pont]]eko Conflanseko gazteluan jaio zen, [[1311]]ko [[urtarrilaren 28]]an. Aita [[Luis I.a Nafarroakoa\|Luis I.a Nafarroakoa eta X.a Frantziakoa]] erregea eta ama bere lehendabiziko emaztea zen [[Margarita Borgoinakoa]]. Aita eta bere sasi-neba zen [[Joanes I.a Nafarroakoa\|Joanes I.a]] hil zirenean erresuma bien oinordekotzatik aldendua zen bere osaba zen [[Filipe II.a Nafarroakoa\|Filipe II.aren]] alde. Hori egiteko bere adina (6 urte zituen) eta bere ustezko gurasoak erabili zituzten, ama adulterio egiteagatik salatua zelako. Baina salaketak egiaztatu ezinak zirenez, [[Lege Saliko]]a erabili zuten, emakume bat tronutik aldetzeko. Hala ere, legea [[Frantzia]] baino ez zuen balioa, eta, bi errege pasa ondoren, [[Nafarroako Erresuma\|Nafarroako erregina]] bihurtu zen. [[1328]]an [[Karlos I.a Nafarroakoa]] hil zenean, [[Frantzia]]ko oinordekotza auzian zegoen baina ez [[Nafarroako Erresuma]]koa. Bere ustezko sasi-jaiotza ahaztua, Joana zen [[Joana I.a Nafarroakoa\|Joana I.aren]] ondorengo bizirik zirauen artean helduena. Hori zela eta, [[Nafarroako Gorteak\|Nafarroako Gorteek]] koroa aintzat hartu zioten. Era berean [[1328]]an, bere aitaren lehengusua zen [[Filipe VI.a Frantziakoa]]k ere Nafarroako erregina zela onartu zuen. Tituluaren truke [[Frantzia]]rekin harremanak hautsi behar zituen. [[1336]]ko [[martxoaren 14]]ko [[Villeneuve-lès-Avignon]]go Itunari esker, [[Xanpaina (eskualde historikoa)\|Xanpaina]] eta [[Brie]]ko konderriak galdu eta [[Angulema]] eta [[Mortain]]go konderriak lortu zituen. Berarekin batera bere senarra zen [[Filipe III.a Nafarroakoa\|Filipe Évreuxkoa]] ere [[Nafarroako Erresuma\|Nafarroako errege]] ''de iure uxoris'' bihurtu zen. [[1328]]an [[Nafarroako Gorteak\|Nafarroako Gorteek]] [[Gares]] eta [[Iruñea]] aldarrikatu eta Arnaldo Barbazangoa [[Iruñea eta Tuterako artxidiozesia\|Iruñeko apezpikuak]] [[1329]]ko [[martxoaren 5]]ean [[Iruñeko katedrala\|Iruñeko katedralean]] koroatu zuten. == Erreinaldiaren ezaugarriak == [[Irudi:King of Navarre PhilipIII.JPG\|right\|thumb\|150px\|Filipe III.a Nafarroakoa]] Bere gobernuak neurri hauek hartu zituen: * [[Nafarroa]]ko [[Foru]]ak [[Nafarroako Foru Eraentza Birrezarri eta Hobetzeari buruzko Lege Organikoa\|hobetu]] zituen. Hogeita hamalau kapitulu gehitu zituen erret-boterea nobleteriarenaren aurka sendotzeko. Hobekuntza hauek [[Larrasoaña]]ko Gorteek adostuak ziren. [[Burgesia\|Hirietako burgesia]]ren aldeko neurriak hartu zituen, bere ordezkariak [[Nafarroako Gorteak\|Nafarroako Gorteetan]] onartuak izanik. Hobekuntza administratiboak ezarri zituen: erroldak berritu eta zergen eraginkortasuna sakonduz. * Zenbait gobernu erakunde eratu zituen: [[Nafarroako Errege-Kontseilua\|Errege-Kontseilua]] (legegile eta epaile eginkizunak zituena), [[Cort\|Gortea]] (epaitegi gorena) edo [[Nafarroako Comptos Ganbera\|Comptos Ganbera]] (zergetan eta finantzatan eginkizunak zituena). == Gizartea == Orduan ia jaioberria zen [[burgesia]] sendotu zuen, [[kontzeju]]ak indarberritu zuena (eta baita kanpokoen aurka egiten zuena, tartean [[judu]]ak, [[morisko]]ak, eta abar). [[Frantzia]]rekin izandako lotura estutu zuen, alde batetik koroa beraren menpean izandako urteak zirela eta, eta bestetik, [[Done Jakue bidea]] zela eta. [[1339]] eta [[1344]] artean, [[Orreagako Kolegiata]] berritu zuen. Eraikina [[1219]]an donetsia bazen ere, [[Iberiar Penintsula]]ko lehendabiziko [[Arkitektura gotiko\|eraikin gotiko]] bihurtu zen. [[1349]]ko [[Izurri Beltza]] hedatu zen, batez ere judutegietan. * Delitugintza, [[1328]] eta [[1349]] artean, Justiziak gogor zigortua zen. Hogei urteetan eta [[1350]]ean erresumak 53.000 biztanle zituena kontuan hartuta, 1.636 delitu epaitu zituzten, horietatik ia %50a bortitzak (hilketak eta erasoak, eta lapurreta asko<ref>[http://www.unavarra.es/info/not1392.htm www.unavarra.es]</ref>). Bere erreinaldian [[pilota]]ri buruzko lehendabiziko berria jaso zen: erregea "eskuz" partida ikus zezan eraiki zen taulatu bat [[Iruñe]]ko domingotarren klaustroan. == Juduen jazarpena == [[Karlos I.a Nafarroakoa\|Karlos I.a]] hil eta erregeak [[Paris]]etik etorri baino lehen, [[Frantzia]]n hasitako jazarpenak [[Nafarroa]]n hedatu ziren, zenbait [[kontzeju]]k bultzatuak. Zurrumurruak handitu ahala, judutegiak eusteko prestatu ziren. [[Lizarra]], [[Tutera]], [[Iruñea]] eta [[Zangoza]]koek bere goarnizioa indartu zuten. Hala eta guztiz ere, ezin zuten matxinadaren hasiera oztopatu, frai Piarres Oilogoiengoak suspertua. [[1328]]ko [[martxoaren 1]]etik aurrera [[Artaxona]], [[Ribaforada]], [[Buñuel]] eta [[Cortes]]eko [[judu]]ek jasandako jazarpena salatu zuten. [[Lizarra]]n, [[Viana]]n, [[Alesbes]]en, [[Gares]]en, [[Funes]]en eta [[San Adrian (Nafarroa)\|San Adrianen]] [[judu]] asko hil zituzten, beste askok [[Aragoiko Erresuma]]ra ihes egitera bultzatuz non [[Alfontso IV.a Aragoikoa\|Alfontso IV.aren]] babesa izan zuten. Gobernadoreak matxinada oztopatzea saiatu zuen eta erregeorde berak [[Tutera]] aldera joan zen bere gudagizon eta guzti bertako [[judu]]ak zaintzeko. [[1329]]ko [[apiril]]ean, erregeek epaitegi berezia sortu zuten jazarpena aztertzeko. Epaitegiaren kideak [[Joanes Ramekoa]] mariskala, [[Guiralt Doignon]] zalduna eta Vast kalonjea ziren. Epaitegiak sarraskiaren egileak ez zirela kanpotik etorritako ''pastorelo''ak baizik eta bertakoak egiaztatu zuen. Herri, hiri eta jendeei [[judu]]ei lapurtutakoa itzultzea agindu zien. Lanbide eta klase guztietako hirurogei lagun preso hartu zituzten, nahiz eta laster askatuak izan. Frai Piarres Oilogoiengoa, jazarpena suspertzeko akusatua, [[Lizarra]]n atxilotu eta [[Iruñea eta Tuterako artxidiozesia\|Iruñeko apezpikuari]] eman zioten, honek bere presondegian sartu zuelarik. Bizirik zirauen [[judu]]ak ez ziren kalte-ordaina emanak, isunak Koroarentzat ziren eta erregina bihurtu zen oinordekorik gabe hildako [[judu]]en oinordekoa.<ref>[http://euskalherria.indymedia.org/eu/2006/04/27484.shtml Ieuskalherria.indymedia.org]</ref> [[1336]]an, [[Iruñe]]ko [[Nafarreria (Iruñea)\|Nafarreriako]] [[judu]]ak judutegi harresitu batean bizitzera behartuak ziren. == Gudak == [[1334]]an, [[Alfontso XI.a Gaztelakoa]]ren aurkako guda hasi zen, [[1335]]eko Fraceseko Bakearekin bukatu zena. Itunaren ondorioz, Nafarroak [[Fitero]]ko monasterioa eta Tudugengo gaztelua lortu zituen. [[Filipe III.a Nafarroakoa\|Filipe Évreuxkoa]] [[errekonkista]]n hil zen [[1343]]an. Joana II.a bakarrik gobernatuko zuen Conflanseko bere gazteluan [[1349]]an hil arte. [[Saint-Dennis]]eko basilikan lurperatu zuten. Bere oinordekoa [[Karlos II.a Nafarroakoa]] zen, orduan 17 urte zituen eta adin-nagusi bihurtu zena. == Familia == {\| class="wikitable" border = "1" width="100%" \|- \| width="25%" align="center"\| '''Aitona'''<br /> [[Irudi:Blason pays fr FranceAncien.svg\|35px]] [[Filipe IV.a Frantziakoa\|Filipe IV.a]]<br /> Frantziako ~~errege~~erregea \|width="25%" align="center"\| '''Amona'''<br />[[Irudi:Armoiries Navarre-Champagne.png\|35px]] [[Joana I.a Nafarroakoa\|Joana I.a]]<br />Nafarroako erregina \| width="25%" align="center"\| '''Aitona'''<br /> [[Irudi:Blason Ducs Bourgogne (ancien).svg\|35px]] [[Robert II.a Borgoinakoa\|Robert II.a]]<br /> Borgoinako duke \| width="25%" align="center"\| '''Amona'''<br /> [[Irudi:Blason pays fr FranceAncien.svg\|35px]] [[Aines Frantziakoa\|Aines <br />Frantziakoa]] \|- \| colspan="2" align="center"\| '''Aita''' <br /> [[Irudi:Armoiries France-Navarre.png\|35px]] [[Luis X.a Frantziakoa\|Luis I.a / X.a]]<br /> Nafarroako errege <br />Frantziako ~~errege~~erregea \| colspan="2" align="center"\| '''Ama'''<br /> [[Irudi:Blason Ducs Bourgogne (ancien).svg\|35px]] [[Margarita Borgoinakoa\|Margarita<br />Borgoinakoa]] \|- 16 ⟶ 74 lerroa: == Ezkontza eta haurrak == [[1318]]ko [[martxoaren 5]]ean ezkondu zen [[Nafarroako Filipe III.a\|Filipe III.arekin]]. Ezkontza Conflanseko gazteluan egin zen, Joana 6 urte eta Filipe 12 urte zituztela. Zortzi seme-alaba izan zituzten: '''[[Maria Nafarroakoa\|Maria]]''' ([[1330]]-[[1347]]), Aragoiko [[~~Aragoiko~~ Piarres IV.a Aragoikoa\|Piarres IV.a]] erregearekin ezkondua ([[1338]]). * '''[[Karlos II.a Nafarroakoa\|Karlos II.a]]''' ([[1332]]-[[1387]]), [[Nafarroako ~~errege~~Erresuma\|Nafarroako erregea]]. * '''[[Blanka Nafarroakoa\|Blanka]]''' ([[1333]]-[[1398]]), ~~Frantziako~~ [[~~Frantziako~~Frantzia]]ko [[Filipe VI.a Frantziakoa\|Filipe VI.a]] erregearekin ezkondua ([[1349]]). * '''[[Aines Nafarroakoa\|Aines]]''' ([[1334]]-[[1396]]), ~~Foix-ko~~ [[Foix-]]ko [[Gaston III.a Foixkoa\|Gaston III.a]] kondearekin ezkondua ([[1349]]). * '''[[Filipe Nafarroakoa, ~~Longueville-ko~~Longuevilleko kondea\|Filipe]]''' ([[1336]]-[[1363]]), [[Longueville-]]ko kondea. * '''[[Joana Nafarroakoa\|Joana]]''' ([[1338]]-[[1387]]), erlijioan sartua. * '''[[Joana Nafarroakoa\|Joana]]''' ([[1339]]-[[1403]]), Rohango [[Joanes I.a Rohangoa\|Joanes I.a]] kondeordearekin ezkondua ([[1377]]). * '''[[Luis Nafarroakoa, Beaumonteko kondea\|Luis]]''' ([[1341]]-[[1372]]), Beaumonteko kondea. == Erreferentziak == {{Erreferentzia zerrenda}} == Kanpo loturak == * {{de}} [http://www.mittelalter-genealogie.de/mittelalter/koenige/navarra/johanna_2_von_frankreich_koenigin_1349.html genealogie-mittelalter.de] == Bibliografia == * Hilda Johnstone, ''Francia: gli ultimi Capetingi'' [[1999]]. * A. Coville, ''Francia. La guerra dei cent'anni (fino al 1380)''[[1999]]. <br /> 41 ⟶ 108 lerroa: </tr> </table> {{Nafarroako errege-erreginen aurkibidea}} 47 ⟶ 113 lerroa: [[Kategoria:Nafarroako errege-erreginak]] [[Kategoria:Kapeto leinua]] [[Kategoria:1306ko jaiotzak]] [[Kategoria:1343ko heriotzak]] [[ca:Joana II de Navarra]]

Joana II.a Nafarroakoa: berrikuspenen arteko aldeak